صحبت از «ایران» است؛ ایرانی که «خراسان» دارد! خورشید، آسان و بی‌منت بر این جغرافیا می‌تابد و خور- آسان متولد می‌شود اما قرن‌ها و هزاران سال پس از این نام‌گذاری بدیع و حکیمانه، باز این نشانه‌ الهی و این نعمت لایزال، برای مردم این سرزمین آغوش گشوده و خوان نعمتی گسترده.در روزگاری که خبر اکتشاف یک میدان گازی جدید با چند هزار میلیارد فوت مکعب ثروت افزوده، گره چندانی از مشکلات زیستی و اقتصادی کشور باز نمی‌کند؛ در دورانی که هزینه‌های بالای استخراج، انتقال، فراوری و تبدیل، آینده استفاده از منابع فسیلی را با ابهام مواجه کرده و در حالی که همین امروز هم اکوسیستم‌های خُرد و کلان زیر فشار آلاینده‌های هیدروکربنی در حال نابودی‌اند؛ فناوری و دانش بشری، تنها یک راه نجات و بقا برای جوامع انسانی و واحدهای سیاسی پیشنهاد می‌دهد؛ انرژی‌های تجدیدپذیر!
طیف وسیعی از «فناوری‌های هسته‌ای» و «زمین‌گرمایی» تا «بادی» و «خورشیدی» و سرزمینی که در منطقه جنب حاره، شمال «استوا» و حوالی مدار «رأس السرطان» جا خوش کرده؛ کشوری به وسعت یک میلیون و ۷۰۰ هزار کیلومتر مربع، دشت‌های بی‌شمار، نسبت مساحت جنگلی ناچیز و روزهای ابری انگشت‌شمار! گزینه نخست کدام است؟ خورشید.
با این مقدمه مفصل، به اصل موضوع می‌رسیم؛ همین دیروز بود که رئیس جمهوری اسلامی ایران همزمان با افتتاح ۲۵۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی جدید، سریع‌ترین راه حل مشکل ناترازی را «پنل‌های خورشیدی» دانسته و چشم‌انداز دولت را رفع ناترازی تا تابستان آینده اعلام کرده است. ایشان با تأکید بر حذف هر گونه تعلل در ترخیص پنل‌های خورشیدی از گمرک افزوده است: «می‌توان تمام قراردادهای منعقد شده برای ساخت نیروگاه‌های خورشیدی را در عرض یک سال به مرحله‌ اجرا و افتتاح رساند. باید به گونه‌ای پیش برویم که در تابستان سال آینده هیچ کارخانه‌ای با کمبود برق مواجه نشود و این در صدر اولویت‌های دولت قرار دارد. ساخت نیروگاه‌های خورشیدی علاوه ‌بر اینکه می‌تواند مشکل کمبود برق در کشور را برطرف کند، قدم بسیار بزرگی در حفاظت از محیط ‌زیست نیز خواهد بود». در همین راستا، معاون سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر نیز اعلام کرده تا پایان سال به تولید ۷ هزار مگاوات انرژی تجدیدپذیر دست پیدا خواهیم کرد.
تا اینجای کار، همه چیز حکایت از یک عزم راسخ دارد و در حالی که فرضیه‌هایی اصرار و تمرکز بر موضوع ناترازی انرژی را تکنیک قوه‌ مجریه برای پیشبرد سیاست‌های خود در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر می‌داند؛ این اتفاق ‌نظر هم وجود دارد که برای این هدف مهم و حیاتی، ترکیبی از اقناع، توجیه، الزام و حتی اجبار، کاملاً قابل پذیرش است.
یک مثال خوب؛ تصور کنید کشور ما این ظرفیت نیروگاهی را داشت که تمام تولید نفت و گاز و مشتقات آن را که به شکل خام، با زحمت زیاد و کمتر از قیمت جهانی به دلیل و بهانه تحریم می‌فروشد را داخل کشور به برق تولید کنیم! آن ‌گاه معادل «انرژیک» و «دلاری – یوآنی» میلیون‌ها بشکه نفتی که قرار بود هفته‌ها و ماه‌ها روی آب‌های بین‌المللی و با مخاطرات مختلف دست و پنجه نرم کند را در عرض چند دقیقه، از طریق شبکه گسترده تأسیسات برقی کشور به مرزها و سپس به کشورهای پیرامونی، منطقه‌ای و حتی فراتر از آن منتقل کنیم و با یک صدم معضلات امروز، روبه‌رو نباشیم!
بله، تصور بعیدی است با توجه به وضعیت امروز، اما رویکرد مثبتی که دولت در توسعه زیرساخت و تولید انرژی‌های تجدیدپذیر در پیش گرفته، نوید یک نمونه‌ کوچک مقیاس از این آرزوی بزرگ را خواهد داد که در آن، کشور عزیز ما «جمهوری اسلامی ایران»، نه تنها نیازهای رفاهی و صنعتی خود در حوزه «الکتریسیته» که بخشی از بازار منطقه‌ای و بین‌المللی آن را نیز تأمین کند.
این یک ایده‌ بلندپروازانه اما امکان‌پذیر است، برای سرزمینی که بیشتر پیش‌نیازهای انسانی، محیطی و در یک کلام، «جغرافیایی» لازم برای تبدیل به مرکز تولید، فراوری، تجارت و مبادله‌ انرژی را در مقیاسی فرامنطقه‌ای دارد و امروز نشانه‌های مثبتی از درک صحیح و هدف‌گذاری آگاهانه در این حوزه راهبردی به ویژه در بخش‌های عملیاتی دولت به چشم می‌خورد. امری که با پایش مستمر، جلوگیری از شکل‌گیری هسته‌های فساد و تبانی در تأمین تجهیزات و واردات فناوری، بومی‌سازی و همچنین تضمین استمرار حمایت‌ها باید به یک دستور کار ملی منطبق با اصول و برنامه‌های «آمایش سرزمین» تبدیل شود.