این همه درحالی است که صنعت اسباب بازی کشورمان همچنان درحد همان عروسکها و ماشینهای پلاستیکی باقی مانده وهیچ حرف وحدیثی درحوزه فرهنگسازی هم ندارد واز همه بدتر اینکه تنهاحامی این صنعت که باید نهادهای فرهنگی باشد ؛ صنف پلاستیک ونایلون کشور است .

*** بازار در دست بازیگران غیررسمی

دراین خصوص علیرضا حاجیان‌زاده، مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان گفت: بسیاری از صاحب‌نظران بر آنند که عصر حاضر را می‌توان عصر صنایع نرم نامید. عصری که در آن صنایع زیرساختی و حرفه‌های سنگین جایگاه و نقش پیشین خود را ندارند و مانند گذشته به‌عنوان منابع اصلی ثروت و قدرت ملی شناخته نمی‌شوند بلکه این مولفه‌های فرهنگی و صنایع کارگاهی سبک چون هنرهای ارتباطی و محصولات فرهنگی هستند که منبع نفوذ فرهنگ‌ها در عرصه بین‌الملل و سرچشمه قدرت و نفوذ به قلب مردم در سراسر جهان محسوب می‌شود.

وی افزود: اگر زمانی کشورهای قدرتمند با نشان‌ها و نشانه‌های خودرودهای ساخت آن کشور یا علائم صنایع سنگین می‌شناختند اکنون این شمایل‌های فرهنگی هستند که با کم‌ترین هزینه منظومه‌های معنایی را جابه‌جا کرده و فرهنگ یک کشور را در سطح بین‌المللی اشاعه می‌دهند.

مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در ادامه گفت: امروز مجموعه دستگاه‌ها و نهادها متوجه حساسیت، اهمیّت و تأثیر این صنایع شده‌اند و در کشو ر ما نیز جایگاه خطیر این صنایع به‌ویژه صنایع فرهنگی کودک و نوجوان از جمله صنایع اسباب‌بازی و سرگرمی کودکان به خوبی شناخته شده است. تأکیدات مکرر رهبر معظم انقلاب در مقوله فرهنگ و پیوست فرهنگی بارزترین نشانه اهمیّت و اولویت این صنایع در سیاست‌های کلی کشور است. همچنین تأثیر فرهنگی این صنایع در حوزه اقتصادی نیز شایان توجه است. گردش مالی چند هزار میلیارد دلاری این دسته از صنایع و ایجاد فرصت شکوفایی صنایع پیرامونی نشانه‌ای است که باید آن را جدّی گرفت و شایسته است هم برای ترویج فرهنگ غنی خود و هم برای بهره‌مندی امکانات داخلی و بین‌المللی در این عرصه جایگاه کشور در این میدان را مستحکم کنیم. مخصوصا که این فضا از مناسب‌ترین فضاها برای ظهور و بروز فرهنگ کشورمان در عرصه‌های جهانی است.

حاجیان‌زاده گفت: ظرفیت‌های عظیم مغفول مانده و مزیّت‌های نسبی فرهنگ غنی و ریشه دار اسلامی و ایرانی اگر با ظرافت و هوشمندی در قالب صنایع فرهنگی و سرگرمی کودک و نوجوان اعم از اسباب‌بازی‌های فیزیکی و بازی‌های رایانه‌ای هوشمند آمیخته شود و استفاده از استانداردهای بین‌المللی و زبان قابل فهم جهانی پیش روی تولیدکنندگان کشور قرار گیرد دست‌یابی به سهم قابل قبول این بازار چندان دور از دسترس نخواهد بود.

حاجیان‌زاده با اشاره به مطالعات و بررسی‌های صورت‌گرفته در حوزه اسباب‌بازی در ایران گفت: ما جزء دهک ابتدایی نرخ استفاده روزانه کودکان و نوجوانان از محصولات فرهنگی هستیم. نرخ میلیون استفاده از بازی‌های رایانه‌ای ضریب نفوذ بالای 70 درصد محصولات ویدئویی و سرانه بازی بیش از 2 ساعت در روز برای کودکان و نوجوانان طبقه متوسط شهری در کشور وضعیتی درخشان و آینده‌ای امیدوار کننده برای صنعت بازی کشور پیش روی ما می‌نهد.

