یکی از این چهره‌ها، محمدجواد غفورزاده است. شاعری که با تخلص «شفق» بیش از نیم‌قرن در سایه گنبد طلایی امام رضا(ع) زیسته و سروده است. شاعری که واژه‌ها را به خدمت عشق درآورده و با زبان فاخر و دل عاشق، شعر رضوی را به یکی از قله‌های ادب فارسی رسانده است. به بهانه این روز، نگاهی می‌اندازیم به زندگی، آثار و نقش بی‌بدیل او در اعتلای شعر آیینی و در کنار آن، از انجمن ادبی رضوی نیز خواهیم گفت، انجمنی که سال‌ها مأمن شاعران ولایی بوده و امروز بیش از همیشه نیازمند نوسازی و توجه است.

شاعری با زبان فاخر و دل عاشق

در کوچه‌های قدیمی مشهد، جایی حوالی سال‌های پایانی دبستان، محمدجواد غفورزاده نخستین بار فهمید که واژه‌ها می‌توانند در ذهنش به شکلی آهنگین قطار شوند. آن روزها هنوز نمی‌دانست این بازی با کلمات قرار است او را به یکی از چهره‌های ماندگار شعر آیینی بدل کند. اما حس درونی‌اش به او می‌گفت شعر بهترین زبان برای بیان احساساتی‌ است که در دلش خانه کرده‌اند. در دبیرستان فردوسی مشهد، نخستین شعرهایش که حالا دیگر محکم و اصولی سروده شده بودند، در روزنامه خراسان چاپ شد. آن روزها بازار شعر آیینی گرم بود و تشویق‌های پدر، علاقه‌اش را به شاعری دوچندان کرد. بعدها، وقتی به استخدام دادگستری درآمد، هنوز شعر در جانش زنده بود. پس از انقلاب، مسیر زندگی‌اش به اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان کشیده شد، جایی که دغدغه‌های فرهنگی‌اش مجال بروز یافتند.

خادمی آستان‌امام‌رضا(ع) افتخار کارنامه‌ای پربار

محمدجواد غفورزاده متولد ۱۳۲۴ در شهر مقدس مشهد از چهره‌های برجسته شعر آیینی و رضوی بوده که بیش از پنج دهه از عمر خود را وقف سرودن برای اهل ‌بیت(ع) کرده است. او که بعدها با تخلص «شفق» در جامعه ادبی شناخته شد، از همان آغاز راه کوشید شعر آیینی را از لغزش به زبان کوچه‌بازاری دور نگه دارد و آن را با وقار و شکوهی درخور شأن اهل ‌بیت(ع) بیاراید. زبان شفق، زبانی ساده اما فاخر است، زبانی که هم دل مخاطب عام را می‌رباید و هم تحسین اهل ادب را برمی‌انگیزد. او در آثارش ادب کلام را حفظ کرده و در سرودن برای اهل ‌بیت(ع) همواره به مستندات روایی وفادار مانده است. این ویژگی‌ها، شعر او را به تلفیقی از ارادت و ادبیات بدل کرده‌اند.
شفق علاوه بر آنکه شاعری تواناست، خادمی بی‌ادعا برای آستان مقدس رضوی نیز بوده است. او سال‌ها مسئولیت اداره امور فرهنگی آستان قدس رضوی را بر عهده داشت و به عنوان دبیر شورای شعر انجمن ادبی رضوی مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی سهم بسزایی در ترویج شعر آیینی و انقلابی ایفا کرد. او با گردآوری دفترهای شعر در موضوعات آیینی، خدمت ارزشمندی به شعر ولایی کرده و نامش را در کنار بزرگان این عرصه ثبت کرده است.

انجمن ادبی رضوی، میراثی از گذشته

در سال ۱۳۶۸ انجمن ادبی رضوی با همت شاعرانی چون محمدجواد غفورزاده (شفق)، سیدرضا مؤید، قاسم سرویها، سیدمحمد خسرونژاد، محمد نیک، محمود اکبرزاده و هاشم شکوهی شکل گرفت. اندکی بعد، با توصیه رهبر معظم انقلاب، استاد احمد کمال‌پور به جمع اعضا پیوست و سرحلقه شاعران این انجمن شد. پس از درگذشت او، ذبیح‌الله صاحبکار و سپس گروهی از شاعران برجسته، هدایت انجمن را بر عهده گرفتند. انجمن ادبی رضوی از آغاز با هدف اشاعه شعر آیینی فعالیت کرد و تا امروز نیز به‌ عنوان یکی از معدود انجمن‌های تخصصی در این حوزه شناخته می‌شود و نمی‌توان نقش این انجمن را در پرورش شعر رضوی نادیده گرفت. انجمنی که هنوز هم مأمن شاعران ولایی است و می‌تواند با بازنگری در ساختارها، دوباره به نقطه‌ای درخشان در ادبیات آیینی بدل شود.

چلچراغ صلوات تا آیه ۸۸

شعر رضوی در آثار شفق، جلوه‌ای از ارادت و راهی‌ است میان ادب فارسی و فرهنگ ولایی. این شعر با بهره‌گیری از ظرفیت‌های زبانی و روایی توانسته ادبیات فارسی را به سمت معناهای بلندتر سوق دهد و در عین حال، جلوه‌ای نو از عشق و معرفت را به شعر فارسی بیفزاید. شفق با الهام از قرآن و احادیث، شعر را به بستری برای انتقال معارف والای دینی بدل کرده است. شعر او آینه‌ای است که در آن، چهره تابناک اهل‌ بیت(ع) و آرمان‌های ناب شیعه جلوه‌گر می‌شود.
نزدیک به ۵۰سال است که شفق با ذره‌ذره عشق و ارادت، تمام آنچه از دنیای شاعری آموخته، وقف شعر آیینی کرده است. آثارش چون «چلچراغ صلوات»، «رستاخیز لاله‌ها»، «از کعبه تا محراب»، «کتیبه خورشید»، «یاس یاسین»، «سلام بر حسین(ع)» و «پنجره فولاد» گواهی است بر این مسیر عاشقانه. اما نقطه اوج این مسیر، خادمی در آستان مقدس امام رضا(ع) بود. شفق که دبیری انجمن ادبی رضوی را نیز بر عهده داشت، با تنفس در حریم مطهر رضوی، دو کتاب ارزشمند در شعر رضوی خلق کرد؛ «آیه ۸۸» و «چشمه گوهر». اولی، برگرفته از آیه‌ای در سوره یوسف، شرح حال هر زائر دلشکسته‌ای‌ است که به درگاه امام رئوف(ع) پناه آورده است. مضمونی که با حسن تقارن عدد هشت و آیه ۸۸، به قلب شفق خطور کرد: «یا أَیُّهَا الْعَزِیزُ مَسَّنَا وَ أَهْلَنَا الضُّرُّ»؛ ای عزیز، به ما و خانواده‌مان آسیب رسیده است. دومی، منظومه‌ای از ۴۰حدیث گهربار امام رضا(ع) بوده که با زبان شعر به آستان منور رضوی تقدیم شده است. این آثار، جلوه‌ای از عشق و سندی از پیوند شعر و معرفت‌اند.

نمونه‌ای از اشعار او چنین است:
ای که به این شکسته‌دل فرصت آه داده‌ای
ای که مرا به این حرم خوانده و راه داده‌ای
اگرچه در جوار خود مرا پناه داده‌ای
بخوان مرا به دیدن روضه‌ کربلا، رضا