افزایش نرخ ارز در ماه گذشته و صرفه اقتصادی صادرات این محصول، موجب شد تا سیبزمینی در صدر کالاهای صادراتی قرار بگیرد و حالا دولت تصمیم گرفته تا برای تنظیم بازار دست به واردات سیبزمینی بزند و بر همین اساس وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرده است باهدف تنظیم بازار ۵۰ هزار تن سیبزمینی وارد کشور خواهد شد!
ریشه گرانی کجاست؟
استان اردبیل یکی از قطبهای مهم تولید این محصول است و وقتی از چرایی نبود؛ کمبود و گرانی این محصول جویا میشویم برخی از مسئولان طبق معمول پای دلالان را به میان میکشند.
قیمت سیبزمینی اگر چه این روزها نجومی شده و تا کیلویی ۶۷ هزار و ۸۰۰ تومان رکورد زده است؛ اما نباید فراموش کرد که همین محصول سال گذشته به دلیل نداشتن مشتری در همین استان اردبیل خوراک دامها شد!
سال گذشته در پی فروشنرفتن حدود ۴۰۰ هزار تن از محصول سیبزمینی تولید شده در استان اردبیل، سازمان تعاون روستایی از اواخر سال گذشته اقدام به خرید ۱۰۷ هزار تن سیبزمینی انباری کرد و هزاران تن محصول به علت قیمت پایین و نبود بازار از بین رفت.
طبق آخرین آمار موجود، حدود ۱۰ درصد از محصول سیبزمینی تولید شده در استان اردبیل به خارج از کشور صادر شده؛ بنابراین کارشناسان معتقدند این رقم تأثیر بسیار کمی بر افزایش اخیر قیمت این محصول داشته است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل با بیان اینکه یکپنجم درصد محصول سیبزمینی کشور در استان اردبیل تولید میشود بیان میکند: در حال حاضر هنوز هم ۳۰۰ هزار تن سیبزمینی تولیدی امسال در انبارها و سردخانههای این استان موجود است و افزایش اخیر قیمت این محصول را نباید به کمبود محصول ربط داد؛ بلکه برخی دلالان موجب برهمخوردن تعادل بازار سیبزمینی شدهاند.
استان اردبیل یکی از قطبهای مهم تولید این محصول است و وقتی از چرایی نبود؛ کمبود و گرانی این محصول جویا میشویم برخی از مسئولان طبق معمول پای دلالان را به میان میکشند.
قیمت سیبزمینی اگر چه این روزها نجومی شده و تا کیلویی ۶۷ هزار و ۸۰۰ تومان رکورد زده است؛ اما نباید فراموش کرد که همین محصول سال گذشته به دلیل نداشتن مشتری در همین استان اردبیل خوراک دامها شد!
سال گذشته در پی فروشنرفتن حدود ۴۰۰ هزار تن از محصول سیبزمینی تولید شده در استان اردبیل، سازمان تعاون روستایی از اواخر سال گذشته اقدام به خرید ۱۰۷ هزار تن سیبزمینی انباری کرد و هزاران تن محصول به علت قیمت پایین و نبود بازار از بین رفت.
طبق آخرین آمار موجود، حدود ۱۰ درصد از محصول سیبزمینی تولید شده در استان اردبیل به خارج از کشور صادر شده؛ بنابراین کارشناسان معتقدند این رقم تأثیر بسیار کمی بر افزایش اخیر قیمت این محصول داشته است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل با بیان اینکه یکپنجم درصد محصول سیبزمینی کشور در استان اردبیل تولید میشود بیان میکند: در حال حاضر هنوز هم ۳۰۰ هزار تن سیبزمینی تولیدی امسال در انبارها و سردخانههای این استان موجود است و افزایش اخیر قیمت این محصول را نباید به کمبود محصول ربط داد؛ بلکه برخی دلالان موجب برهمخوردن تعادل بازار سیبزمینی شدهاند.
نوبخت اژدری اذعان میکند: افزایش اخیر قیمت سیبزمینی حبابی است و باتوجهبه ذخیره زیاد محصول در انبارها و سردخانهها و توقف صادرات، نرخ فروش سیبزمینی در بازار بهزودی کاهش مییابد.
این موضوع در حالی مطرح میشود که وزیر جهاد کشاورزی صراحتاً اعلام کرده است افزایش صادرات علت اصلی افزایش قیمت سیبزمینی در بازار است!
سیاستگذاری بیبرنامه
محصول سیبزمینی از زمان کاشت تا برداشت با مشکلات و بیبرنامگی بسیاری روبهرو است بهگونهای که یک روز تولیدکننده مجبور میشود دسترنج خود را به خوراک دام اختصاص دهد و یک روز هم مصرفکننده مجبور میشود سیبزمینی را به قیمت موز خارجی وارداتی پول بدهد!
