بخاریهای گازسوز فندار در سال ۹۴ با هدف کاهش مصرف انرژی و خیر رساندن به محیط زیست وارد ایران شد؛ اما خیلی زود دولت، واردات آنها را به منظور حمایت از تولید داخلی ممنوع کرد و همزمان شرکتهای ایرانی با مذاکره با کشورهای تولیدکننده، تکنولوژی این بخاریها را به کشور انتقال دادند و خط تولید آنها را راهاندازی کردند؛ ولی به هر حال همین حالا نیز که حدود ۱۰ سال از آن زمان میگذرد، بخش مهمی از این تکنولوژی، وارداتی و ارزبر است. سال ۹۶ با بررسی و رأی کارشناسان سازمانهای مرتبط بخاریهای فندار با فرمول و استانداردی با عنوان استاندارد ملی ۲-۱۲۲۰ با برچسب انرژی A وارد بازار شدند در حالی که از همان زمان در دنیا تبدیل به یک تکنولوژی منسوخ شد. حالا نکته قابل بررسی در گزارش پیش رو اختلاف بر سر رده انرژی اعطایی به این بخاریهاست که آیا مصرف برق همراه با گاز در این بخاریها در آزمایشهای برچسب انرژی لحاظ میشود یا خیر و اگر مورد نظر قرار گرفته، به چه صورت است؟ صحبت از برقی است که در شرایط کنونی کشور با مصرف گاز و ۱۰ سال است با مصرف مازوت در نیروگاهی چون طوس مشهد تولید میشود! و با این شرایط باید پرسید آیا باز هم این محصولات بهینهاند و آیا استانداردهای انرژی ما، واقعیت مصرف را منعکس میکنند؟
اگر مصرف برق به درستی محاسبه شود، گرید بخاری فندار C است
در این زمینه رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت نیشابور به خبرنگار ما میگوید: ما باید گاز را در نیروگاه بسوزانیم تا برق بخاری گازسوز فندار را تولید کنیم و این مسئله در گرید انرژی در نظر گرفته نمیشود که اگر در نظر گرفته شود، گرید آن A نیست و دو درجه کاهش پیدا میکند. چون برق این بخاریها محاسبه نشده، در واقع باز هم همان بخاری گرید C هست که در بازار به اسم A عرضه میشود با این تفاوت که دولت برای بخاری گرید A سرمایهگذاری کرده و ارز تخصیص داده است.
حسن جلائی مرادزاده با بیان اینکه گرید انرژی در بخاریهای گازی به مقدار گازی است که یک بخاری به صورت بهینه مصرف و به گرما تبدیل میکند، میافزاید: اما در کشور ما بخاریهایی تولید شده که افزون بر گاز، برق نیز مصرف میکنند؛ برقی که با سوزاندن انرژی فسیلی تولید میشود و بخشی از آن در شبکه انتقال از بین میرود و بخشی نیز در تولید با کاهش بهرهوری مواجه میشود. این بدان معناست که انرژی برق نیز به مصرف میرسد که معمولاً از طریق منابع انرژی فسیلی تولید میشود.
مدیرکل استاندارد: انرژی الکتریکی در آزمون برچسب انرژی در نظر گرفته شده است
مدیرکل استاندارد خراسان رضوی درباره محاسبه برچسب انرژی بخاریهای گازسوز دودکشدار و بدون دودکش میگوید: محاسبه برچسب انرژی این نوع بخاریها بر اساس استانداردهای ملی تدوین شده توسط متخصصان و کارشناسان صورت میگیرد. برای بخاریهای گازسوز دودکشدار، استاندارد ملی ۲-۱۲۲۰ و برای بخاریهای بدون دودکش، استاندارد ملی ۲-۷۲۶۸ در نظر گرفته شده است.
حامد محمدی میافزاید: در آزمایشگاههایی که توانایی انجام این آزمونها را دارند، بر اساس این استانداردها، میزان انرژی ورودی و خروجی بخاری محاسبه و بازده کلی آن سنجیده میشود و این فرایند به تعیین برچسب انرژی بخاری منجر خواهد شد.
مدیرکل استاندارد خراسان رضوی تأکید میکند: استانداردهای ملی به صورت دورهای و بر اساس تغییرات فناوری و نظرات کارشناسان مورد تجدیدنظر و بهروزرسانی قرار میگیرد. این بهروزرسانیها در کمیتههای ملی مورد بررسی قرار میگیرند و پس از تصویب، منتشر میشوند.
محمدی خاطرنشان میکند: ملاک صدور پروانه استاندارد، تنها بر اساس استانداردهای ملی است . این استانداردها پس از تصویب در کمیتههای ملی، به طور رسمی اجرایی شده و همچنین معیارها و شاخصههایی که در این استانداردها گنجانده میشوند، بر اساس تشخیص کمیسیونهای فنی و تبادل نظر میان اعضا، تعیین و تصویب در کمیته ملی صورت میگیرد.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا در رده انرژی بخاریهای کممصرف با گرید Aکه به صورت همزمان مصرف برق و گاز دارند، مصرف برق نیز لحاظ میشود یا خیر، اظهار میکند: در بندهای ۷-۴ استاندارد ملی ۲ـ۱۲۲۰ و ۶-۴ استاندارد ملی ۷۲۶۸ قید شده که انرژی الکتریکی در آزمون برچسب انرژی در نظر گرفته شده است. این استانداردها با نظارت کارشناسان شرکت بهینهسازی مصرف سوخت تدوین شدهاند.
