پارک ملی گلستان مهمترین پارک ملی خاورمیانه، قدیمیترین پارک ملی ثبت شده در کشور و پناهگاهی کمنظیر برای حیات وحش است که هزار و ۳۵۰ گونه گیاهی و ۳۰۲ گونه جانوری از جمله نیمی از گونههای پستانداران ایران را در حدود ۹۰۰ کیلومتر مربع مساحت خود جای داده و به همین دلیل از سوی یونسکو به عنوان ذخیرهگاه زیستکره به ثبت رسیده است.
بر اساس تمام قوانین جهانی، پارکهای ملی دارای بالاترین درجه حفاظتی هستند که حتی جابهجا کردن سنگ و چوب و خاک در آنها ممنوع بوده و انجام هر گونه عملیات تنها با مجوز سازمان حفاظت محیط زیست مجاز است.
اما به عقیده برخی کارشناسان، سازمان حفاظت محیط زیست از یک آماربرداری ساده که وضعیت جنگلهای یکی از قدیمیترین پارکهای ملی ایران را از نظر سلامتی مشخص میکند، ممانعت به عمل آورد. به نظر میرسد این سازمان نه تنها برنامهای برای حفاظت صرفاً فیزیکی از زون جنگلی این پارک ملی ارزشمند ندارد، بلکه از رصد شرایط این قسمت نیز هراس دارد.
با توجه به کمبود نیروی متخصص در سازمان حفاظت محیط زیست، بعید است پایش خاصی درباره زون جنگلی پارک ملی گلستان وجود داشته باشد و اگر هم وجود داشت، قاعدتاً سازمان حفاظت محیط زیست باید با اجرای برنامههای حفاظتی مانع از دست رفتن جنگل در این پارک ملی میشد، همچنین عبور جاده ترانزیتی از قلب این پارک ملی مربوط به ۷۰ سال پیش و قبل از ثبت آن به عنوان پارک ملی بوده و موجب آسیبهای فراوان و متعددی به پارک شده است، از این رو خروج این جاده از پارک ملی گلستان از جمله موارد ضروری است که بارها از سوی سازمان جهانی حفاظت (آییوسیان) مورد تأکید قرار گرفته و مصوبه دو دولت را نیز دارد اما تاکنون اجرایی نشده است.
جاده ترانزیتی عامل گسست اکولوژیکی
عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور نیز مهمترین آسیبی که متوجه پارک ملی گلستان است را عبور جاده ترانزیتی از وسط این پارک ملی عنوان کرده و در ادامه به خبرنگار قدس میگوید: این جاده ترانزیتی یک گسست اکولوژیکی برای پارک ملی گلستان ایجاد کرده و اگرچه سالهاست فعالان محیط زیست و متخصصان خواستار تغییر و جابهجایی این جاده هستند که امنیت حیات وحش در این پارک را به مخاطره انداخته و ضمن افزایش تصادفات جادهای با حیات وحش، رفتار اکولوژیکی حیوانات را نیز تحت تأثیر قرار داده اما از سوی مسئولان مرتبط توجهی به آن نشده است. محمد درویش با اشاره به اینکه همچنین این جاده دسترسی ناامن متخلفان به پارک را نیز افزایش داده است، میافزاید: اگر جابهجایی این جاده با توجه به اینکه مسیر جایگزین آن نیز مشخص و شناسایی شده که از شمال پارک عبور میکند اجرایی شود بخش زیادی از مشکلات آن برطرف خواهد شد.
تنگنظریهای مدیریتی
وی معتقد است آفت دیگری که مناطق حفاظت شده از جمله پارک ملی گلستان را تحت تأثیر قرار داده تنگنظریهای مدیریتی است زیرا هیچ جای دنیا به ترکیب تیم برنده دست نمیزنند اما با وجود عملکرد مناسب مهدی تیموری در ۶سال گذشته در پارک ملی گلستان و اتفاقهای مثبتی که رخ داد در اتفاقی نادر از تداوم مدیریت وی ممانعت به عمل آمد.
درویش تصریح میکند: در ۶سال گذشته جمعیت حیات وحش این پارک ملی سه برابر افزایش و تخلفات نیز به شدت کاهش پیدا کرد و بخش بزرگی از شکارچیان غیرمجاز به همیاران طبیعت تبدیل شده و در این راستا کمک کردند گردشگران به شکل امن از مواهب طبیعی این پارک استفاده کنند. این فعال محیط زیستی ادامه میدهد: همچنین در این مدت بسیاری از پاسگاههای محیط بانی مرمت شدند، تعارض میان جامعه محلی کاهش پیدا کرد و آمار آتشسوزیهای عمدی و تخلفات نیز نزولی شد اما با وجود این عملکرد درخشان و حمایت بیش از ۲۵۰ استاد دانشگاه از مدیریت وی، خردمندانه بود که این تیم مدیریتی در پارک ملی گلستان حفظ میشد اما وی از مدیریت این مجموعه برکنار شد.
وی با اشاره به افزایش تعداد محیط بانان در پارک ملی گلستان میافزاید: وجود گردشگران در این پارک نیز نکته مثبتی است که موجب شده قاچاقچیان چوب احساس ناامنی کرده و ورود پیدا نکنند و آمار قاچاق چوب کاهش چشمگیری داشته باشد که این موضوع از مزیتهای توسعه خردمندانه گردشگری است که سبب امن شدن رویشگاههای جنگلی شده است اگرچه در اطراف این پارک در مناطقی نظیر جنگلهای هیرکانی همچنان قاچاق چوب رخ میدهد که متولیان امر باید در این زمینه چارهاندیشی جدی داشته باشند.
نظر شما