اردیبهشتماه امسال نیز با کمبود سیبزمینی در بازار یکبار دیگر پای دلالان برای ایجاد بینظمی به میدان باز شد. در همین اثنا معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی طی بخشنامهای عوارض ۶۰درصدی برای صادرات سیبزمینی را صادر کرد.
همچنین در اردیبهشت امسال، صادرات سیبزمینی از سوی سازمان حفظ نباتات منوط به ارائه گواهی مبدأ تولید از مدیریت جهاد کشاورزی شهرستانها شد؛ بنابراین از آنجا که امکان صدور چنین گواهی باتوجهبه زیرساختهای حاکم بر صنعت کشاورزی کشور، ممکن نبود؛ درنتیجه همین موضوع نیز به چالشی جدی در مسیر فروش این محصول در بازارهای بینالمللی منتهی شد. در همین حال وزارت جهاد کشاورزی نیز در هفتههای پایانی اردیبهشتماه و در بخشنامهای صدور گواهی مبدأ تولید برای صادرات را ممنوع اعلام کرد.
محصول سیبزمینی از زمان کاشت تا برداشت با مشکلات و بیبرنامگی بسیاری روبهرو است بهگونهای که یک روز تولیدکننده مجبور میشود دسترنج خود را به خوراک دام اختصاص دهد و یک روز هم مصرفکننده مجبور میشود سیبزمینی را به قیمت موز خارجی وارداتی پول بدهد!
اگر چه ادعا میشود بخشنامههای یادشده باهدف حفظ تعادل در بازار داخل اجرایی شدند؛ اما درنهایت به توقف صادرات این محصول و تحمیل خسارت به تجار و تولیدکنندگان منتهی شد.
در همین حال متأسفانه ۳۴هزارتن سیبزمینی آماده صادرات در مرزها متوقف شد، درنتیجه انباشت بیش از نیاز سیبزمینی، به زیان تولیدکننده منتج شد؛ تا جایی که بسیاری از کشاورزان ناچار شدند محصول خود را باقیمت بسیار پایین، حتی کمتر از بهای تمامشده تولید و در مواردی برای مصرف گاوداریها به فروش برسانند.
در همین حال متأسفانه ۳۴هزارتن سیبزمینی آماده صادرات در مرزها متوقف شد، درنتیجه انباشت بیش از نیاز سیبزمینی، به زیان تولیدکننده منتج شد؛ تا جایی که بسیاری از کشاورزان ناچار شدند محصول خود را باقیمت بسیار پایین، حتی کمتر از بهای تمامشده تولید و در مواردی برای مصرف گاوداریها به فروش برسانند.
نبود آمار از وضعیت واقعی
هامان هاشمی نایبرئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران در توضیح دلایل افزایش قیمت و کمبود سیبزمینی در بازار به تسنیم گفت: مشکل اصلی در حوزه کشاورزی، نبود الگوی کشت مناسب و آمار دقیق از وضعیت واقعی تولید است، این مسئله باعث ایجاد نوسانهایی در میزان کشت محصولات و مدیریت نادرست بازار میشود، بارها در این زمینه بحث شده که بهترین راهحل، تدوین راهبُردهای سالانه توسط وزارتخانههای مربوط است، این راهبُردها باید همزمان امنیت غذایی، منافع کشاورزان و حفظ ظرفیت صنایع تبدیلی را در نظر بگیرند، این برنامهها میتوانند در قالب برونسپاری به تشکلهای مرتبط اجرا شوند که این موضوع نیز در قانون اساسی پیشبینی شده است.
وی افزود: متأسفانه، بخشنامههای ناگهانی و بدون برنامهریزی بلندمدت، تنشهایی را به بازار منتقل میکنند که بر تصمیمات کشاورزان در زمینه میزان کشت، شیوه نگهداری محصولات و سایر موارد تأثیر میگذارند، این تنشها بهصورت غیرمستقیم باعث ایجاد نوسانهای قیمتی در بازار میشوند، بهعنوانمثال، در مورد محصولاتی مانند پیاز، گوجهفرنگی و سیبزمینی، شاهد تکرار دورهای این نوسانات هستیم.