اشکال محاسباتی در فرمول استاندارد
اما یک کارشناس حوزه انرژی، نظری خلاف آنچه در استاندارد ملی برای برچسب انرژی بخاریهای فندار مورد محاسبه قرار گرفته، دارد و معتقد است در فرمول محاسبه برچسب انرژی این بخاریها مشکلات محاسباتی وجود دارد و در واقع برق در این فرمولاسیون به گونهای خنثی محاسبه میشود.
بهادر عبداللهی ادامه میدهد: در واقع ردهبندی برچسب انرژی بخاریهای گازی بر اساس استاندارد مرجع استرالیا، تنها بر مبنای بازده گاز مصرفی بخاری انجام میشود و برق مصرفی بخاریهای فندار و سوخت مصرفی نیروگاهها در این رتبهبندی لحاظ نمیشود. این موضوع از دید کارشناسان موجب ناترازی در برق، تشدید مصرف سوخت نیروگاهی، آلودگی زیستمحیطی و هدررفت منابع ارزی کشور خواهد شد.
در عمل خبری از صرفهجویی نیست
وی اظهار میکند: در فرمول محاسباتی استانداردهای موجود، برای اینکه محاسبات برق در برچسب انرژی مؤثر نباشد، در صورت و مخرج کسر هر دو، میزان برق لحاظ شده؛ به این صورت که در فرمول مورد نظر، بازده گاز در صورت و کل مصرف گاز در مخرج؛ ولی کل مصرف برق در صورت و مخرج در نظر گرفته شده و در عمل برق نه تنها بهعنوان یک انرژی خنثی در نظر گرفته میشود؛ بلکه به شکلی کاذب به افزایش بازده بخاری نیز کمک میکند.
عبداللهی بیان میکند: ورود بخاریهای فندار به صنعت کشور با توجه به ندیدن صحیح مصرف برق در رتبهبندی انرژی، گرید کاذب میگیرند که منجر به هدررفت منابع کشور شده و با اقلام وارداتی موجب ارزبری از کشور میشوند در حالی که در عمل صرفهجویی اتفاق نمیافتد.
وی با اشاره به اینکه شرکتهای تولیدی خراسان رضوی برای رفع این مشکل فرمول پیشنهادی به سازمان ملی استاندارد (شرکت بهینهسازی) ارائه دادند، میگوید: با وجود اینکه صحت گفته شرکتها ثابت شد، به دو دلیل مورد توجه قرار نگرفت؛ نخست اینکه نمیدانند جواب شرکتهایی را که به آنها گرید A دادند، چگونه بدهند و دوم اینکه از سوی مدیران بالادستی خود مورد توبیخ قرار میگیرند که چرا با چنین اشتباهی منجر به خسارت چند میلیارد دلاری به کشور شدند و در نتیجه باید انکار کنند.
کارشناس انرژی با بیان اینکه بعضی از مدیران ما متأسفانه فرق مونتاژ با تولید را نمیدانند، میافزاید: فنها و برد این بخاریها و در واقع تمام المانهای الکترونیکی این بخاریها وارداتی است. حالا شرکتهای ما با خمکردن ورق و نصب قطعات، عنوان تولید داخل را به یک محصول میدهند در حالی که این محصول به ازای هر بخاری ۳۹۶ دلار ارزبری دارد. اگر بر فرض حتی ۳۰۰ دلار هم از کشور خارج شود، به ازای هر ۲۵ میلیون بخاری، ۵/۷ میلیارد دلار هزینه میشود و اگر هر یکمیلیارد دلار، ۱۰۰ هزار شغل را نابود کند، با این شرایط افزون بر ارزبری، هم به اشتغال آسیب میزند و هم ناترازی سوخت اتفاق میافتد. ضمن اینکه مغایرتهای قانونی فراوانی هم دارد؛ بند ۷ آییننامه اجرایی ماده ۱۲ به صراحت قید میکند آنچه باید از طریق ماده۲ مورد حمایت قرار بگیرد، باید گام نوآوری و برتری فناوری در دنیا را داشته باشد؛ اما این بخاریها نه تنها برتری فناوری نداشته؛ بلکه یک تکنولوژی از رده خارج دارند.
او همچنین به طرحهایی در خراسان رضوی اشاره میکند که در آن بخاریهای گازی بدون فن که مصرف گاز پایینتری دارند، میتوانند جایگزین بخاریهای فندار شوند؛ اما به دلیل حمایتهای دولتی از بخاریهای فندار، این طرحها با مشکلاتی مواجه شدند در حالی که این بخاریها به خاطر تولید داخل بودن، منجر به صرفهجویی بیش از ۷ میلیارد دلاری در منابع ارزی و ایجاد اشتغال وسیع به دلیل ۱۰۰درصدی بودن تولید داخل میشود ضمن اینکه مصرف برق ندارد و قیمت آن اقتصادی و کمتر از نصف قیمت بخاریهای فندار است.
بازنگری نسبت به انرژی
به نظر میرسد اکنون زمان آن رسیده که نگاهمان به انرژی را مورد بازنگری قرار دهیم؛ نه فقط در سطح مصرفکننده؛ بلکه در سطح تدوین استاندارد، طراحی محصول و سیاستگذاری کلان. انرژی فقط عددی روی یک برچسب نیست؛ آیندهای است که باید با دقت، شفافیت و مسئولیتپذیری ساخته شود.
نظر شما