مساله بررسی برجام درمجلس اگرچه  ازهمان زمان توافق مورد توجه نمایندگان قرار گرفت و سپس بعد ازتصویب قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل رنگ جدی تری بخود گرفت اما طی روزهای گذشته اظهار نظر یک مقام مسوول درانرژی هسته ای یعنی دکتر صالحی وارد فاز جدیدی شد .

رئیس سازمان انرژی اتمی،با اشاره به درخواست نمایندگان برای تصویب برجام در مجلس، گفت: این متن هنوز موافقت نامه، کنوانسیون یا معاهده بین المللی تلقی نمی شود، از این رو است که این متن را برنامه جامع اقدام مشترک نام گذاری کرده اند.

علی اکبر صالحی با اشاره به ارائه متن دوم ترجمه برجام به مجلس و انتقاد برخی از نمایندگان مجلس نسبت به ترجمه نخست این متن، گفت: در این رابطه متن برجام به چند بخش تقسیم و هر یک از دستگاه های متولی وظیفه ترجمه آن را برعهده گرفتند، به طوری مثال سازمان انرژی اتمی بخش های فنی و وزارت بخش های حقوقی مربوطه به برجام را ترجمه کردند.

رئیس سازمان انرژی اتمی، در واکنش به درخواست نمایندگان مجلس مبنی بر تصویب متن برجام در پارلمان به عنوان یک موافقت نامه بین المللی، گفت: این متن هنوز موافقت نامه، کنوانسیون یا معاهده بین المللی تلقی نمی شود، از این رو است که این متن را برنامه جامع اقدام مشترک نام گذاری کرده اند، حال در هر صورت وزارت خارجه متولی این حوزه بوده و باید در این رابطه تصمیم گیری کند.

***آیا برجام نیازمند تصویب مجلس است؟

اما درواکنش به این اظهارات بود که سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی با بیان اینکه مجلس فعلا قصد تصویب برجام را ندارد گفت: قوه مقننه همگام با شورا عالی امنیت ملی نظر مشورتی خود را اعلام خواهدکرد.

نوذر شفیعی در گفت و گو با خانه ملت تاکید کرد: اگر برجام را به عنوان یک توافق بین المللی قمداد کنیم آن گونه که قوه مجریه در تعریف توافقات بین المللی گفته است باید به تصویب مجلس برسد و اصول 77 و 125 باید اعمال شود.

نماینده مردم ممسنی در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: اما فعلا در این مرحله مجلس قصد دارد نظرات و دیدگاه های مشورتی اش را ارائه دهد. در این مرحله ما قصد تصویب چیزی را نداریم بلکه قصد تایید یا رد چیزی را داریم.

وی با بیان اینکه ممکن است درآینده برجام را منطبق بر اصول 77 و 125 ببینیم و بخواهیم  آن را تصویب کنیم، توضیح داد: تایید یا رد برجام، به معنی تصویب نیست. تصویب در چارچوب قانون قرار می گیرد. اما ما فعلانظر مشورتی می دهیم که ممکن است کلیت آن را تایید کنیم و همچنین این احتمال نیز وجود دارد که نظرات منفی اعلام شود.

این نماینده اظهار داشت: به هر حال ما بیشتر همگام و همسو با شورای عالی امنیت ملی حرکت می کنیم.

شفیعی در خصوص این موضوع که اگر شواری عالی امنیت بررسی برجام را در دستورکار خود قرار دهد، تکلیف مجلس چه خواهد شد، گفت: طبق قانون اگر شورا به موضوعی ورود کند، مجلس نمی تواند بررسی آن را در دستور کار داشته باشد. این در خصوص برجام صدق می کند. در صورتی که شورای امنیت بررسی برجام را به دست بگیرد، مجلس نمیتواند آن را بررسی کند.

وی همچنین ادامه داد: فعلا شورای عالی امنیت ملی ارجح است و همان طور که گفتم مجلس فعلا تصمیم برای ورود به تصویب برجام را ندارد.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در خصوص ماهیت کمیسیون ویژه رسیدگی به برنامه جامع هسته ای گفت: قانون تکلیف کمیسیون ویژه مشخص کرده است. طبق قانون کمیسیون ویژه مطالعه می کند و دیدگاه خود را همسو با نظر شورای عالی امنیت ارائه می کند. واژه تصویب به کار نرفته است.

