عضو پژوهشکده تدبیر آب ایران با بیان اینکه دشت آزاد دشتی است که برای برداشت بیشتر آب یا احداث چاه ممنوعیتی ندارد اما اکنون چیزی از این دشت ها باقی نمانده است، به قدس آنلاین می گوید: بارش ها نقش بسیار زیادی در تأمین آب کشور دارند که سال ۱۴۰۳ امید داشتیم کاهش بارندگی های پاییز در زمستان جبران شود؛ اما چنین اتفاقی رخ نداد.
انوش اسفندیاری ادامه می دهد: در برنامه پنج ساله به دلیل کمبود آب سعی شد فشار به منابع آب زیرزمینی جبران شود و در این راستا تصمیماتی نیز گرفته شد که مقدار برداشت ها از آب زیرزمینی کمتر شود و عددی نیز برای این موضوع در نظر گرفته شد. بنابراین برای برنامه ششم مقرر شد حدود ۱۱میلیارد مترمکعب کمتر آب برداشت کنیم.
در برنامه هفتم نیز این رقم افزایش پیدا کرد و به ۱۵ میلیارد متر مکعب رسید. به عبارتی باید سعی کنیم برداشت ها از سفره های آب زیرزمینی کاهش یابد تا وضعیت نامناسب سفره بهبود پیدا کند چراکه استفاده بی حساب و کتاب از سفره ها، سبب فرونشست زمین می شود.
دشت های ممنوعه و بحرانی
پژوهشگر سیاستگذاری و حکمرانی آب می گوید: در حال حاضر حدود ۴۲۲ دشت ممنوعه و بحرانی داریم که این تعداد در برنامه هفتم نسبت به برنامه ششم افزایش داشته است.
۳۵۹ دشت از مجموع دشت های ممنوعه، بحرانی و با مشکل فرونشست مواجه هستند. البته این موضوع تازه ای نیست؛ بلکه از دهه های پیش هنگامی که برداشت از میزان تغذیه سفره های آب زیرزمینی بیشتر می شد دشت را ممنوع اعلام می کردند تا برداشت اضافی انجام نشود.
اما در حقیقت این مهم رعایت نمی شده و دشت به مرحله بدتری می رسیده است تا جایی که نام «ممنوعه بحرانی» روی دشت می گذاشتند تا محدودیت بیشتری درباره آن وجود داشته باشد.
اسفندیاری با اشاره به دشت های آزاد می افزاید: دشت آزاد دشتی است که برای برداشت بیشتر آب یا احداث چاه ممنوعیتی ندارد اما اکنون چیزی از این دشت ها باقی نمانده است. آن تعداد دشت های آزاد هم که وجود دارد کم عمق و در مناطق پرت و دور افتاده است که اساسا قابل بهره برداری نیست.
چالش های تهیه آب و سوءمصرف آب در کشور
عضو پژوهشکده تدبیر آب ایران می گوید: مهم ترین چالش ما در زمینه آب این است که هر جایی می خواهیم توسعه اقتصادی داشته باشیم، ایجاد اشتغال کنیم یا تولیدات ملی را افزایش دهیم همه و همه با تکیه بر منابع آبی بیشتر است. بنابراین باید در اقدامات توسعه ای تجدیدنظر کرد تا آب کمتری برداشت شود.
متأسفانه عادت کرده ایم برای هر توسعه ای ابتدا سراغ برداشت آب بیشتر می رویم و چند چاه برایش احداث می کنیم. این در حالی است که باید مصرف همان مقدار آبی که قبلا استفاده می کردیم را نیز کاهش دهیم.
پژوهشگر سیاستگذاری و حکمرانی آب تصریح می کند: ما در کشور برنامه های اجرایی محکمی درباره تصمیمات آبی نداریم و هنگامی که تصمیمات بر مبنای آب گرفته می شود مدام آب بیشتری برداشت می شود از سوی دیگر نمی توان چندان امید داشت که طبیعت نیز به ما کمک کند.
شیرین کردن آب دریا به چه قیمت؟
اقداماتی از جمله شیرین کردن آب دریا و انتقال آب دریا می تواند تا حدودی کمک کننده باشد تنها امیدهای واهی ایجاد کند چراکه اگر اعداد و ارقامی که برای انتقال ها وجود دارد با ۱۵میلیارد مترمکعب برنامه هفتم مقایسه شود متوجه خواهیم شد که این مقدار بسیار ناچیز است و تنها سبب شعله ور شدن تقاضاها در مناطق مختلف خواهد شد.
استفاده از فاضلاب های شهری و تبدیل آن ها به پساب های قابل استفاده نیز از راهکارهایی است که مطرح می شود اما چنین برداشت هایی در مناطقی که سفره های آب زیرزمینی در حال پایین رفتن است می تواند مشکلات تازه ایجاد کند. چراکه این آب ها باید در مرحله نخست به خود سفره های آب زیرزمینی برگردند تا به تعادل آن سفره کمک کنند.
اسفندیاری اضافه می کند: برنامه سازگاری با کم آبی در دست اندازهای زیادی قرار گرفته است. بنابراین باید به این موضوع فکر کنیم که چگونه می توانیم توسعه ای سازگار با شرایط کم آبی داشته باشیم.
مشکلی که طرح سازگاری با کم آبی داشت این بود که راه حل های مردمی و جامعه محور نداشت و بیشتر جنبه اداری داشت و جلساتی که در آن خود مصرف کنندگان آب و نمایندگان آن ها نیز حضور فعال نداشتند.
او اظهار امیدواری می کند این طرح به شکلی احیا شود که بتوان با حضور مردم و مشارکت آن ها تحولی در زمینه مصرف آب ایجاد کرد.
نظر شما