زائران و مجاوران با پیراهن‌های تیره، همه آمده‌اند تا در جوار امام رضا(ع)، به برادر بزرگوار آن بانوی مظلوم و غریب عرض تسلیت کنند. قدم‌هایم را آهسته بر سنگفرش صحن انقلاب می‌گذارم. گنبد طلایی در برابر چشمانم می‌درخشد، سلامی از دل و جان می‌دهم. مسیرم را به سمت رواق حضرت معصومه(س) ادامه می‌دهم، رواقی که در دل حرم مطهر، مأمنی برای بانوان شده تا در نزدیک‌ترین نقطه به مرقد امام هشتم(ع) زیارت کنند و آرام گیرند.

رواقی به نام بانویی از تبار نور

رواق حضرت معصومه(س) در طبقه زیرین رواق دارالولایه و در غرب سرداب مطهر و بالاسر مبارک امام رضا(ع) واقع شده است. ساخت این رواق در سال ۱۳۷۶ شمسی آغاز شد و در شب عید غدیر سال ۱۳۷۹، در عصر شکوهمند انقلاب اسلامی افتتاح شد. پیش‌تر این مکان با نام «دارالاجابه» شناخته می‌شد، اما از سال ۱۳۹۵ شمسی، به افتخار بانوی بزرگوار خاندان اهل‌بیت(ع)، به نام ایشان مزین شد. وسعت این رواق به هزارو۹۶۵ مترمربع می‌رسد و معماری آن ترکیبی از هنرهای سنتی ایرانی است؛ ازاره‌های سنگ مرمر به ارتفاع ۲ متر، آینه‌کاری‌های باشکوه تا سقف ۷.۱متری، مقرنس‌های آینه‌ای، گچ‌بری‌های لانه‌زنبوری و نقاشی‌های ظریف، همه و همه جلوه‌هایی از زیبایی و نور را در این رواق به نمایش گذاشته‌اند. سقف این رواق با بیش از هزارو۵۰۰ مترمربع آینه‌کاری، چشم هر بیننده‌ای را به آسمان معنویت می‌دوزد.

نزدیک‌ترین نقطه به مرقد امام هشتم(ع)

در زاویه شرقی رواق، هشتی‌ای با پنجره نقره‌ای و سقفی نیم‌گنبدی وجود دارد که راه ورود به سرداب مطهر امام رضا(ع) است. این مکان، یکی از نزدیک‌ترین نقاط به مرقد شریف امام هشتم(ع) به شمار می‌رود. رواق حضرت معصومه(س) در ضلع جنوب‌غربی رواق دارالحجه(عج) قرار دارد و محدوده پنجره هشتی آن در ضلع شرقی به عنوان نزدیک‌ترین نقطه به مرقد شریف شناخته می‌شود. در حال حاضر، ضریح فولادی نگین‌نشان(ضریح دوم) در داخل سرداب، بر فراز مرقد مطهر امام رضا(ع) قرار دارد. زائران با حضور در این رواق، به آستانه وصال می‌رسند؛ جایی که فاصله‌شان با امام، تنها چند متر سنگ و آینه است.
رواق حضرت معصومه(س) یکی از فضاهای حرم مطهر رضوی است که به‌طور خاص برای حضور و زیارت بانوان طراحی شده است. در این رواق، خواهران می‌توانند در هر ساعتی از شبانه‌روز، به زیارت بپردازند. در روزهای خاص، مانند وفات حضرت معصومه(س)، این رواق میزبان خیل عاشقان و دلدادگان بانوی کرامت است، زنانی که با اشک و دعا، در جوار برادر بزرگوار ایشان، عرض ارادت می‌کنند.
در گوشه‌ای از رواق، زنانی نشسته‌اند، برخی در سکوتی عمیق مشغول رازونیاز و اشک و برخی در حال زیارت‌نامه خواندن. صدای زمزمه‌ها، بوی اسپند، نور آینه‌ها و گرمای حضور، همه و همه فضایی معنوی و آرامش‌بخش را پدید آورده‌اند.

دست نوازشی بر دل‌های خسته و مشتاق

نام‌گذاری این رواق به نام حضرت فاطمه معصومه(س)، ادای احترام به مقام والای ایشان است و یادآور پیوندی عمیق و آسمانی میان این بانوی بزرگوار و برادرشان، امام علی بن موسی‌الرضا(ع)؛ پیوندی که در تاریخ تشیع، نماد عشق، وفا و ولایت شده است. آن‌گاه که حضرت معصومه(س) با شوق دیدار برادر، راهی خراسان شدند و در میانه راه، در شهر قم رحلت کردند، این سفر ناتمام به یکی از پرمعناترین روایت‌های عاطفی اهل‌بیت(ع) تبدیل شد؛ روایتی از بانویی که جانش را در مسیر ولایت نهاد و برادری که فقدان خواهر را تا پایان عمر با دل سوخته تحمل کرد.
امروز، در دل حرم مطهر رضوی، رواقی به نام حضرت معصومه(س) ساخته شده که در نزدیک‌ترین نقطه به مرقد امام هشتم(ع) قرار دارد؛ انگار تاریخ، آن سفر ناتمام را به گونه‌ای دیگر به سرانجام رسانده است. این رواق، مکانی برای زیارت و مأمنی برای بانوان زائر است، بانوانی که با دل‌هایی پر از ارادت و اشتیاق، به این مکان مقدس می‌آیند تا در جوار برادر، به خواهر عرض ادب کنند.
رواق حضرت معصومه(س) در حرم مطهر رضوی نمادی از حضور زنانه در فضای معنوی و ولایی است؛ فضایی که با احترام و آرامش، امکان زیارت در نزدیک‌ترین نقطه به مرقد امام رضا(ع) را برای بانوان فراهم کرده است. این رواق، یادآور مقام حضرت معصومه(س) و تجلی ارج‌گزاری به جایگاه زن در فرهنگ شیعی است؛ فرهنگی که زن را نه‌تنها در حاشیه، بلکه در متن معنویت و ارادت قرار می‌دهد. در این رواق، بانوان زائر، خود را در جوار امام و در آغوش خواهرانه حضرت معصومه(س) احساس می‌کنند. انگار آن بانوی بزرگوار، در کنار برادر، دست نوازش بر دل‌های خسته و مشتاق آنان می‌کشد.

راویان خاموش پیوندی آسمانی‌

در واپسین لحظات این زیارت، وقتی از رواق حضرت معصومه(س) بیرون می‌آیم، حس می‌کنم چیزی درونم تغییر کرده، انگار به گفت‌وگویی بی‌واسطه با تاریخ، با نور و با مهربانی آمده بودم. به صحن انقلاب بازمی‌گردم، نگاهی دوباره به گنبد طلا می‌اندازم، اینجا، در جوار امام رضا(ع)، رواقی به نام خواهر، فراتر از مکانی برای زیارت، پناهگاهی برای دل‌های بی‌قرار است. بانوانی که در این رواق می‌نشینند، راویان خاموش پیوندی آسمانی‌اند، پیوندی که از قم تا مشهد و از دل تا ضریح، امتداد یافته است. حالا با نگاهی دوباره به گنبد طلا، زمزمه می‌کنم: «السلام علیک یا علی بن موسی‌الرضا و علی اختک فاطمه المعصومه».