وی روند تایید و رد را تشریح کرد: گزارش در صحن علنی قرائت خواهد شد و تایید یا رد آن به رای گذاشته می شود.

شفیعی افزود: اگر مجلس بخواهد به موضوع برجام بادیدگاه تصویب ورود کند، باید لایحه آن از سوی دولت ارسال شود. اما اگر قرار بر رد یا تایید باشد، مجلس مشکلی برای اظهار نظر در خصوص گزارش برجام نخواهد داشت و نیاز به لایحه نیست.

سخنگوکمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در خصوص زمان تایید یا رد و همزمانی آن با علام نظر کنگره، گفت: اولا زمان برای بررسی محدود نیست و در ثانی مجلس ایران کاری به گنگره ندارد. مسائل خود مان را بر اساس تدبیر و دیدگاه به جلو می بریم و آن چه وظیفه مجلس است انجام می دهیم.

***۲ رویکرد درباره بررسی «برجام» در مجلس

درهمیمن حال رئیس کمیسیون اصل ۹۰ اظهار داشت:توافق هسته ای یک قرارداد بین المللی محسوب شده و مشمول اصل ۷۷ قانون اساسی است و دولت باید لایحه ای به مجلس ارائه دهد تا مجلس نقش خود را در بررسی توافق هسته‌ای ایفا کند.

محمدعلی پورمختار در خصوص لزوم تصویب توافق هسته ای در مجلس گفت: دو رویکرد در این خصوص وجود دارد: اول رویکرد قانون الزام دولت به حفظ دستاوردهای هسته ای که این قانون  اشاره مستقیم و الزام آوری به تصویب توافق هسته ای در مجلس نکرده است.

نماینده مردم بهار و کبودر آهنگ در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: در آن قانون مستند بر اصل ۷۷ و ۱۲۵ قانون اساسی، وزارت خارجه ملزم شده است که گزارشی از توافق هسته ای به مجلس ارائه کند، این گزارش پس از توافق توسط وزیر امور خارجه به مجلس ارائه شد.

وی ادامه داد: برخی از نمایندگان معتقدند طبق قانون الزام، وزیر امور خارجه فقط باید در این خصوص گزارشی به مجلس ارائه دهد و اصل موضوع بررسی توافق هسته ای بر اساس این قانون به شورای عالی امنیت ملی سپرده شده است.

رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی در تشریح دیدگاه دوم گفت: طبق اصل ۷۷ باید همه تعهدات و موافقت نامه های بین المللی در مجلس تصویب شود.

وی در بررسی تشریفات قانونی تصویب موافقت نامه های بین المللی در مجلس گفت: دولت باید این موافقت نامه ها را به صورت لایحه به مجلس ارائه کند که تاکنون این اقدام از سوی دولت صورت نگرفته است و فقط گزارشی از متن برجام به مجلس ارائه شده است.

پورمختار تصریح کرد: طبق اصل ۷۷ دولت باید متن برجام را به صورت لایحه به مجلس ارائه کند تا در صحن علنی بررسی شود.

وی ادامه داد: صرف گزارش وزیر امور خارجه به مجلس لایحه محسوب نشده و موجبی برای بررسی مجلس چه در صحن علنی و چه در کمیسیون ویژه نخواهد شد.

رئیس کمیسیون اصل ۹۰ اظهار داشت: توافق هسته ای یک قرارداد بین المللی محسوب شده و مشمول اصل ۷۷ قانون اساسی است و دولت باید لایحه ای به مجلس ارائه دهد تا مجلس نقش خود را در بررسی توافق هسته ای ایفا کند.

***برجام نیاز به تصویب مجلس دارد

عضو کمیسیون قضایی مجلس با بیان اینکه برجام یک معاهده است و تعهداتی را متوجه ایران می‌کند، گفت: اینکه برجام نیاز به تصویب مجلس ندارد، از نظر حقوقی کاملا اشتباه است.

ابوالفضل ابوترابی نماینده مردم نجف‌آباد در مجلس شورای اسلامی ‌ با اشاره به اظهارات اخیر رئیس سازمان انرژی اتمی مبنی بر اینکه برجام یک معاهده بین‌المللی نیست که نیاز به تصویب مجلس داشته باشد، گفت: این اظهارنظر در مورد متن برجام از نظر حقوقی کاملا اشتباه است و طبق تفسیر شورای نگهبان از اصول 77 و 125 قانون اساسی متن برجام باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد.

