احساس خفگی، ضربان شدید قلب و افت فشار خون تنها بخشی از عوارض آن بیماری سخت بود. نوعی آلرژی که معمولاً بعد از خوردن بعضی مواد غذایی خاص آن هم در افراد خاص اتفاق می‌افتد. صحبت‌های ما با دکتر کوروش محمدی، فوق تخصص آلرژی و ایمنی شناسی بالینی پیرامون همین نوع آلرژی است که از نظر می‌گذرانید.
آقای دکتر آلرژی به مواد غذایی چه مفهومی دارد؟
حساسیت یا آلرژی غذایی نوعي واكنش ايمني افزايش يافته و نوعی پاسخ سیستم ایمنی غیرعادی بدن است که نسبت به بعضي مواد غذايي و به دنبال استفاده خیلی کم از مواد آلرژی‌زا ممکن است بروز کند. این آلرژی در افراد مختلف متفاوت است اما می‌تواند سبب بروز نشانه هایی مانند کهیر، خارش یا اگزما، خشکی و یا قرمزی و تورم لب‌ها ، صورت، زبان و گلو یا بخش‌های دیگر بدن، خارش و سوزش دهان و حلق، تنگي نفس و خس‌خس و گرفتگی بینی یا تنفس سخت، گرفتگي و خشونت صدا، خارش و گرفتگي بيني، خارش و قرمزي چشم، درد شکمی، اسهال، حالت تهوع یا استفراغ و در موارد خيلي شديد شوك و حتي مرگ ناگهاني بروز كند. اين واكنش‌ها ممكن است از چند دقيقه، تا چند ساعت پس از مصرف یك نوع غذا روي دهد. در موارد كمتري ممكن است كه با خوردن يك وعده غذا حتي تا يك ماه دچار علايم آلرژي شد.
چرا در یک خانواده، فقط ممکن است یکی از اعضا به ماده خاصی آلرژی داشته باشد و بقیه مشکلی نداشته باشند؟
ابتلا به آلرژي تابع دريافت ژن مستعد كننده از والدين و همينطور نوع و ميزان مصرف مواد غذايي است. از آنجايي كه توارث ژني در همه افراد خانواده يكسان نيست و هر فردی عادت غذایی خاص خود را دارد، احتمال ابتلا به آلرژي غذايي و حتی نوع غذای آلرژی زا هم در افراد يك خانواده متفاوت است. اين اتفاق در ارتباط با ساير بيماري‌هاي توارثي نيز صدق مي‌كند.
چه مواد غذایی آلرژی زا هستند؟
بعضی افراد با خوردن یا بودن در کنار مواد مختلف ممکن است دچار آلرژی شوند. میوه‌جات و سبزیجاتی مثل هویج، کرفس، فندق، هلو، گلابی، سیب زمینی خام، موز، صیفی جات (هندوانه، طالبی، خربزه)، گوجه فرنگی، کیوی، سیب، بادام زمینی، بعضی از ادویه ها مانند ادویه جات زیره،جعفری،گشنیز،انیسون، رازیانه می‌توانند آلرژی‌زا باشند. در شيرخواران و كودكان لبنيات گاوي، تخم مرغ و سويا بالاترين شيوع حساسيت‌زايي را دارند، اما در كل مغزهاي آجيلي به‌خصوص بادام‌زميني و غذاهاي دريايي مخصوصاً ميگو آلرژی زایی بالاتری دارند. غذاهای حاوی مواد نگهدارنده و یا رنگ‌های خوراکی و ادویه جات مانند کنسروها، سوسیس و کالباس هم حساسیت زا هستند. میوه های رنگی یا استوایی مانند آناناس و انبه و حتی گرده های گیاهان که ما آنها را می‌بلعیم ممکن است حساسیت زا باشند.
آلرژی به مواد غذایی درمان دارد؟
بهترین و تنهاترین روش درمان موثر برای آلرژی و حساسیت های غذایی، شناسایی عامل حساسیت زا و حذف آن ماده است. علاوه بر حذف خوراکی و مصرف نکردن آن، حتی تماس پوستی و استنشاقی آن هم بهتر است که وجود نداشته باشد. روش حذفی در بیشتر مواقع مشکلی ایجاد نمی‌کند، زیرا با حذف یک یا چند ماده غذایی و مصرف جایگزین های آن از همان گروه، تمام نیازهای بدن برآورده می شود. درصورت بروز علايم آلرژي خفيف مي‌توان از داروهاي ضد حساسيت، بدون نياز به نسخه مانند هيدروكسي زين استفاده کرد. اما چنانچه بيماري شديد و يا مزمن باشد، حتماً بايد به پزشك آلرژيست مراجعه و داروهاي تخصصي‌تري دريافت شود.
