در سالهای اخیر، صنعت گردشگری دستخوش تغییرات چشمگیری شده است از این رو بسیاری از مسافران ترجیح میدهند به جای استفاده از هواپیما، سفر با قطار را تجربه کنند و یا به جای اقامت در هتلهای بزرگ و لوکس، اقامتگاههای بومگردی و محلی را انتخاب کنند اما با وجود این تغییر ذائقه در سفر باز هم اقامتگاههای بومگردی از اقبال مناسبی به ویژه در تابستان امسال برخوردار نبودند که در گزارش امروز قصد بررسی همین موضوع را داریم.
فصلی که گذشت
تعطیلات نوروزی و تابستانه دو فصل پرازدحام با تقاضای بالای سفر در کشور محسوب میشود که امید بسیاری از مراکز اقامتی نیز به این فصول دوخته شده است.
بنا بر گفته رئیس جامعه انجمنهای حرفهای اقامتگاههای بومگردی ایران نیمه دوم تعطیلات نوروز امسال استانهای جنوبی مثل بوشهر بیشترین ضریب اشغال بومگردیها را داشتند به طوری که ۹۵ درصد مراکز بومگردی نوار ساحلی بوشهر پیش از تعطیلات نوروز رزرو شده بود و این استان به لحاظ آماری بیشترین ضریب اشغال گردشگران را به خود اختصاص داده بود. پس از بوشهر نیز بومگردیهای استانهای آذربایجان شرقی با ۸۵ درصد و همدان با ۷۵ تا ۸۰ درصد بیشترین ضریب اشغال را در این مدت داشتند.
طبق معمول استان فارس و همچنین اصفهان در این ایام با ضریب اشغال ۱۰۰ درصدی در مراکز اقامتی شهر و ضریب اشغال ۶۵ درصدی در مراکز اقامتی بومگردی روبهرو بودند اما در این میان بومگردیهای استان مرکزی با ۱۶ درصد، استان سمنان با ۲۰ درصد و چهارمحال و بختیاری با ۲۵ درصد کمترین ضریب اشغال را در تعطیلات نوروز به خود اختصاص دادند.اگرچه بسیاری از صاحبان بومگردیها اقبال خود را در فصل تابستان امسال برای جذب مسافر دنبال میکردند اما متأسفانه وقوع جنگ ۱۲روزه و همچنین نرخ تورم و موج گرانی امید آنها را به یأس تبدیل کرد.
ریشه مشکلات کجاست؟
صنعت گردشگری به عنوان یکی از بخشهای مهم اقتصادی و فرهنگی کشور به شدت به ثبات و امنیت سیاسی وابستگی دارد. هر گونه تنش یا بحران سیاسی میتواند تأثیر مستقیمی بر میزان سفر و گردشگری داشته باشد. نمونه بارز این موضوع، تجربه جنگ ۱۲روزه است که سبب شد گردشگری داخلی و خارجی ایران به شدت آسیب ببیند و بخش قابل توجهی از فعالان این حوزه با مشکلات اقتصادی مواجه شوند.در چنین شرایطی کاهش سفرها و محدود شدن تقاضا منجر به کاهش درآمد بومگردیها شده و توانایی آنها را برای پرداخت هزینههای ثابت کاهش داده است. به هر روی باید توجه داشت حفظ بومگردیها فراتر از یک موضوع اقتصادی است و به حفظ فرهنگ، آداب و رسوم و سبک زندگی بومی مناطق مختلف کشور کمک میکند. با توجه به این جایگاه مهم بومگردیها تعطیلی این اقامتگاهها به معنای از بین رفتن این میراث فرهنگی و تخریب ساختار اجتماعی مناطق روستایی و گردشگری است و پیامدهای منفی بلندمدتی را به دنبال دارد.
رقابت نابرابر
رئیس جامعه انجمنهای حرفهای اقامتگاههای بومگردی ایران با بیان اینکه بومگردیها در رقابتی نابرابر با غیرمجازها قرار دارند به ما میگوید: یکی از مراکزی که به دلیل ارزانی از گذشته تاکنون و به ویژه در شرایط اقتصادی حال حاضر مورد استقبال مسافران قرار دارد اسکان در مدارس آموزش و پرورش است که به اقامتگاههای بومگردی آسیب میزند و البته چند سالی است که هیئتهای مذهبی و حسینیهها نیز به اسکان مسافران اقدام میکنند که این مدل جذب و پذیرش مسافر به اقتصاد بومگردیها آسیب میرساند.یاور عبیری بیان میکند: متأسفانه در حال حاضر خانههای اقامتی غیرمجاز قارچگونه در مناطق مختلف کشور رشد کردهاند و از آنجا که این خانهها تابع هیچ گونه مقرراتی نیستند از این رو تهدید جدی برای صنعت گردشگری و بومگردیها محسوب میشوند.
وی با تأکید بر این موضوع که تعیین مشوق از طرف میراث فرهنگی میتواند به ثبات اقتصادی و بقای بومگردیها منجر شود، میافزاید: تصویب طرح تعطیلات تابستانی و تعطیلی روزهای چهارشنبه به پیشنهاد وزیر میراث فرهنگی از جمله پیشنهادهایی بود که میتوانست به رونق بومگردیها کمک کند که متأسفانه تصویب نشد!