وی در ادامه گفت: البته متأسفانه براساس این آمار و اطلاعات بخش عمده‌ای از این بازار در دست بازیگران غیررسمی است و واردکنندگان کالاهای فرهنگی ناشناس است و همه باید تلاش کنیم که این فرصت درخشان بیش از این از دست نرود و با استفاده از حداکثری از تمام ابزارهای موجود مجهز شدن به آخرین فناوری ها، بازاندیشی و تلاش برای بازبینی مبانی و اصول طراحی و تولید اسباب‌بازی‌ها چه فیزیکی، چه ویدئویی و یا چه دیجیتال، فرصت ارتباط و تعامل جدّی با این مخاطبان عظیم را از دست ندهیم و در حد توان آنها را به مشتریانی وفادار و مخاطبانی آگاه تبدیل کنیم.

مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در بخش دیگری از سخنانش گفت: ما در کانون پرورش فکری بر این باوریم که می‌توان در چارچوب ارزش‌ها و آرمان‌های متداول و در اجتماع و در جهت راهبردهای کلان جمهوری اسلامی محصولاتی مفید و جذاب خلق کرد و به‌دست مخاطب رساند. واقعیت آن است که نسل جدید ما تشنه محصولات فرهنگی و شیفته خلاقیت، نوآوری و جذابیت در محصولات و تولیدات سرگرمی است. هنرمندان و صنعت‌گران ما می‌توانند و باید با تصحیح دیدگاه‌ها و پیش‌فرض‌های‌شان از کودک امروز دوباره به شکلی فراگیر و دامنه‌دار مخاطبان کودک را جذب و تجربه سالیان نه چندان دور موفقیت را تکرار کنند.

حاجیان‌زاده در بخش دیگری از سخنانش گفت: به نظر می‌رسد برای موفقیت در عرصه کودک لازم است همه فعّالان حوزه فرهنگ و هنر کودکان و نوجوانان از جمله دست‌اندرکاران حوزه اسباب‌بازی تعامل و همکاری بلندمدت با یکدیگر را سرلوحه حرکت خود قرار دهند. باید با عزمی راسخ و استوار به نوآوری و ایجاد تحول در نگاه به کودک و مفهوم کودکی بیندیشیم و تجربه‌های انباشته شده در این حوزه را به کار بگیریم تا صحبت‌های تازه‌ای در این حوزه خلق کنیم و برای تحقق این مهم ابتدا باید بپذیریم کودک و مفهوم دوران کودکی نیازمند بازنگری است. ما باید در دوره‌های منظم زمانی مخاطب خود را بازشناسایی کنیم تا بتوانیم به سمت طراحی، تولید و عرضه محصولاتی متناسب با نیازهای کودک امروز برویم و با توجه به مقتضیات زندگی او حرکت کنیم و در این حوزه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نقشی حمایتی و ترویجی برعهده دارد و بر آن است که با برنامه‌ریزی دقیق این نقش را به درستی به اجرا درآورد.

حاجیان‌زاده در پایان سخنانش گفت: از یاد نبریم کودک امروز از نخستین روزهای کودکی استفاده از ابزارهای دیجیتال و هوشمند را تجربه می‌کند. انکار و یا نادیده گرفتن این واقعیت وضعیتی را ایجاد کرده که امروز شاهد آن هستیم. بنابر بررسی‌های انجام‌شده کم‌تر از 10 درصد از استفاده روزانه کودکان و نوجوانان کشور از ابزارهای دیجیتال همچون تلفن‌های همراه و تبلت‌ها به محصولات داخلی اختصاص دارد. ما باید این واقعیت را به رسمیت بشناسیم و خود را برای جبران فرصت‌های از دست رفته آماده کنیم. حمایت از محصولات هوشمند ایرانی که با ارزش‌ها و معیارهای امروز جامعه منطبق باشند و استانداردهای هنری و کیفی لازم را داشته باشند یکی از راه‌هایی است که می‌توان از طریق آن سهم محصولات ایرانی ر ا در زندگی کودکان و نوجوانان ارتقا داد؛ چراکه فرصت ایجاد شکل‌گیری یک زندگی متعالی و پرنشاط برای کودکان و نوجوانان کشورمان از طریق استفاده از محصولات فرهنگی ـ بومی با کیفیّت بالا و ویژگی آموزنده بودن آن که قابل دسترسی است.

