حجتالاسلام والمسلمین علیاکبر الهی خراسانی نیز از این دست اشخاص بود که با درگذشتش در عرصه پژوهشهای اسلامی فقدان بزرگی به وجود آمد. از شاگردان ایشان به سراغ دکتر رضا نقدی، مدیر گروه فرهنگ و هنر بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی رفتهایم تا شمهای از اخلاق پژوهشی و علمی مرحوم رضوان جایگاه، حجتالاسلام والمسلمین علیاکبر الهی خراسانی را بیان کند. مشروح آن را در ادامه میخوانید.
فرزند حقیقی خراسان و دلداده علی بن موسیالرضا(ع)
دکتر نقدی درباره خصوصیات اخلاقی و پژوهشی حجتالاسلام والمسلمین الهی خراسانی عنوان میکند: از حجت الاسلام و المسلمین الهی خراسانی، این مرد وارسته و با تقوا سخن بسیار میتوان گفت. اساتید معظم و شاگردان ایشان میتوانند از من حقیر که به عنوان یک پژوهشگر در بنیاد پژوهشهای اسلامی مدتی در خدمت ایشان بودم، مطلب بیشتری بیان کنند ولی آنچه بنده به صورت مختصر به نظرم میآید این است که حضرت استاد الهی خراسانی درواقع فرزند خراسان بود؛ خراسان به معنی واقعی کلمه آن؛ سرزمینی که در طول تاریخ، معدن اندیشمندان و بزرگان بوده است. بهخصوص نیشابور، زادگاه حجت الاسلام و المسلمین الهی خراسانی، در دورانی حرف اول را در زمینه علمی در جهان اسلام میزد.
مدیر گروه فرهنگ و هنر بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی با اشاره به ذوب در ولایت بودن استاد گرانقدر، الهی خراسانی بیان میکند: ارادت خاص و شیفتگی و علاقه به امام رضا(ع) در سلوکشان بارز بود. ایشان بارها تأکید میکردند در حوزه مشهد و در کنار بارگاه امام رضا(ع) از محضر اساتید برجسته آن روزگار بهره بردهاند. اساتیدی مثل آیتالله میلانی و در زمینه ادب از محضر استاد محمدتقی ادیب نیشابوری. ارادت استاد گرانقدر به امام رضا(ع) تا آنجا بود که در زمان انتقال بنیاد پژوهشهای اسلامی در سال ۱۳۸۰ به جنب حرم مطهر رضوی، نزدیکترین اتاق به مرقد مطهر امام(ع) که نمای روبهروی گنبد مطهر رضوی از آن نمایان بود را برای کار و مطالعه انتخاب کرده بودند. در این اتاق، میز استاد بهگونهای تعبیه شده بود که رو به مرقد مطهر امام رضا(ع) باشد و این خود نشاندهنده ارادت خاص او بود.
زمینهسازی برای پیوند حوزه و دانشگاه
شاگرد ایشان در زمینه اقدامات موفق علمی استاد الهی خراسانی میافزاید: استاد الهی خراسانی به عنوان مؤسس و بنیانگذار بنیاد پژوهشهای اسلامی از همان ابتدای تأسیس این بنیاد سعی کرد پیوند حوزه و دانشگاه را در اینجا به کار بگیرد و خود نیز مدرس دانشگاه و حوزه بود و در این مسیر از اساتید بزرگ و برجسته حوزه و دانشگاه بهره برد. افرادی مثل استاد واعظزاده خراسانی، استاد مدیر شانهچی و دیگر استادان و محققان دانشگاه فردوسی مشهد مانند استاد پاپلی یزدی، استاد یاحقی، مرحوم استاد راشد محصل و دیگر اساتید بزرگ تا زمانی که استاد الهی خراسانی در بنیاد پژوهشها مشغول به کار بود با ایشان همکاری داشتند و آثار ماندگاری را به یادگار گذاشتند. کما اینکه زمینه فعالیت برای اساتید خارج از کشور نیز در این دوره مهیا شد.
نقدی در زمینه تصحیح متون و پرداخت به مسائل تاریخی و علمی میافزاید: استاد الهی خراسانی در روزگار خود از برجستهترین اساتید بود و آثار ماندگاری را از خود به یادگار گذاشت. ایشان با جذب اساتید برجسته عربی که در زمان صدام از عراق رانده شده بودند، به بهترین وجه از وجود آنها در زمینه تصحیح ترجمه و احیای تمدن اسلامی و معارف رضوی استفاده کرد. در زمینه پژوهشها عملکردی متناسب با زمانه و با اساتیدی از نقاط مختلف دنیا همکاری داشتند؛ اساتیدی از افغانستان، لبنان، سوریه، عراق، تاجیکستان، هند و پاکستان ازجمله پژوهشگران و محققانی بودند که با بنیاد همکاری علمی داشتند.