بیرغبتی مالکان بومگردیها
رئیس جامعه انجمنهای حرفهای اقامتگاههای بومگردی ایران تعداد اقامتگاههای بومگردی در کشور را حدود ۳هزار و ۵۰۰ تا ۴هزار مرکز رسمی تخمین میزند و میگوید: در دو سال گذشته تعداد قابل توجهی از بومگردیها اقدام به تمدید مجوز فعالیتشان نکردند به گونهای که در بازه زمانی ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۲ فقط ۳۰۰ بومگردی درخواست مجوز تأسیس دادند و در همین بازه زمانی ۷۰۰ بومگردی مجوز خود را تمدید نکرده و از سامانه خارج شدند.یاور عبیری این موضوع را تلنگری برای صنعت گردشگری عنوان کرده و ادامه میدهد: اگر سختگیریها بیش از حد باشد و با جلوگیری از فعالیت مراکز اقامتی غیرمجاز حمایتهای لازم از بومگردیها نشود تا پنج سال آینده تعداد بومگردیهای خیلی معدودی پایدار خواهند بود.
وعدههایی که محقق نشد
وعده سفرهای ارزان و شعار ارزانسازی سفر از دهه ۸۰ در کشور رواج پیدا کرده است به گونهای که اواخر سال ۸۶ رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، طرح «مرخصی سفر کارکنان دولت» را پیشنهاد کرد و پس از کش و قوسهای فراوان آییننامه اجرایی آن را در سال۸۷ به هیئت دولت فرستاد که البته فرجامی نداشت.
با وجود اینکه طرح «سفر کارت» توانست مصوبه هیئت دولت را بگیرد اما هیچ یک از دستگاههای دولتی حاضر نشدند اعتباری برای شارژ سفر کارت اختصاص دهند.اردیبهشت سال ۱۳۹۵ نیز باری دیگر طرح «یارانه سفر» برای ارزانتر و در دسترس قرار گرفتن سفر برای مردم مطرح شد؛ در این طرح برخلاف دیگر رویههای سازمان که ارائه مستقیم تسهیلات به مردم را در دستور کار خود داشت، ارزانسازی سفر را از طریق ارائه تسهیلات و یارانههایی به بنگاههای فعال گردشگری پیگیری میکرد و قرار بود از محل بودجه حمایت و پشتیبانی از صنعت گردشگری، اعتباراتی به بستههای سفر آژانسهای مسافرتی اختصاص پیدا کند تا مردم، این تورهای یارانهدار را از آژانسها تهیه کنند اما این طرح نیز که بنا بود با تمرکز بر توزیع سفرهای داخلی در سراسر کشور و تشویق مردم به سفر به مناطق کمتر شناخته شدهای که از جاذبههای گردشگری برخوردار هستند عملی شود، به مرحله اجرا نرسید.با روی کار آمدن دولت سیزدهم، وعدههای سفر ارزان به شکل دیگری جلوه پیدا کرد؛ وزیر گردشگری دولت سیزدهم ۱۱ شهریور ۱۴۰۰ به صورت ویدئوکنفرانسی در شیراز و در نشست اصناف و انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی استانهای مختلف تأکید کرد: باید بستههای سفر ارزان تهیه شود؛ شعاری که همواره در دولتهای قبلی هم تکرار میشد اما تا امروز فرجامی نداشته است.
رکود در حوزه گردشگری و بیرونقی بومگردیها در تابستان ۱۴۰۴ نیز دولتمردان را بر آن داشت تا برای رونق گردشگری داخلی و جبران رکود با تصویب هیئت وزیران، طرحی برای تعطیلی یک هفتهای و ارائه تسهیلات سفر تا پایان تابستان اجرا کنند. بر اساس این طرح قرار بود یارانههایی برای کاهش هزینه اقامت و حمل و نقل با هدف افزایش سفرهای داخلی، جذب گردشگر خارجی و حمایت از اشتغال در صنعت گردشگری انجام شود و با تصویب هیئت دولت طرح ارائه تسهیلات سفر به مردم و تعطیلی یک هفتهای تا پیش از پایان تابستان اجرا شود که متأسفانه به مرحله اجرا نرسید و پرونده سفرهای تابستانه بسته شد.چهار سال پیش نیز وزیر وقت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تصمیم داشت با توافق بانکهای عامل وام قرضالحسنه به ارزش ۲۰ میلیون تومان را با نرخ سود ۴درصد برای حمایت از سفر در قالب «سفر کارت» به مرحله اجرا بگذارد که این وعده نیز تا امروز در همان مرحله پیشنهاد روی میز مانده است. ایده تسهیلات سفر با وجود اینکه میتوانست منجر به رونق سفر در طبقه متوسط جامعه و حتی گردشگری داخلی شود، همچنان مغفول مانده و هر تابستان از طرحی به طرح دیگر تغییر شکل میدهد!
نظر شما