***نقش اسباب‌بازی‌ در تخریب ذهن‌

دراین خصوص یک روانشناس افغانستانی با اشاره به تاثیر اسباب‌بازی‌های مخرب بر ذهن‌ کودکان گفت: بازی با اسلحه‌های پلاستیکی منجر به خشونت و استفاده از عروسک‌هایی نظیر باربی منجر به هویت‌زدایی در کودکان می‌شود.

داوود هزاره‌ای روانشناس افغانستانی در رابطه اختلالات رفتاری کودکان در استفاده از اسباب بازی‌های آسیب‌زا و خشونت آمیز گفت: با تامل و مرور گذشته زندگی افراد متوجه می‌شویم که پرخاشگری امروز افراد ریشه در دوران کودکی آنها دارد.

وی با اشاره به معضل جنگ در کشورهای دنیا گفت: رسانه‌ها با نشان دادن تصاویری از فضای جنگ و خشونت تاثیر مخربی بر اذهان مردم به ویژه کودکان دارند.

این روانشناس در ادامه افزود: کودکان به دنبال تطابق و همانند سازی خود با قهرمانان جنگ هستند و با در دست گرفتن اسلحه‌های پلاستیکی به نوعی دچار پرخاشگری پنهانی می‌شوند و تمایل به کشتن افراد پیدا می‌کند.

وی افزود: تمایل و خواسته کودکان با این اسلحه‌های پلاستیکی برآورده نمی شود، در نتیجه این پرخاشگری انباشته می‌شود و به مرور زمان دچار درگیری و تنش شده و قصد صدمه‌زنی فیزیکی به افراد را پیدا می کنند.

هزاره‌ای آموزش در دوران کودکی را به عنوان مهم‌ترین و اصلی‌ترین راهکار مقابله با استفاده از بازی‌های مخرب در بین کودکان دانست و بیان کرد: برای مقابله و پیشگیری با معضلاتی چون اعتیاد و ایدز باید کودکان مورد آموزش‌های لازم قرار گیرند.

وی در ادامه صحبت‌های خود خاطرنشان کرد: کودکان کار و خیابانی به این دلیل به بزهکاری و شبکه‌های قاچاق روی می‌آورند که از آموزش‌های ابتدایی هم محروم بوده‌اند.

این روانشناس با تاکید بر تاثیر مستقیم رسانه‌ها بر ذهن کودکان گفت: بسیاری از تصاویر خشن و خشونت‌آمیز از رسانه‌ها پخش می‌شود که در افکار کودکان تاثیرگذار‌ است.

هزاره‌ای با اشاره به تحقیقات و پژوهش‌های خود در رابطه با نقش رسانه‌ها بر تخریب اذهان کودکان، اظهارداشت: در کشورهایی مثل هلند و ایالات متحد آمریکا تصاویر خشونت به صورت مستقیم به نمایش گذاشته نمی‌شود، اگر در این کشورها قتل، کشتار و حادثه تیراندازی رخ دهد تنها صحنه‌ای از یک پلیس به همراه حصاری را شاهد هستیم و هیچگونه خشونتی را حتی در فضای مجازی مشاهده نمی‌کنیم.

وی استفاده از بازی‌های فکری برای کودکان را یکی از ابزار مناسب جهت جلوگیری از اسباب بازی‌های مخرب دانست و بیان کرد: صادرات و واردات اسباب بازی‌های مخرب به صورت انبوه است و منجر به استفاده ناصحیح در بین کودکان می‌شود.

این روانشناس با تاکید بر اینکه اسباب بازی کودکان باید برای هر گروه سنی متناسب با آن باشد، خاطرنشان کرد: برای ارتقاء و کیفیت زندگی بهتر، اسباب بازی‌ها باید متناسب با کودکان باشد و استفاده از اسباب بازی‌های مثل پازل‌ها و بازی‌های فکری منجر به شکوفایی استعداد کودکان می‌شود.

هزاره‌ای با اشاره به استفاده از اسباب بازی‌هایی که متناسب با فرهنگ یک ملت باشد، بیان کرد: کشور ایران با ساخت عروسک های دارو و سارا در این زمینه موفق عمل کرده است، چرا که عروسک‌های دارا و سارا منجر به همانند سازی هویتی در بین کودکان می شود.

وی با بیان اینکه استفاده از عروسکی نظیر «باربی» منجر به هویت زدایی در بین کودکان می‌شود، تصریح کرد : عروسک باربی هویت بیگانه ای را برای کودک به وجود می آورد، به نوعی که کودک سعی می کند از نظر ویژگی های ظاهری از جمله آرایش مو، لباس پوشیدن و شکل ظاهری خود را شبیه باربی کند، در نتیجه شخص به رژیم غذایی روی می‌آورد و قصد دارد آرایشی شبیه به این عروسک داشته باشد.

