هر چند حمایت از زائران و مجاوران بیمار و نیازمند به حمایت در پیشینه‌ آستان ‌قدس رضوی سابقه‌ای طولانی دارد و باید آن را در قالب تاریخی پیوسته مورد مطالعه قرار دهیم، اما خاص بودن برخی امراض و شرایط متفاوت تعدادی از بیماران، سبب توجه ویژه به آن‌ها در تاریخ آستان‌قدس شده‌ و از این رو می‌توان پرونده‌ای جداگانه برای آن‌ها فرض کرد. بیماری مهلک و ترسناک جذام، یکی از این موارد خاص بوده‌است. جذامیان در طول تاریخ، به دلیل نوع بیماری و قابل انتقال بودن آن، همواره از اجتماعات انسانی طرد شده و بیرون از این اجتماعات، در کوه‌ها یا دره‌های دورافتاده سکنا می‌گزیدند. محرومیت این افراد از نعمت سلامت و زیست عادی در جامعه سبب شد بندگان خوب خدا و در رأس آن‌ها انبیا و اولیای الهی، توجه ویژه‌ای به آن‌ها داشته‌باشند و در رفع حوائج جذامیان بکوشند. شاید به همین دلیل بود که شهر مشهد و حرم مطهر رضوی از دیرباز به مکانی برای مراجعه جذامیان تبدیل شد و بسیاری از آن‌ها به امید گرفتن شفا و دریافت کمک، خود را از راه‌های دور و نزدیک به این مکان مقدس می‌رساندند. حضور جذامیان در شهر، طبعاً سبب شیوع ناامنی ذهنی در میان زائران و مجاوران می‌شد و این مسئله، گاه اتفاقات ناگواری را رقم می‌زد. جذامیان عموماً بدون مدیریت صحیح و کمک‌های هدفمند در بیغوله‌های اطراف شهر زندگی می‌کردند و علاوه بر شرایط ناگوار، گاه موجب شیوع بیماری در جامعه می‌شدند. این وضعیت در سال ۱۳۰۳ق / ۱۲۶۵ش به مرحله بحرانی رسید و متولیان وقت آستان‌قدس رضوی را به فکر چاره‌ای اساسی انداخت. عبدالوهاب‌خان آصف‌الدوله، حاکم خراسان و نایب‌التولیه وقت آستان‌ قدس رضوی تصمیم گرفت بخشی از اراضی مزرعه موقوفه «شادکن» و قلعه قدیمی «محراب‌خان» را در ۶کیلومتری شمال باروهای شهر مشهد، به اسکان جذامیان اختصاص دهد. به این ترتیب، آستان‌ قدس به صورت جدی وارد موضوع رسیدگی به امور جذامیان شد و پا را از حمایت‌های متداول دارویی و مالی فراتر نهاد. این اقدام با اختصاص بخشی از نذورات حرم مطهر رضوی به جذامیان تکمیل شد و در حدود سال ۱۳۱۰ش، به ساخت مجتمعی برای نگهداری دائمی از جذامیان انجامید؛ جایی که امروزه بخشی از بیمارستان مشهور شهید هاشمی‌نژاد در شمال مشهد است و کاملاً درون محدوده شهری قرار دارد. در پی این اقدامات و تا سال ۱۳۳۵ش، آستان‌قدس مسئولیت رسیدگی به امور جذامیان را برعهده داشت و در این سال، تأسیسات ساخته شده را مطابق قانون، به وزارت بهداری وقت واگذار کرد؛ اما کمک‌های مالی به جذامخانه و جذامیان همچنان ادامه یافت.
نکته مهمی که باید در این فرصت به آن اشاره کنم، نقش برخی شخصیت‌های دینی مشهد در حمایت از این اقدام است. با توجه به حضور تعدادی از اتباع اروپایی برای کمک‌رسانی به جذامیان مشهد – که در نوع خود عملی نوع‌دوستانه و شایسته قدردانی است – برخی راویان ترجیح داده‌اند از خیر روایت دیگر افرادی که برای کمک به جذامیان، تلاشی طولانی و دائمی داشته‌اند، بگذرند. یکی از این افراد، مرحوم آیت‌الله میرزاجواد آقاتهرانی، عالم و عارف نامی و مدرس بزرگ حوزه علمیه مشهد بود که شخصاً به این امر می‌پرداخت و با حمایت جمعی از خیران مشهدی، بخشی از نیازهای غذایی و پوشاک جذامیان را تأمین می‌کرد.