هاشمی گفت: بهنظر میرسد اگر وزارتخانههای مربوط با همکاری تشکلهای بخش خصوصی و با میدانداری اتاق کشاورزی ایران، جلسات منظمی برگزار کنند و به یک مدل مدیریت بازار مبتنی بر مشارکت بخش خصوصی برسند، این تنشها بهطور قابلتوجهی کاهش خواهد یافت، برای مثال، در مورد سیبزمینی، اگر دولت در زمان مناسب وارد عمل نمیشد و خرید تضمینی انجام نمیداد، ممکن بود بخشی از محصولات از بین برود، اما این مداخلات گاه باعث ایجاد واکنشهای غیرمنتظره در بازار میشود، بهعنوان نمونه، ممکن است کشاورزی که در یک سال با خسارت مواجه شده است، در سال بعد از کشت محصول خودداری کند، یا در فصلی خاص شاهد دورریز محصولات باشیم، این مسائل نشاندهنده ضرورت برنامهریزی دقیق و مدیریت بازار بر اساس دادههای واقعی است.
صدور بخشنامههای محدودیتزا
نایبرئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی گفت: محدودیتهایی که برای صادرات سیبزمینی در ماههای گذشته پیش آمد، باعث کاهش کاشت سیبزمینی شد و همین امر منجر به کمبود این محصول در این مقطع زمانی شده است.
هاشمی اضافه کرد: در مورد صادرات نیز، اگر مجوزهای لازم بهموقع صادر نشوند یا سیاستهای نادرست اتخاذ شوند، ممکن است کشاورزان از کشت محصولات صادراتی خودداری کنند، این مسئله نهتنها بر اقتصاد کشاورزان تأثیر منفی میگذارد، بلکه باعث کاهش تولید و ایجاد مشکلات اقتصادی در سطح کلان میشود، بنابراین، کاهش تولید در برخی موارد ناشی از سیاستهای نادرست و عدم مشارکت مؤثر بخش خصوصی در تصمیمگیریهاست.
وی ادامه داد: در نتیجه، برای کاهش تنشهای بازار و ایجاد ثبات در قیمتها، لازم است دولت از صدور بخشنامههای ناگهانی پرهیز کند و بهجای آن، با همکاری تشکلهای بخش خصوصی مانند انجمن ملی سیبزمینی ایران و اتاق کشاورزی، برنامهریزی بلندمدت و پایدار انجام دهد، این رویکرد نهتنها به نفع کشاورزان و صنایع تبدیلی است، بلکه به امنیت غذایی کشور نیز کمک شایانی خواهد کرد.
محصول موردتوجه
سیبزمینی پس از گندم و برنج، سومین محصولی است که مصرف بالایی از سفره غذایی مردم را به خود اختصاص داده است. مصرف سیبزمینی در کل دنیا مطرح و موردتوجه است. در همین حال این محصول کشاورزی، ارزش غذایی بالایی دارد. بهعلاوه آنکه از ابتدای ورود به ایران از زمان محمدشاه قاجار، مورد قبول ذائقه مردم بوده است.
این محصول از منظر ارزش اقتصادی نیز موردتوجه است. میزان انرژی حاصل از کشت و تولید سیبزمینی در قیاس با گندم و برنج در واحد سطح بهمراتب بالاتر است.
این محصول در قیاس با گندم و برنج، پروتئین بالاتری دارد. باتوجهبه بروز محدودیت در تأمین آب، میزان آببری محصولات کشاورزی در دنیای کنونی بیش از قبل اهمیت یافته است. میزان آببری سیبزمینی بهمراتب کمتر از گندم و برنج است.
مصرف سرانه سیبزمینی در ایران حدود ۴۰ تا ۵۰ کیلوگرم برآورد میشود، درحالیکه سرانه مصرف سیبزمینی در بسیاری از کشورها ازجمله اروپا و همچنین ترکیه و...، بهمراتب بالاتر از ایران است، تا جایی که این محصول را باید محصول اصلی مورداستفاده خانوار در این کشورها دانست. چنانچه میزان مصرف سیبزمینی در ایران افزایش یابد، میتوان باتکیهبر این محصول از میزان واردات برنج به کشور کاست.
هامان هاشمی نایبرئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران در توضیح دلایل افزایش قیمت و کمبود سیبزمینی در بازار به تسنیم گفت: مشکل اصلی در حوزه کشاورزی، نبود الگوی کشت مناسب و آمار دقیق از وضعیت واقعی تولید است، این مسئله باعث ایجاد نوسانهایی در میزان کشت محصولات و مدیریت نادرست بازار میشود، بارها در این زمینه بحث شده که بهترین راهحل، تدوین راهبُردهای سالانه توسط وزارتخانههای مربوط است، این راهبُردها باید همزمان امنیت غذایی، منافع کشاورزان و حفظ ظرفیت صنایع تبدیلی را در نظر بگیرند، این برنامهها میتوانند در قالب برونسپاری به تشکلهای مرتبط اجرا شوند که این موضوع نیز در قانون اساسی پیشبینی شده است.