این روانشناس نقش خانواده ها را در جلوگیری از استفاده کودکان از اسباب بازی‌های مخرب را مهم دانست و اظهار داشت: خانواده‌ها با برنامه‌ریزی صحیح برای اوقات فراغت کودکان و جایگزین کردن برنامه های ورزشی و آموزشی و استفاده از کلاس های هنری و ثبت نام کودکان در استخر می‌تواند جلوی استفاده کودکان از اسباب بازی های خشونت‌زا را بگیرند.

هزاره ای با انتقاد از اینکه برخی خانواده سعی دارند تا با خرید یک دستگاه کامپیوتر سرگرمی کودکان را در خانه فراهم کنند، گفت: خانواده ها می‌تواند با حداقل سرمایه گذاری برای کودکان و ثبت نام آنها در کلاس‌های ورزشی جلوی این معضل را بگیرند.

وی سن دو تا هفت سال را مناسب‌ترین سن آموزش به کودکان دانست و بیان کرد: آموزش‌های مناسب به کودک باید در این مقطع سنی باشد و خانواده نباید از این امر شانه خالی کند و سراغ بدترین نوع آموزش یعنی استفاده از رایانه بروند.

این روانشناس افزایش آگاهی در رابطه با استفاده از بازی‌های کودکان را مهم دانست و افزود: خانواده‌ها در این زمینه می تواند از مشاور استفاده کنند.

هزاره‌ای با بیان اینکه زمینه همانند سازی در کودکان بیشتر است، یادآور شد: به عنوان مثال در سال‌های جنگ تحمیلی ایران کودکان با خواندن داستان شهید حسین فهمیده دوست داشتند مثل او قهرمان باشند.

وی شرایط محیطی را بستر مهمی در آموز کودکان دانست و ابراز داشت: ورزش عامل موثری برای ارتقای سلامت فکری کودکان است و خانواده‌ها باید هزینه‌ها را به گونه‌ای مدیریت کنند که کودکانشان را در کلاس‌های ورزش ثبت نام کنند.

این دکتر روانشناس پرداختن بیش از حد کودکان به بازی‌های رایانه‌ای را نوعی اعتیاد دانست و بیان کرد: این بازی‌ها لذت کاذبی در کودکان ایجاد می‌کند و به مرور زمان منجر به خشونت می شوند.

هزاره‌ای کاهش تدریجی و محدود کردن استفاده از بازی‌های رایانه‌ای را نوعی از روش‌های درمانی دانست و بیان کرد: این شیوه درمانی حتی به اختلافات بین همسرانی که بازی بیش از اندازه بازی‌های رایانه‌ای منجر به اختلاف بین آنها شده است، توصیه می شود.

وی در پایان اصلاح الگوی استفاده از بازی‌های رایانه‌ای را مهم دانست و بیان کرد: این کنترل تدریجی طی چندین نوبت به درمان اعتیاد به بازی های رایانه ای کمک می‌کند.

***ایران سومین کشور واردکننده اسباب بازی

همچنین نورالله‌زاده مدیرعامل صندوق کارآفرینی امید با اشاره به حمایت‌های این صندوق از تولیدکنندگان اسباب‌بازی گفت: صنعت اسباب‌بازی دارای بخش‌های طراحی، ساخت و بازاریابی است که باید مورد توجه قرار گیرد و در فرآیند سرمایه‌گذاری این نکات از اهمیّت بسزایی برخوردار است.

وی افزود: تجارت صنعت اسباب‌بازی در دنیا بعد از مواد مخدر و تجارت تسلیحات نظامی، سومین تجارت پرسود جهان است و این مسئله اهمیّت حوزه اسباب‌بازی را نشان می‌دهد. در بحث اقتصادی اگر شبکه توزیع خود را سامان دهیم، حتماً تولیدات خود را بهتر عرضه خواهیم کرد. همچنین ما در عرصه بین‌المللی بازاریابی به آن معنا نداریم و لازم است که روی این نیز کار شود.

وی گفت: درآمد چین از حوزه اسباب‌بازی بیش از 2 برابر درآمد نفتی کشور ما است، درحالی که ما در واردات اسباب‌بازی سومین کشور واردکننده در جهان هستیم. همچنین ایران اکنون بزرگترین بازار بازی‌های رایانه‌ای در خاورمیانه است.

