مناسبسازی، وعدهای که هنوزکامل محقق نشده
با وجود تصویب قوانین متعدد در زمینه مناسب سازی فضاهای شهری برای افراد دارای معلولیت، در عمل بسیاری از خیابانها، ایستگاههای حملونقل عمومی، ساختمانهای اداری و حتی مراکز درمانی بدون زیرساختهای لازم هستند. رمپهای شیبدار غیراستاندارد، نبود آسانسور در ساختمانهای چندطبقه و نبود علائم راهنمای صوتی برای نابینایان تنها بخشی از مشکلات رایج هستند.
غلامرضا رضاییفر، دبیر ستاد مناسب سازی سازمان بهزیستی کشور درباره موانع فیزیکی در معابر شهری برای افراد دارای معلولیت میگوید: موانعی که گاه به اندازه یک دیوار دو متری، عبور یک فرد دارای معلولیت را غیرممکن میسازند. اختلاف سطح، چالهها، و موانعی که برای جلوگیری از عبور موتورسیکلتها نصب شدهاند، همگی میتوانند عبور و مرور را برای این افراد دشوار کنند. حتی افراد سالم نیز در مواجهه با برخی از این موانع دچار مشکل میشوند، چه برسد به کسانی که با محدودیتهای حرکتی مواجه هستند.
وی نسبت به مسیرهای ویژه نابینایان بیان میکند: موزاییکهای برجستهای که قرار است راهنما باشند، اما در عمل اغلب با بساط دست فروشان، پارک خودرو یا موتورسیکلت مسدود شدهاند. مسیرهایی که باید نماد توجه به حقوق شهروندی باشند، گاه به نماد بیتوجهی تبدیل میشوند.
رضاییفر تاکید میکند که سازمان بهزیستی بهتنهایی مسئول اجرای مناسبسازی نیست و میگوید: ستاد پیگیری و هماهنگی مناسب سازی با ریاست وزیر کشور، دبیر رئیس سازمان بهداشت و دبیرخانهای در سازمان بهزیستی، وظیفه نظارت و گزارش گرفتن از عملکرد دستگاهها را بر عهده دارد.
وی از جلسات سالانه این ستاد با شهرداریها و دهیاریها میگوید: جلساتی که در آن گزارش عملکرد ارائه میشود، اما با توجه به حجم نیازها، اصلاحات هنوز کند و محدود است.
دبیر ستاد مناسب سازی در خصوص بودجه، با اشاره به ماده ۱۵ آییننامه اجرایی و ماده ۳ قانون حمایت از حقوق معلولان می گوید: قوانینی که دستگاهها را موظف به پیشبینی بودجه مناسبسازی در برنامه سالانهشان کردهاند اما مشکل اصلی، ساختوسازهای غیراصولی است، اگر از ابتدا استانداردها رعایت شود، نیازی به بودجههای سنگین برای اصلاح نیست. مسئولیت مناسب سازی در داخل شهرها را بر عهده شهرداریها و در خارج از شهرها را بر عهده وزارت راه و شهرسازی است. اگر این دو نهاد وظایف خود را بهدرستی انجام دهند، بخش عمدهای از مشکلات حل خواهد شد.
وی نسبت به وضعیت حملونقل عمومی میافزاید: اتوبوسهایی که باید مجهز به رمپ، جایگاه ویژه ویلچر، و امکاناتی برای نابینایان و ناشنوایان باشند. اما هنوز بسیاری از ایستگاهها مناسبسازی نشدهاند و تنها یکسوم ایستگاههای مترو در تهران دارای آسانسور هستند. این یعنی فرد دارای معلولیت نمیتواند با خیال راحت از مترو استفاده کند، چون ممکن است ایستگاه مقصد بدون آسانسور باشد.
رضایی فر درپایان بیان میکند: مناسبسازی، بیش از آنکه نیازمند بودجه باشد، نیازمند اراده و توجه است.
بسیاری از افراد دارای معلولیت از تبعیضهای پنهان در جامعه گلایه دارند. نبود فرصتهای شغلی، نگاه ترحمآمیز و عدم مشارکت فعال در تصمیمگیریهای شهری، آنان را از حقوق شهروندی محروم کرده است. این تبعیضها گاه آنقدر در ساختار جامعه نهادینه شدهاند که حتی دیده نمیشوند.
کامران عاروان، مدیرعامل انجمن معلولین نیز نسبت به واقعیتهای زندگی معلولان در ایران و تنوع گسترده در جامعه معلولان، میگوید: ما با گروههای مختلفی روبرو هستیم. نابینایان، افراد دارای معلولیت جسمی و حرکتی و حتی تفاوتهایی از نظر جغرافیایی وجود دارد. شرایط در شهرستانها با کلانشهرها فرق دارد و هر گروه نیازها و چالشهای خاص خود را دارد.
عاروان از جلساتی که با نهادهای مختلف برگزار میشود، جلساتی که به گفته او، نشانهای از تمایل برای حل مشکلات است، بیان میکند: ما مطالبهگری میکنیم و خوشبختانه دیده میشویم. این یعنی قدمی بهسوی حل مسائل برداشته شده است.
وی از دغدغههای مالی که همچنان پابرجاست و از کاهش کمکهای مردمی، میگوید: توانبخشی هزینههای سنگینی دارد. بسیاری از معلولان نمیتوانند از پس آن برآیند، هر روز که میگذرد، کمکهای مردمی کمتر میشود.
مدیرعامل انجمن معلولین از فرصتهای شغلی معلولین میگوید: شغلهایی در حوزههایی مانند دورکاری و کارهای ادمینی برای معلولان فراهم شده است، اما معلولان بهدنبال شغل ثابت با بیمه هستند. بسیاری از کارخانهها میتوانند از تواناییهای آنان بهره ببرند، مثلا کارخانهای با صدای زیاد میتواند از ناشنوایان استفاده کند، ما حتی معلولی داریم که ۱۵ سال است استاد دانشگاه است.
عاروان از بهبود وضعیت ورزشکاران پارالمپیکی، بیان میکند: در گذشته حتی آنان را در تلویزیون نشان نمیدادند، اما حالا افتخارآفرینی میکنند و هیچ تفاوتی با ورزشکاران دیگر ندارند، بلکه گاه سختتر تلاش میکنند. وزارت ورزش باید مکانهایی برای تمرین آنان مشخص کند.
وی در پایان به تصویرسازیهای نادرست در رسانهها اشاره کرد ومی گوید: در برخی فیلمها، شخصیت منفی در پایان روی ویلچر مینشیند، این فرهنگ غلطی است. معلولیت نتیجه بد بودن نیست، بسیاری بهدلیل حوادث، مشکلات پزشکی یا مادرزادی دچار معلولیت شدهاند،آن ها نیز انسانهایی معمولی درست مثل همه ماهستند.
وی میافزاید: ما تمام تلاش خود را برای بهبود شرایط جامعه معلولان بهکار گرفتهایم.
معلولیت محدود نیست، این شهرها هستند که محدود طراحی شده اند واگر شهر برای همه ساخته شود، همه میتوانند راحت زندگی کنند، ازهمه مهمتر باید نگاه خود را عوض کنیم و از ترحم به احترام و از بیتوجهی به همراهی برسیم.
نظر شما