ممکن است این آلرژی به خودی خود از بین برود؟ با افزایش سن آلرژی کمتر می شود یا بیشتر؟
در كل اكثريت آلرژي‌هاي غذايي با گذشت چند سال از بين رفته و يا تضعيف مي‌شوند كه البته غذاهاي دريايي و آجيل ها از اين قاعده مستثني هستند. آلرژی‌ها معمولاً از دوران کودکی شروع می‌شوند، ولی ممکن است در هر سن دیگری هم آغاز شوند. میزان حساسیت‌ها هم با افزایش و گذشت چند سال از بین رفته و یا تضعیف می‌شوند، ولی ممکن است بعدها مجدداً عود کند. البته آلرژی به غذاهای دریایی و آجیل‌ها ممکن است مادام‌العمر باشد. در كل شانس آلرژي‌هاي غذايي در سال‌هاي اول زندگي بيشتر است كه اكثر اين آلرژي‌ها به مرور زمان برطرف مي‌شوند.
می‌شود از بروز آلرژی غذایی از همان ابتدا و دوران کودکی پیشگیری کرد؟
يكي از راه‌هاي پيشگيري مؤثر در ماه‌هاي اول زندگي، استفاده انحصاري از شير مادر در شش ماه اول زندگي است، البته مادر شيرده بايد از افراط در خوردن غذاهاي آلرژي زايی که در بالا به آنها اشاره شد، پرهيز کند. همينطور باید از دادن شير گاو و سفيده تخم‌مرغ تا يك سالگي براي همه شيرخواران و مغز آجيل‌ها و غذاهاي دريايي تا سه سالگي در كودكان مستعد به لحاظ ژنتيك و سابقه خانوادگي براي ابتلا به آلرژي خودداری کرد. اهميت اين موضوع وقتي مضاعف مي‌شود كه بدانيم ابتلا به آلرژي هاي غذايي، احتمال ابتلا به آلرژي‌هاي پوستي و به‌خصوص آلرژي استنشاقي مانند آسم را بسيار بالا مي برند.
چطور متوجه شویم که به چه ماده غذایی حساسیت داریم؟
برای این کار باید حتماً از یک پزشک حاذق کمک گرفت. پزشک با پرسیدن شرح نشانه‌ها و هم چنین سابقه خانوادگی حساسیت‌ها و عادات غذایی و داروهای مصرفی تا حدودی می‌تواند علت این حساسیت را ریشه یابی کند. برای تعیین علت دقیق‌تر این آلرژی، شیوه‌های مختلفی وجود دارد. ممکن است دکتر بخواهد غذاهای مشکوک به آلرژی را برای مدتی مشخص، از رژیم غذایی حذف کرده و سپس برای یک مرتبه آنها را به رژیم اضافه کند. البته این روش بدون خطا نیست. آزمایش پوستی و آزمایش خون شیوه‌های بهتر و دقیق‌تری برای تعیین نوع حساسیت است. برای آزمایش پوستی پزشک مقدار کمی از غذای مورد نظر را روی پوست بازو یا پشت قرار می‌دهد. سپس به وسیله یک سوزن روی پوست منفذی ایجاد می‌کند تا مقداری از ترکیب به آن نفود کند. اگر به آن ترکیب خاص تست شده، حساسیت وجود داشته باشد، پوست واکنش نشان داده و برآمدگی و قرمزی ایجاد می شود. در آزمایش خون هم به وسیله اندازه‌گیری مقداری آنتی‌بادی های نوع حساسیتی در جریان خون، پاسخ سیستم ایمنی بدن به غذاهای خاص مشخص می‌شود.
این آلرژی ها ممکن است خطر آفرین باشد؟
در بعضی از افراد ممکن است یک حساسیت به ماده غذایی خاص واکنش آلرژیکی شدیدی به نام آنافیلاکسی (anaphylaxis) ایجاد کند. این حساسیت شدید می‌تواند علائم تهدید کننده‌ای مثل گرفتگی و تنگی راه‌های تنفسی، ورم گلو تا حدی که تنفس به سختی اتفاق بیفتد، شوک و افت فشار خون شدید، تند زدن ضربان قلب و سرگیجه، گیجی و عدم هوشیاری داشته باشد. این علائم بیانگر نیاز فوری و اضطراری به درمان است که در صورت عدم آن حتی ممکن است منجر به کما و یا مرگ بیمار شود.
نظر شما