همچنین لاله افتخاری - نماینده مجلس شورای اسلامی - در مراسم اختتامیه نخستین جشنواره اسباب‌بازی گفت: اگرچه صنعت اسباب‌بازی می‌تواند به اشتغال‌زایی و کارآفرینی منتهی شود ولی در نگاه دیگر بحث هدایت‌گری، آموزش، توانمندسازی‌، خلاقیت‌آفرینی در آن مدنظر است که همچنان که از این نمایشگاه برمی‌آید به آن توجه شده و باید بشود.

او تاکید کرد: ما نمی‌توانیم منکر اسباب‌بازی‌های دیجیتال شویم. در عین حال باید به اسباب‌بازی‌هایی که در فرهنگ و سنت این مرز و بوم ریشه دارند نیز بی‌توجه نباشیم. بسیاری از این اسباب‌بازی‌ها راهنمای کودکان برای پیوستن به زندگی اجتماعی آینده‌اشان هستند و باید به آنها توجه کرد.

افتخاری با اشاره به اینکه امید است صنعت اسباب بازی به مرحله صادرات اسباب بازی برسد، گفت: ساخت و تولید اسباب بازی‌هایی که به اقوام و استان‌های مختلف مربوط می‌شود، باید به صورت فرهنگی دربیاید که تا هر کس که وارد استان‌های مختلف شد بتواند عروسکی از آنجا را که نماد ملی اقوام است‌ با خود به سوغات ببرد. مبادی ورودی و خروجی کشور باید پر از چنین اسباب‌بازی‌هایی باشند و فرودگاه امام باید با توجه به موقعیتی که دارد‌، در این زمینه تجهیز کامل شود.

وی افزود: بخشی از نمایشگاه‌ تمدن و ملل موزه‌های مردم شناسی باید به اسباب بازی‌ها تعلق داشته باشد. هرکدام از این اسباب بازی‌ها نشانگر دغدغه‌های فرهنگی و ارزشی اقوام مختلف در جامعه ماست. از همه امکانات برای معرفی آنها باید استفاده شود. ضمن اینکه اسباب بازی‌ها باید دانش بنیان شوند و در این راستا فعالیت‌های پژوهشی دانشگاهی حائز اهمیت هستند.

***خلاء مدیریتی بزرگترین مشکل اسباب بازی

درهیمن راستا عضو هیأت رئیسه کمیسیون فرهنگی مجلس هشتم شورای اسلامی معتقد است مشکل حوزه اسباب بازی کشور، خلاء قانونی نیست بلکه مشکل خلاء مدیریتی است که اسباب بازی بی کیفیت و گران تولید می شود و نظارت و حمایتی در این خصوص صورت نمی گیرد.

جواد آرین منش با اشاره به آیین نامه ای که در سال 77 از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص نظارت بر ساخت، طراحی، واردات و توزیع اسباب بازی کودکان به تصویب رسید، گفت: این آیین نامه شورای عالی انقلاب فرهنگی در جهت حمایت، هدایت و نظارت بر طراحی، ساخت و واردات اسباب بازی بود که بر همین اساس شورایی تشکیل و موظف به اجرای مواد آن شد.

نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس هشتم شورای اسلامی بر همین اساس تصریح کرد: این شورا مرکب از مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، نماینده وزارتخانه های مربوطه از جمله آموزش و پرورش، صنعت، معدن و تجارت، بهداشت و درمان و فرهنگ و ارشاد اسلامی، نماینده سازمان صداوسیما و چند نفر کارشناس تشکیل می دهد.

وی در ادامه با بیان اینکه محل استقرار شورای رسیدگی به وضعیت اسباب بازی در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است، گفت: کانون پرورش فکری باید این رسالت مهم در جهت نظارت، طراحی و حمایت از ساخت اسباب بازی در جهت هدایت کار، کنترل و نظارت بر واردات اسباب بازی ها را عهده دار می شد که متأسفانه تا کنون توفیقی نداشته است چنانچه بیش از 95 درصد اسباب بازی های موجود در بازار، وارداتی بوده و همان 5 درصد اسباب بازی تولید داخلی مثل عروسک دارا و سارا به دلیل عدم ملاحظات از نظر قیمت و کیفیت مورد استقبال واقع نشده است.

