رضا غلامی اقتصاددان در گفت‌وگو با خبرنگار قدس آنلاین می‌گوید: «این روزها نرخ دلار به حدود ۹۲هزار تومان افزایش یافته، که برخی آن را به درگیری‌های لفظی بین ایران و آمریکا و احتمال افزایش تحریم‌ها نسبت می‌دهند. با این حال، من معتقدم که ابعاد این تحولات فراتر از تنش‌های بین‌المللی است. هرچند که تأثیر تحریم‌ها انکار نشدنی است، اما نباید آن را تنها عامل افزایش قیمت در نظر گرفت.»
وی به نکته مهمی اشاره می‌کند و آن عدم توانایی بازار رسمی در پاسخگویی به تقاضاهای واقعی است.«بازار رسمی باید به تقاضاهای واقعی مانند نیازهای وارد کنندگان و تجار پاسخ بدهد. اگر مردم از تأمین ارز در بازار رسمی مایوس شوند، ناچار خواهند شد به سراغ بازار غیررسمی بروند. به همین دلیل است که قیمت در بازار آزاد افزایش می‌یابد.»
غلامی با تاکید بر اینکه بخشی از تحولات بازار آزاد ناشی از انتقال تقاضای بازاررسمی به بازار غیررسمی است تصریح می کند: « تحریم ها و تهدیدها می تواند قیمت را در بازار غیر رسمی افزایش بدهد اما نه تا این حد که بتواند فاصله بین دو قیمت بازار رسمی و بازار قاچاق را به ۴۰ درصد برساند.»
این استاد دانشگاه توضیح می‌دهد که: «فرض کنید یک تولیدکننده نیازمند دلار برای واردات مواد اولیه باشد و نتواند از بازار رسمی ارز مورد نیاز خود را تأمین کند. در چنین شرایطی، او به بازار غیررسمی مراجعه می‌کند و این تنها مختص به تولیدکنندگان نیست، بلکه سایر گروه‌های اقتصادی که نیاز فوری به ارز دارند نیز به همین دلیل به بازار غیررسمی روی می‌آورند.»
او همچنین به چرخه معیوبی اشاره می‌کند که در این زمینه شکل گرفته است. وقتی تقاضا در بازار تجاری افزایش می‌یابد و در عین حال عرضه ارز در آن کاهش پیدا می‌کند، نتیجه طبیعی آن بزرگ شدن بازار غیررسمی و افزایش قیمت در آن است. وی توضیح می دهد« بسیاری از تجار و صادرکنندگان ارزهای ناشی از صادارت خود را قبلا خرج کرده‌اند و حالا که زمان رفع تعهد ارزی است، باید ارز خود را با قیمت بالا از بازار آزاد خریداری کنند و این عدم توانایی در تهیه ارز، خود باعث کاهش بیشتر عرضه در بازار رسمی می‌شود.»
این تحلیلگر اقتصادی تصریح می‌کند که این شرایط نشان‌دهنده ناکارآمدی ساختاری در سیاست‌گذاری بازار ارز است. «اگر سیاست‌گذاران قادر به مدیریت صحیح بازار ارزی و پاسخگویی به تقاضاها بودند، و پیمان سپاری را هم به درستی اجرا می کرد ما شاهد این همه گپ در بازار ازاد و غیر رسمی نبودیم.»
غلامی خاطر نشان می کند: « هرچند که تحریم‌ها نقش مؤثری دارند، اما مدیریت ناکارآمد بازار ارز به‌ویژه در سطح تجاری، بر اوضاع تأثیرگذارتر بوده است.» وی می‌افزاید : «قضیه به این سادگی نیست که تمام تقصیرها را به گردن شرایط خارجی بیندازیم. باید به جوانب داخلی و وضعیت مدیریت اقتصادی نیز توجه لازم را داشته باشیم.»
این اقتصاددان بر این نکته تأکید دارد که اگر بازار رسمی از کارآیی کافی برخوردار باشد و بتواند به درخواست‌های واقعی پاسخ دهد، نیازی به مراجعه مردم به بازار غیررسمی نخواهد بود. این مساله نشان‌دهنده لزوم تقویت سیاست‌گذاری‌های ارزی و بهبود عملکرد بازارهای رسمی است. برای جلوگیری از نوسانات شدید قیمت‌ها و بحران‌های آتی، نیاز به برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری بلندمدت وجود دارد که به تقویت ساختارهای ارزی و اقتصادی کشور کمک کند.
نظر شما