یارانه بنزین همواره یکی از چالش‌های اقتصادی کشور بوده است. در حال حاضر، بخش عمده‌ای از یارانه انرژی به دارندگان خودرو اختصاص دارد، در حالی که میلیون‌ها نفر از جمله عشایر، روستاییان و اقشار بدون خودرو از این یارانه هیچ بهره‌ای نمی‌برند. از سوی دیگر، اختلاف زیاد بین قیمت تمام‌شده بنزین و قیمت یارانه‌ای، باعث قاچاق گسترده سوخت و مصرف بی‌رویه شده است، به‌طوری‌که دولت سالانه هزاران میلیارد تومان برای تأمین بنزین یارانه‌ای هزینه می‌کند.
برخی کارشناسان معتقدند که بهترین راهکار برای توزیع عادلانه یارانه بنزین، تخصیص سهمیه بر اساس کد ملی به جای خودرو است. در این مدل، هر فرد ایرانی، صرف‌نظر از اینکه صاحب خودرو باشد یا نه، سهم مشخصی از یارانه بنزین دریافت می‌کند و می‌تواند آن را مصرف یا به دیگران بفروشد.
بر اساس محاسبات انجام‌شده، با تولید روزانه ۱۱۵ میلیون لیتر بنزین و جمعیت ۸۵ میلیون نفری کشور، پس از تخصیص ۳۰ میلیون لیتر برای مصارف عمومی و صنعت حمل‌ونقل، سهم هر ایرانی روزانه یک لیتر و ماهانه ۳۰ لیتر خواهد بود. این طرح می‌تواند عدالت در توزیع یارانه، کاهش قاچاق سوخت، کنترل مصرف و کاهش فشار بر بودجه دولت را به دنبال داشته باشد.
در این گفت‌وگو، حجت‌الاسلام اسماعیل سیاوشی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، درباره اجرای این طرح، مزایا و چالش‌های آن توضیح می‌دهد.
حجت‌الاسلام اسماعیل سیاوشی در ابندای این گفت‌وگو، تخصیص یارانه بنزین بر اساس کد ملی را گامی در جهت عدالت اجتماعی و اصلاح نظام یارانه‌ای کشور می‌داند و تأکید می‌کند که این مدل می‌تواند به کاهش مصرف بی‌رویه، جلوگیری از قاچاق سوخت و توزیع عادلانه‌تر یارانه کمک کند.
او توضیح می‌دهد: در شرایط فعلی، یارانه بنزین به نفع کسانی است که چندین خودرو دارند و بیشتر مصرف می‌کنند، در حالی که افراد بدون خودرو از این یارانه هیچ بهره‌ای نمی‌برند. این یعنی کسی که در یک روستای دورافتاده زندگی می‌کند و خودرو ندارد، عملاً از یارانه بنزین هیچ استفاده‌ای نمی‌کند، اما شهروندی که چندین خودرو دارد، از چند برابر این یارانه بهره‌مند می‌شود. این وضعیت عادلانه نیست و باید اصلاح شود.
وی با اشاره به مدل پیشنهادی تخصیص بنزین بر اساس کد ملی، تأکید می‌کند که این روش باعث خواهد شد همه مردم به‌طور برابر از یارانه بهره‌مند شوند. او می‌گوید: در این مدل، هر ایرانی بدون در نظر گرفتن اینکه خودرو دارد یا نه، ماهانه ۳۰ لیتر بنزین سهمیه دریافت خواهد کرد. اگر فردی خودرو دارد، می‌تواند از این سهمیه برای مصرف خود استفاده کند. اما اگر نیازی به بنزین نداشته باشد، می‌تواند سهمیه خود را بفروشد و از آن کسب درآمد کند. این مدل باعث می‌شود که یارانه انرژی به جای خودرو، به خود افراد اختصاص یابد و همه مردم از آن بهره ببرند.
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس در ادامه به مسئله قاچاق سوخت اشاره کرده و تأکید دارد که اجرای این مدل می‌تواند انگیزه‌های قاچاق را کاهش دهد. او توضیح می‌دهد: در حال حاضر، به دلیل اختلاف زیاد قیمت بنزین در ایران و کشورهای همسایه، قاچاق سوخت یک معضل بزرگ است. اگر سهمیه‌بندی بر اساس کد ملی اجرا شود و قیمت آزاد بنزین به نرخ واقعی نزدیک شود، انگیزه قاچاق کاهش پیدا می‌کند، چراکه دیگر دلیلی برای خرید و فروش غیرقانونی سوخت با نرخ‌های یارانه‌ای وجود نخواهد داشت.
وی همچنین بر لزوم مدیریت صحیح منابع مالی کشور تأکید کرده و می‌گوید که اصلاح یارانه‌های بنزین، می‌تواند به کاهش فشار بر بودجه دولت کمک کند. او خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر، دولت سالانه هزاران میلیارد تومان برای تأمین بنزین یارانه‌ای هزینه می‌کند، در حالی که بخش زیادی از آن صرف مصرف بی‌رویه و قاچاق می‌شود. اگر این منابع به‌درستی مدیریت شوند، می‌توان بخشی از آن را به توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی، بهداشت، آموزش و سایر بخش‌های ضروری اختصاص داد.
در پایان، حجت‌الاسلام سیاوشی تأکید می‌کند که این طرح می‌تواند به اصلاح نظام اقتصادی کشور کمک کند، اما نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و اطلاع‌رسانی مناسب است. او تصریح می‌کند: اجرای این مدل می‌تواند مزایای زیادی داشته باشد، اما نباید به‌صورت ناگهانی و بدون آماده‌سازی اجرایی شود. دولت باید به مردم توضیح دهد که چگونه این مدل باعث عدالت بیشتر خواهد شد، چگونه قیمت بنزین واقعی‌تر می‌شود، و چگونه منابع حاصل از این اصلاحات برای رفاه عمومی هزینه خواهد شد. اگر این مسائل به‌درستی مدیریت شود، این مدل می‌تواند به‌عنوان یک راهکار پایدار برای توزیع عادلانه یارانه‌های انرژی در کشور اجرا شود.
وی افزود: به طور خلاصه؛ تخصیص ماهانه ۳۰ لیتر بنزین به هر ایرانی، علاوه بر توزیع عادلانه یارانه سوخت، با واقعی‌سازی قیمت و کاهش انگیزه‌های سوءاستفاده، به کنترل قاچاق و مصرف بی‌رویه کمک کرده و زمینه مدیریت بهینه منابع کشور را فراهم می‌کند.
نظر شما