آرین منش ادامه داد: وظایف شورای مذکور رعایت موارد اخلاقی و اصول آموزش و تربیتی است که باید وظیفه ترویج ارزش های اسلامی را داشته باشد که اگر از سال 77 تا کنون به این مسائل توجه می شد تا کنون نباید خارجی ها بازار ما را تصاحب می کردند.

این عضو هیأت رئیسه کمیسیون فرهنگی مجلس هشتم در ادامه با اشاره به طرح جدیدی که اخیرا در خصوص استاندارد سازی اسباب بازی از سوی کانون پرورش فکری کودکان مطرح شده است، گفت: به نظر می رسد مشکل حوزه اسباب بازی کشور، خلاء قانونی به لحاظ آیین نامه و استاندارد نباشد بلکه مشکل خلاء مدیریتی و اجراست به این معنا که اراده ای در جهت نظارت و حمایت از تولید اسباب بازی داخلی با کیفیت و ارزان، وجود ندارد.

وی در ادامه با تأکید بر اینکه انسان نیاز به حرکت، ورزش و رشد اجتماعی و ذهنی دارد، یادآور شد: این موضوع در حوزه کودک و نوجوان بیشتر نمود پیدا می کند و نیاز بیشتری در خصوص رشد ذهنی و اجتماعی احساس می شود که باعث رشد اجتماعی و عاطفی کودک شود.

عضو هیأت رئیسه کمیسیون فرهنگی مجلس هشتم شورای اسلامی در پایان با بیان اینکه اثرات بازی در زندگی کودک باعث رشد هوش می شود، خاطرنشان کرد: بازی معمولا با اسباب بازی همراه است و اسباب بازی از دیدگاه روانشناسان کودک آن نوع اسباب بازی است که علاوه بر سرگرمی روی تفکر و خلاقیت در کودکان در جهت رشد آن تأثیر داشته باشد و به نوعی کاردرمانی نیز محسوب شود.

***حمایت صنف نایلون و پلاستیک از اسباب بازی

دراین خصوص همچنین دبیر شورای نظارت بر اسباب‌بازی گفت: متأسفانه هیچ حمیت جدی برای حمایت از اسباب‌بازی‌ها که می‌توانند ضمن انتقال باورها و ارزش‌های بومی، جنبه اقتصادی هم داشته باشند، وجود ندارد.

حسن فرجو ، دبیر شورای نظارت بر اسباب‌بازی - گفت: یکی از آفت‌های جامعه ما فرصت‌سوزی است. همه ما در حوزه فرهنگ و مسائل فرهنگی شعار می‌دهیم و در عمل کمتر حمایت و تقویت جدی در این زمینه دیده می‌شود. اگرچه قوانین در این زمینه کم نیستند. بیایید بین آنچه نوشته و تصویر شده است و آنچه لازم‌الاجراست، بررسی مجددی داشته باشیم.

وی که در نشست تخصصی اصول و روش‌های تولید در توسعه صنعت اسباب‌بازی، در زمره نشست‌های تخصصی اولین جشنواره اسباب‌بازی سخن می‌گفت، با اشاره به تولید اسباب‌بازی لگو در دانمارک که باعث برند شدن این کشور در تولید این اسباب‌بازی شده است، گفت: ما فقط ادعای صدور فرهنگ را داریم، بدون اینکه هیچ تلاش جدی در این زمینه داشته باشیم، درحالی‌که اسباب‌بازی‌های دیروز و تلاشی که کشورهای پیشرفته امروز برای توسعه صنعت اسباب‌بازی داشته‌اند، بخش تکامل‌یافته اسباب‌بازی‌های دیروز آن‌هاست. یعنی کسانی که با این اسباب‌بازی‌ها درگیر بودند، توانسته‌اند و می‌توانند با تکامل فکری خود در زمینه توسعه صنعت کشورشان نقش مهمی داشته باشند. طی 10 سال تنها 15 درصد اسباب‌بازی‌های وارداتی ما اسباب‌بازی‌های آموزشی هستند.

همچنین جوان‌شیر بنیاب از طراحان اسباب‌بازی گفت: می‌گویند اسباب‌بازی تفکر کودک است اما من معتقدم اسباب‌بازی و بازی، زندگی کودک است. از سال 61 تاکنون حرف این بوده است که باید به کمک اسباب‌بازی‌ها به توسعه فرهنگی کمک کرد. ما در حوزه اسباب‌بازی‌های سرگرم‌کننده به مدد فرهنگ غنی ایرانی در جنبه‌هایی پیشرفت‌های خوبی داریم، اگرچه به لحاظ اسباب‌بازی‌های آموزشی عقب هستیم.

