سازمانهای بهداشتی جهانی سلامت را زمینه اصلی توسعه و ارتقای زندگی می دانند و شعار « انسان سالم، محور توسعه پايدار» را سرلوحه کار خویش قرار داده ا ند. در آموزه های حیاتبخش اسلام هم يكي از نكات مهم و حايز اهميت حفظ سلامتی و تاكيد بر اصل «پيشگيري قبل از درمان» است. از همین رو است که پيامبر اعظم (ص) زندگي بدون سلامتي و تندرستي را، زندگی بدون خير و بركت بر شمرده و مي فرمايد : «لاخير في الحياه الا مع الصحه ».
یکی از توصیه های سلامتی و سنتهای پسندیده و مورد تشویق اسلام مسواک کردن و توجه به بهداشت دهان و دندان است که در روایات معصومین علیهم السلام فواید بسیاری برای آن نقل شده است.
امام رضا علیهالسّلام درباره مراقبت از سلامتی دندانها و پیشگیری از فاسد شدن آن سفارشهایي دارند. آن حضرت می فرمایند: نوشيدن آب سرد در پىِ چيزهاى گرم و نيز در پىِ شيرينى ، دندانها را از ميان مىبرد . . . هر كس مىخواهد دندانهايش فاسد نشود ، حتماً هر گاه شيرينى مىخورد ، پس از آن ؛ قطعه نانى نيز بخورد .
سفارش بعدی امام رضا علیهالسّلام برای بهداشت دهان و دندان استفاده از مسواک است . آن حضرت درباره فایده این کار می فرماید: السِّواكُ يَجلُو البَصَرَ وَيُنبِتُ الشَّعرَ وَيَذهَبُ بِالدَّمعَةِ؛ مسواك زدن، نور چشم را زياد مى كند، مو را پر پشت مى نمايد و آبريزش چشم را برطرف مى سازد.(1)
در طب الرضا هم درباره مسواک زدن آمده است: بدان كه بهترين وسيله كه براى مسواك دندان به كار مي رود چوب اراك است. چوب اراك كه آن را ليف نيز مي گويند دندانها را جلا مي دهد و دهان را خوشبو مي کند، گوشت و لثه دندان را مي روياند و محكم مي كند.البته مسواك در صورتى بدندان خدمت مي كند كه با اعتدال باشد. زياده روى در آن عاج دندان را مي برد و موجب لغزش و ضعف ريشههاى آن مىشود.
همچنین به نقل از امام رضا علیهالسّلام آمده است : كسى كه مي خواهد دندانهاى سفيدى داشته باشد مقدارى نمك تركى (اندرانى) و به همان اندازه كف دريا هر دو را نرم سائيده به دندانها بمالد. (2)
بر اساس مطالعات و تحقیقات بیماریهای لثه و پوسیدگی دندان به طور چشمگیری در جامعه شایع است. طبق اطلاعات علمی در دهه اخیر مسائل مهمّی در ارتباط با سلامت عمومی افراد و بهداشت دهان و دندان آشکار شده که حاکی از تاثیر بیماریهای دهان و دندان بر روی محدوده وسیعی از دستگاههای مختلف بدن است امراض و عفونتهای دهان و دندان، اندامهای مختلف بدن از جمله قلب، عروق، مغز و حتی سلامت خون را تهدید و موجب بروز سکتههای قلبی، مغزی، تولد زودرس و عوارض پوستی میشوند.
از این رو یکی دیگر از سفارشهای امام رضا علیهالسّلام برای بهداشت دهان و دندان استفاده از خلال است. در همین زمینه از حضرت رضا علیهالسّلام در صحیفه الرضا آمده است که حسین بن على فرمود: امیر مؤمنان به ما امر مى کرد پس از خلال ، آب نخوریم تا سه بار مضمضه کنیم (و آب را در دهان بگردانیم و بریزیم ).
امام رضاعلیهالسّلام در دستورالعملی پزشکی برای مواظبت از دهان و دندان می فرماید: هلیله زرد 1 مثقال، خردل 2 مثقال، عاقرقرحا 1 مثقال بردارید و بعد آن را بخوبی با هم بکوبید و هر صبح از این ساییده بر دندانهای خود بمالید و دهانتان را با همین ماده بشویید دهان شما را خوشبو و لثه های شما را پاکیزه و دندانهایتان را محکم خواهد ساخت.
امام رضا علیهالسّلام همچنین برای رهایی از بوی بد دهان فرمودند: « التِّینُ یَذْهَبُ بِالْبَخَرِ وَ یَشُدُّ الْعَظْمَ وَ یَذْهَبُ بِالدَّاءِ حَتَّى لَا یُحْتَاجَ مَعَهُ إِلَى دَوَاءٍ.»، انجیر ، بوی بد دهان را از بین می برد و استخوانها را محکم می کند و مریضی را از بدن دفع می کند تا جايی که با انجیر نیاز به هیچ دارویی نیست. (3)
پانوشتها:
- بحارالأنوار، ج76، ص 137
- طب الرضا علیهالسّلام، ترجمه امير صادقى، ص: 59-61
- حر عاملی، وسائل الشیعه الی تحصیل مسایل الشریعه، بی تا، ج17ص133
نظر شما