وی افزود: متأسفانه، بخشنامههای ناگهانی و بدون برنامهریزی بلندمدت، تنشهایی را به بازار منتقل میکنند که بر تصمیمات کشاورزان در زمینه میزان کشت، شیوه نگهداری محصولات و سایر موارد تأثیر میگذارند، این تنشها بهصورت غیرمستقیم باعث ایجاد نوسانهای قیمتی در بازار میشوند، بهعنوانمثال، در مورد محصولاتی مانند پیاز، گوجهفرنگی و سیبزمینی، شاهد تکرار دورهای این نوسانات هستیم.
هاشمی گفت: بهنظر میرسد اگر وزارتخانههای مربوط با همکاری تشکلهای بخش خصوصی و با میدانداری اتاق کشاورزی ایران، جلسات منظمی برگزار کنند و به یک مدل مدیریت بازار مبتنی بر مشارکت بخش خصوصی برسند، این تنشها بهطور قابلتوجهی کاهش خواهد یافت، برای مثال، در مورد سیبزمینی، اگر دولت در زمان مناسب وارد عمل نمیشد و خرید تضمینی انجام نمیداد، ممکن بود بخشی از محصولات از بین برود، اما این مداخلات گاه باعث ایجاد واکنشهای غیرمنتظره در بازار میشود، بهعنوان نمونه، ممکن است کشاورزی که در یک سال با خسارت مواجه شده است، در سال بعد از کشت محصول خودداری کند، یا در فصلی خاص شاهد دورریز محصولات باشیم، این مسائل نشاندهنده ضرورت برنامهریزی دقیق و مدیریت بازار بر اساس دادههای واقعی است.
صدور بخشنامههای محدودیتزا
نایبرئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی گفت: محدودیتهایی که برای صادرات سیبزمینی در ماههای گذشته پیش آمد، باعث کاهش کاشت سیبزمینی شد و همین امر منجر به کمبود این محصول در این مقطع زمانی شده است.
هاشمی اضافه کرد: در مورد صادرات نیز، اگر مجوزهای لازم بهموقع صادر نشوند یا سیاستهای نادرست اتخاذ شوند، ممکن است کشاورزان از کشت محصولات صادراتی خودداری کنند، این مسئله نهتنها بر اقتصاد کشاورزان تأثیر منفی میگذارد، بلکه باعث کاهش تولید و ایجاد مشکلات اقتصادی در سطح کلان میشود، بنابراین، کاهش تولید در برخی موارد ناشی از سیاستهای نادرست و عدم مشارکت مؤثر بخش خصوصی در تصمیمگیریهاست.
وی ادامه داد: در نتیجه، برای کاهش تنشهای بازار و ایجاد ثبات در قیمتها، لازم است دولت از صدور بخشنامههای ناگهانی پرهیز کند و بهجای آن، با همکاری تشکلهای بخش خصوصی مانند انجمن ملی سیبزمینی ایران و اتاق کشاورزی، برنامهریزی بلندمدت و پایدار انجام دهد، این رویکرد نهتنها به نفع کشاورزان و صنایع تبدیلی است، بلکه به امنیت غذایی کشور نیز کمک شایانی خواهد کرد.
محصول موردتوجه
سیبزمینی پس از گندم و برنج، سومین محصولی است که مصرف بالایی از سفره غذایی مردم را به خود اختصاص داده است. مصرف سیبزمینی در کل دنیا مطرح و موردتوجه است. در همین حال این محصول کشاورزی، ارزش غذایی بالایی دارد. بهعلاوه آنکه از ابتدای ورود به ایران از زمان محمدشاه قاجار، مورد قبول ذائقه مردم بوده است.
این محصول از منظر ارزش اقتصادی نیز موردتوجه است. میزان انرژی حاصل از کشت و تولید سیبزمینی در قیاس با گندم و برنج در واحد سطح بهمراتب بالاتر است.
این محصول در قیاس با گندم و برنج، پروتئین بالاتری دارد. باتوجهبه بروز محدودیت در تأمین آب، میزان آببری محصولات کشاورزی در دنیای کنونی بیش از قبل اهمیت یافته است. میزان آببری سیبزمینی بهمراتب کمتر از گندم و برنج است.
مصرف سرانه سیبزمینی در ایران حدود ۴۰ تا ۵۰ کیلوگرم برآورد میشود، درحالیکه سرانه مصرف سیبزمینی در بسیاری از کشورها ازجمله اروپا و همچنین ترکیه و...، بهمراتب بالاتر از ایران است، تا جایی که این محصول را باید محصول اصلی مورداستفاده خانوار در این کشورها دانست. چنانچه میزان مصرف سیبزمینی در ایران افزایش یابد، میتوان باتکیهبر این محصول از میزان واردات برنج به کشور کاست.
نظر شما