امیر حسن سلام‌زاده - سرپرست مرکز سرگرمی‌های سارنده کانون - نیز تأکید کرد: طراحی به مثابه یک حرف است. بزرگ‌ترین لذت من این است که ایده‌ای را مطرح کنم که بتواند به تولید محصولی منتهی شود. این جشنواره از اول اسباب‌بازی‌محور بوده که در آن بحث کسب لذت و سرگرمی حرف اساسی را می‌زند. بسیاری از مفاهیم وقتی رنگ و بوی آموزشی به خود می‌گیرند، نوعی مقاومت در بچه‌ها را ایجاد می‌کنند.

وی افزود: بنا بود بخش دولتی مأمور شود تا به کمک تولیدکنندگان داخلی برود اما با توجه به آنچه در عمل اتفاق افتاده، باید بگویم چنین جشنواره‌هایی فرمالیته است. ما صنعت اسباب‌بازی نداریم بنابراین هیچ صادراتی در این زمینه وجود ندارد و چنین سازوکارهایی به صنعت منتهی نمی‌شود. چرخه ناقص در این صنف باعث شده است که حتی در زمینه حمایت صنفی اسباب‌بازی‌سازان ما توسط صنف نایلون و پلاستیک‌سازان مورد حمایت قرار گیرند. ما هیچ دانش‌افزوده‌ای برای نسل بعدی تولید نمی‌کنیم. باید به ثبت دانش در این زمینه پرداخت.

***سهم 25میلیون دلاری ایران ازبازار یک ونیم میلیاردی

داور اولین جشنواره ملی اسباب بازی معتقد است که اسباب بازی های ایرانی در زمینه طراحی ضعیف هستند و دلیل این ضعف، شکل نگرفتن صنعت در این حوزه است.

جاوید مقدمی با تاکید بر اینکه ایران این توانایی را دارد که در بین کشورهای منطقه یک برند موفق باشد، با اشاره به گردش مالی و درآمد 88 میلیارد دلاری صنعت اسباب بازی در جهان، با مرور تجربه برخی کشورها گفت: آمریکا و انگلستان به ازای هر نفر، چهارصد دلار در این حوزه هزینه می کنند، در صورتی که در کشور ما این آمار چیزی حدود یک دلار است.

وی این هزینه کرد را نشان دهنده جایگاه ویژه اسباب بازی نزد برنامه ریزان آن کشورها دانست و ادامه داد: کشورهایی مثل آمریکا، هلند و آلمان که برندهای مطرحی در دنیای اسباب بازی دارند، آن برند ها را در کشورشان نگه داشته اند این در حالی است که تولید اکثر محصولات را به خاطر قیمت پایین به چین منتقل می کنند.

داور اولین جشنواره ملی اسباب بازی اظهار کرد: بسیاری از مردم برندهای اسباب بازی ایرانی را نمی شناسند، از این رو محصولات بعضی از شرکت های موفق کپی محصولات خارجی است و کسی آن را تشخیص نمی دهد.

براساس گزارش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ، مقدمی به تجربه هایی مثل هفت سنگ و بادبادک حصیری که به تازگی و در قالب اسباب بازی های مدرن طراحی و عرضه می شوند، اشاره و این اتفاق را مثبت ارزیابی کرد.

مقدمی یادآورشد: در خاورمیانه با تمام مشکلات موجود سالانه یک و نیم میلیارد دلار خرج اسباب بازی می شود، اما سهم صادراتی کشور ما بیشتر از 25 میلیون دلار نیست.

وی با بیان اینکه از نظر ویژگی های اجتماعی، مشترکات زیادی با کشورهای همسایه داریم، اضافه کرد: از این طرفیت می توان برای تولید و صادرات اسباب بازی بهره گرفت.

این عضو آکادمی ملی هواپیمایی مدل، درباره استفاده از ایده های بومی و سنتی در طراحی اسباب بازی مدرن گفت: برای این کار، لازم است در آن ها تغییراتی اتفاق بیفتد و براساس نیازهای روز باز طراحی شود.

مقدمی به حمایت از طراحی و تولید داخلی اشاره کرد و گفت: اتفاقاتی نظیر برگزاری جشنواره اسباب بازی نیز در این زمینه مهم است.