وی افزود: براساس تفسیر شورای نگهبان از اصول 77 و 125 هرگونه تعهدی تحت هر عنوانی اعم از معاهده،‌مقاوله نامه و ... که طبق آن هرگونه تعهدی خارجی برای جمهوری اسلامی ایران ایجاد شود باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد.

عضو کمیسیون قضایی مجلس  اظهار داشت: در متن برجام جمهوری اسلامی ایران تعهدات زیادی را پذیرفته است و باید برای تصویب به مجلس شورای اسلامی ارائه شود و از نظر حقوقی در مورد تصویب آن در مجلس جای هیچگونه بحثی نیست.

ابوترابی خاطرنشان کرد: مجلس در اعلام نظر خود در متن برجام عجله نمی‌کند و کارهای کارشناسی را آغاز کرده و در آینده با یک کار کارشناسی نسبت به رد و یا تائید برجام اقدام می‌کند.

وی در پایان گفت: کمیسیون قضایی نیز بررسی‌هایی را با حضور کارشناسان حقوقی در ارتباط با هم متن برجام و هم قطعنامه 2231 شورای امنیت آغاز کرده و طبق این بررسی‌ها علی‌رغم نکات مثبتی که در برجام دیده می‌شود نکات ابهام و مسائل حقوقی پیچیده‌ای هم در آن وجود دارد که باید ما با دقت مورد توجه قرار گیرد.

*** معاهده‌ها باید به تصویب مجلس برسد

دراین حال یک عضو کمیسیون قضایی مجلس گفت: یک معاهده بین‌المللی تحت هر عنوانی که باشد نیاز به تصویب مجلس دارد و بدیهی است که برجام یک عهدنامه بین‌المللی است و تحلیل‌ها در مورد بین‌المللی نبودن آن صحیح نیست.

حجت‌الاسلام موسی غضنفرآبادی نماینده مردم بم در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اظهارات رئیس سازمان انرژی اتمی مبنی بر اینکه برجام یک قرارداد بین‌المللی نیست و نیازی به تصویب مجلس ندارد، گفت: تحلیل رئیس سازمان انرژی اتمی از برجام درست نیست و یک توافق بین‌المللی تحت هر عنوانی که باشد یک توافق بین‌المللی است و نیاز به تصویب مجلس دارد.

وی افزود:‌ اینکه هر معاهده یا توافق بین‌المللی بین ایران و کشورهای دیگر باید به تصویب مجلس برسد، یک امر بدیهی است و نیازی به توضیح و تفسیر ندارد.

عضو کمیسیون قضایی مجلس اظهار داشت: واضح و آشکار است که برجام یک عهدنامه بین‌المللی و یک توافق بین‌المللی است و نیاز به تصویب مجلس دارد.

درهمین راستا یک عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: می توان درمورد پرونده هایی مکانیزم های خاصی تعریف کرد و در این میان پرونده هسته ای ایران و برجام می تواند مسیر خاصی را طی کند .

سید حسین نقوی حسینی درباره اظهارات رییس سازمان انرژی اتمی مبنی بر اینکه "برجام یک موافقت نامه بین المللی نیست که نیاز به تصویب در مجلس داشته باشد"گفت: مبنای صحبت های وی درست نیست و نباید از توافق بین المللی تعبیر دیگری در جهت قانون گریزی داشته باشیم.

نماینده مردم ورامین و پیشوا در مجلس با اشاره به اینکه اصل 77 قانون به صراحت گفته است هر نوع توافق و قرارداد بین المللی باید به تصویب مجلس برسد افزود: با توجه به این اصل راه گریزی وجود ندارد.بنابراین نباید توافق بر سر یکی از کلیدی ترین مسایل کشور را جزو توافق نامه بین المللی ندانیم،دربرجام ایران متعهد شده است و تعهدش حقوقی است و طرف مقابل هم حق و تکلیف هایی دارد بنابراین توافق نامه بین المللی است.

وی در عین حال گفت: می توان درمورد پرونده هایی مکانیزم های خاصی تعریف کرد و در این میان پرونده هسته ای ایران و برجام می تواند مسیر خاصی را طی کند .