دکتر نقدی با ذکر مثالهایی درباره چهره اخلاقی و علمی استاد الهی خراسانی، بیان کرد: ایشان در طول مدت خدمتشان اهتمام بسیاری به حفظ احترام تمام کارکنان و پژوهشگران بنیاد پژوهشها از ذیل تا صدر داشت. همچنین فرصتی را برای همه جویندگان علم فراهم آورد تا در مسیر پژوهش و تحقیق رشد کنند. یادم میآید از بعضی افراد مثال میزد که توانستهاند خودشان را به مقامات علمی بالاتری در بنیاد پژوهشها برسانند. درِ اتاق استاد به روی پژوهشگران و کارکنان باز بود و تمام آنها میتوانستند درد دل خود را بدون واهمهای از مدیریت بیان کنند و او با سعه صدر به آنها جواب میداد.
زمانی مسئلهای وجود داشت که بنده به هر حال بهخاطر ملاحظاتی شرم داشتم با ایشان در میان بگذارم. در جلسهای، دیگران به مصداق «تِلْکَ شِقْشِقَة هَدَرَتْ ثُمَّ قَرَّتْ» این مسئله را با ایشان در میان گذاشتند و ایشان بسیار ناراحت شد و گفت نباید در مسائلی که مربوط به حوزه تحقیق و پژوهش است، اینگونه رودربایستی داشته باشید، بلکه باید با من مشورت کنید تا بتوانیم این مسئله را حل کنیم.
سعه صدر در مسیر تولید علم
همکار دیرینه استاد از موارد سعه صدر و حوصله استاد الهی خراسانی در زمان تألیف دایرهالمعارف آستان قدس رضوی مثال زده و عنوان میکند: در زمان تألیف این اثر از اساتید بزرگ و محققان ارزشمندی از حوزه قم و مشهد و دانشگاه استفاده کردیم. ایشان با کمال صبر با آنها صحبت و آنها را جذب میکرد تا مقاله دایرهالمعارف آستان قدس را بنویسند و مدت زمانی که این روند مشمول زمان شده بود، ایشان با کمال متانت و صبر سعی کرد این کار به پایان برسد و یکی از کارهای فاخر و ماندگار بنیاد پژوهشها تألیف شود. آثار دیگر هم که ایشان به تولید و تهیه آنها اهتمام داشت، به همین شکل بودند، مانند تفسیر ابوالفتوح رازی، المعجم و... .
حاج آقای الهی خراسانی با سعه صدر و تساهل و تسامح علمی که داشت مورد احترام همه بود. در زمانی که ایشان مدیرعامل بنیاد پژوهشها بود گروههای متعددی که در حوزه و دانشگاه فعال بودند، در بنیاد پژوهشها هم به کار تحقیق و پژوهش میپرداختند. گروههایی مثل جغرافیا، تاریخ، تصحیح متون و... و رشتههایی مثل زبانهای آلمانی، فرانسه، انگلیسی و عربی در بنیاد مشغول فعالیت بودند و آثار بسیار ارزشمندی از آن زبانها به فارسی و برعکس برگردانده شد.
نقدی در پایان سخن با برشمردن فعالیتهای اجتماعی و تأثیرات این عالم بزرگ بیان میکند: حضور در نماز جماعت بنیاد پژوهشها و عهدهداری امام جماعت از کارهای پرثمر ایشان بود. همانطور که پیشتر گفتم درِ اتاق استاد گرانقدر به روی همه محققها و ارباب رجوعها باز بود و ایشان با مهربانی و فروتنی از آنها استقبال و پذیرایی میکرد و با آنها به گفتوگو مینشست. از آداب میزبانی که از استاد آموختیم نیز فروتنی بود. استاد با کمال طمأنینه و صبر در هنگام پذیرایی از میهمانها اول از فعالیتهای بنیاد صحبت میکرد و تا جایی که مقدور بود از آثاری که مربوط به رشته آنها بود برای استفاده میهمانان در اختیار آنها میگذاشت. در زمینه خصوصیات اخلاقی و رفتاری استاد الهی خراسانی گفتنیها بسیار بوده و لازم است یک مجموعه مقالات درباره این شخصیت بزرگ فرهنگی، علمی و اخلاقی حوزه و دانشگاه بهخصوص که خادمالرضا(ع) بود، توسط بنیاد پژوهشهای اسلامی و حوزه علمیه خراسان منتشر شود.
نظر شما