نقوی حسینی در ادامه تصرح کرد: در جمهوری اسلامی ایران ارکانی مانند شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عالی امنیت ملی نیز وجود دارند که فعالیت ها و مصوباتشان براساس قانون مسیر خاص خود را طی می کند و ممکن است موضوعی که شورای عالی انقلاب فرهنگی ورود پیدا می کند و مصوبه ای تعیین می کند دیگر مجلس نسبت به آن موضوع ورود پیدا نمی کند. مسیر شورای عالی انقلاب فرهنگی مسیر تصمیم گیری است بنابراین می توان برای پرونده هایی مسیر خاصی تعیین کنیم.

این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: در ارتباط با موضوع هسته ای مصوبه ای در مجلس تحت عنوان (الزام دولت به حفظ حقوق و دستارودهای هسته ای)  داشتیم که به تایید شورای نگهبان نیز رسید و طبق آن دولت به مجلس گزارش می دهد و در مجلس بررسی می شود.

***بخشی هایی از برجام نیازمند تصویب مجلس است

اما دراین خصوص یک عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: همانطور که مجلس در طی دو سال گذشته و در جریان مذاکرات هسته ای نگاه حمایتی به مذاکرات داشته است درمورد برجام نیز همین گونه رفتار خواهد کرد.

احمد شوهانی در گفتگو با خانه ملت، با اشاره به اظهارات رییس سازمان انرژی اتمی مبنی بر اینکه "برجام یک موافقت نامه بین المللی نیست که نیاز به تصویب در مجلس داشته باشد" گفت: حداقل اگر کل برجام نیازی به تصویب نداشته باشد پروتکل الحاقی که قطعا نیاز به تصویب دارد.

نماینده مردم ایلام در مجلس با اشاره به اینکه آقای صالحی نگران اقدام مجلس درمورد برجام نباشد تصریح کرد: همانطور که مجلس در طی دو سال گذشته و در جریان مذاکرات هسته ای نگاه حمایتی به مذاکرات داشته و با دولت تعامل کرده و با تیم مذاکره کننده همکاری لازم را انجام داده همچنان همینگونه عمل خواهد کرد و اقدامی خارج از چارچوب منافع ملی نخواهد داشت.

این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با تاکید براینکه طبق قانون برجام نیاز به تصویب در مجلس دارد گفت: برجام در کنگره آمریکا نیز مورد بررسی قرار خواهد گرفت بنابراین عقل هم حکم می کند که در مجلس ما هم نیاز به تصویب داشته باشد.

شوهانی تاکید کرد: مجلس به دلیل اهمیت موضوع بی تفاوت از کنار این موضوع نمی گذرد و در این رابطه هم رییس مجلس دستور تشکیل کمیسیون ویژه را داده است.بنابراین قطعا اهمیت موضوع در حدی است که باید به تصویب مجلس برسد.

دیگر عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز دراین خصوص گفت: علیرغم اختلاف نظرها در حال حاضر برجام در مراکز ذیربط در حال بررسی است و آنچه مسلم است این است که براساس قانون الزام دولت به حفظ دستاوردهای هسته ای تیم مذاکره کننده باید گزارش کار را به مجلس و کمیسیون امنیت ملی ارایه دهد.

هادی شوشتری درباره اظهارات رییس سازمان انرژی اتمی مبنی بر اینکه "برجام یک موافقت نامه بین المللی نیست که نیاز به تصویب در مجلس داشته باشد" گفت: در ابتدا باید به این موضوع اشاره کنم که به لحاظ ماهوی و یا شکلی هنوز بر سر اینکه برجام توافق نامه بین المللی است یا صرفا یک توافق نزاکتی اختلاف نظر وجود دارد.

نماینده مردم قوچان و فاروج در مجلس ادامه داد: علیرغم این اختلاف نظرها در حال حاضر برجام در مراکز ذیربط در حال بررسی است و آنچه مسلم است این است که براساس قانون الزام دولت به حفظ دستاوردهای هسته  ای تیم مذاکره کننده باید گزارش کار را به مجلس و کمیسیون امنت ملی ارایه دهد.همانگونه که در حال حاضر آقای ظریف و اعضای تیم مذاکره کننده گزارشات خود را به مجلس ارایه می دهند.

وی در عین حال با اشاره به اینکه طبق قانون موافقت نامه های بین المللی باید به تصویب مجلس برسد گفت: در صورتی که برجام توافق نامه بین المللی محسوب شود می بایست در مجلس تصویب شود در غیر این صورت نیازی به تصویب نیست.

***بند بند توافق هسته‌ای باید در مجلس به تصویب برسد

درهمین حال نماینده کرج در مجلس شورای اسلامی گفت: توافق هسته‌ای ایران با 1+5 باید در مجلس بررسی و بند بند آن به تصویب برسد.

عزیز اکبریان اظهار داشت: بر اساس قانون اساسی، هرگونه توافق و قرارداد میان دولت ایران با دولت‌های دیگر، باید پیش از اجرا به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد.

وی افزود: با توجه به اینکه توافق هسته‌ای در همین چارچوب قرار می‌گیرد، مجلس شورای اسلامی بند بند متن توافق را با دقت بررسی و در صورت رعایت منافع ملی، آن را به تصویب می‌رساند.‌

این مقام مسئول تصریح کرد: مجلس از متن مردم تشکیل شده و وکلای مردم در خانه ملت، برای رعایت و حفظ حقوق ایران اسلامی تاکید ویژه‌ای دارند.

اکبریان بیان داشت: ما هم مانند مقام عظمای ولایت به تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای اعتماد داریم و از تلاش‌های آنها قدردانی می‌کنیم، اما طبق قانون باید متن توافق پیش از اجرا به تصویب قوه مقننه برسد.

وی افزود: اگر متن رسمی که توسط دولت در اختیار مجلس قرار گرفته، فاقد خطوط قرمز نظام باشد، مردم مطمئن باشند که اکثریت مطلق نمایندگان به آن رای نخواهند داد.

نماینده مردم کرج در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: منافع مردم و نظام همان خطوط قرمزی است که مقام معظم رهبری تاکید فرمودند و مجلس بر رعایت این خطوط تاکید دارد.

اکبریان ادامه داد: عدم بازرسی از تاسیسات نظامی و غیرهسته‌ای، عدم دخالت و نظارت بیگانگان بر توانمندی دفاعی و موشکی کشور، عدم بازخواست دانشمندان هسته‌ای و ضرورت انجام تحقیق و توسعه در توانمندی‌های هسته‌ای از مهمترین خطوط قرمزی است که مد نظر نمایندگان قرار دارد.

وی تاکید کرد: منظور از تحقیق و توسعه نیز، تحقیقاتی است که نتیجه آن تولید و توسعه باشد و تحقیقاتی دانشگاهی و محدود هرگز مورد قبول نمایندگان قرار نمی‌گیرد.

اکبریان در پایان گفت: یکی از مهمترین موضوعاتی که مجلس بر آن تاکید دارد، عدم نظارت بر صنایع دفاعی کشور است و مردم مطمئن باشند که نظام مقدس جمهوری اسلامی چنین اجازه‌ای را به احدی نخواهد داد.

همچنین نایب رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: در مجلس توافق نامه های بین ایران و کشورهای دیگری آن‌هم در باره مسایل کوچکتر را بررسی و تصویب می کنیم بنابراین لزوم تصویب برجام که بین ایران و 1+ 5 است ضرورت دارد.

منصور حقیقت پور در گفتگو با خانه ملت، درباره اظهارات رییس سازمان انرژی اتمی مبنی بر اینکه "برجام یک موافقت نامه بین المللی نیست که نیاز به تصویب در مجلس داشته باشد"گفت:از اینگونه اظهارات آقای صالحی متعجب شدم به دلیل اینکه ما در مجلس توافق نامه های بین دو کشور ایران و کشور دیگری آنهم در باره مسایل کوچکتر را بررسی و تصویب می کنیم.

نماینده مردم اردبیل، نمین، نیر و سرعین در مجلس ادامه داد: با توجه به این موضوع و زمانی که به عنوان مثال موافقتنامه عفو و بخشودگی زندنیان ایران و تایلند که بین دو کشور است نیاز به تصویب در مجلس دارد چگونه توافق نامه بین ایران و 1+5 نیازی به تصویب ندارد؟