پس از اقامه نماز عشا، راهی اتاق جلسات فاطمیون می‌شوم. اتاقی در طبقه سوم ایوان باب‌الهادی(ع) صحن پیامبر اعظم(ص) حرم مطهر رضوی که هر چهارشنبه حوالی این ساعت میزبان شاعران آیینی در محفل «تشرف» است. این محفل به عنوان یکی از ارکان ادبی و معنوی حرم مطهر شناخته شده و فرصتی بی‌نظیر برای جمع شدن اهالی ادبیات دور هم است.
به اتاق فاطمیون می‌رسم؛ فضایی وسیع با میز کنفرانس بزرگ که شاعران در آن گرد هم آمده‌اند. برخی قلم در دست دارند و در حال نگارش هستند و عده‌ای دیگر کلمات خود را مرور می‌کنند. صدای آرام زمزمه‌ها و لبخندهای رد و بدل شده، فضای صمیمی و دلنشینی ایجاد کرده است. گردانندگان این جلسه، آقایان مبارز و اطاعتی با لبخندی گرم به استقبال حاضران می‌آیند. این محفل فرصتی است تا از کوچک و بزرگ، دختر و پسر همه گرد هم آیند و در کنار هم محفلی با هدف سرودن اشعار فاخر و پرمحتوا برگزار کنند. فضایی ساده اما آکنده از هیجان ادبی، حال و هوایی منحصر به فرد به این جمع بخشیده است.
5 سال مسیر درخشان محفل «تشرف»
حسین قاسمی، مسئول شاعران آیینی حرم مطهر امام رضا(ع) درباره این محفل می‌گوید: «محفل ادبی تشرف یکی از نشست‌های برجسته آیینی در حرم مطهر است که حدود پنج سال است برگزار می‌شود. این محفل با هدف تربیت شاعران آیینی و بهبود کیفیت شعرخوانی در مشهد، حدود یک سال است به شکل متمرکز و با رویکردی نوین فعالیت می‌کند. دیگر تنها شعرخوانی نیست؛ بلکه نقد و بررسی اشعار نیز با حضور استادان برجسته انجام می‌شود».
وی ادامه می‌دهد: «تشرف، بازتعریفی از محافل شعرخوانی سنتی است که در شهر مشهد مرسوم بوده. با حضور استادانی همچون جناب استاد مبارز و اطاعتی، این نشست بستری شده برای استعدادیابی و پرورش نسل جدید شاعران نوجوان».
قاسمی اضافه می‌کند: «این محفل یکی از بهترین فضاها برای کشف و تربیت استعدادهای جدید است». او می‌گوید: «اساتید حاضر در جلسه، نه تنها به آموزش و هدایت نوجوانان می‌پردازند، بلکه تلاش می‌کنند الگویی روشن از شاعران آیینی مشهد به این نسل ارائه دهند».
یکی از دستاوردهای محفل تشرف، تهیه بسته‌های محتوایی آیینی است که برای مناسبت‌های مختلف از جمله دهه کرامت، محرم، صفر و فاطمیه در اختیار مداحان قرار می‌گیرد. قاسمی در این باره توضیح می‌دهد: «این بسته‌ها نه تنها در مجالس مذهبی استفاده می‌شوند، بلکه از طریق فضای مجازی نیز در دسترس مداحان قرار گرفته‌اند تا بتوانند با بهره‌گیری از محتوای ارائه شده به اجرای مراسم بپردازند و برای مناسبت‌های مهم از جمله ایام شهادت امام رضا(ع) بسته‌های ویژه‌ای نیز طراحی و ارائه شده است. این بسته‌ها نتیجه‌ای از تلاش و شعرخوانی شاعران و نقدهای دلسوزانه استادان حاضر در این محفل است».
استعدادیابی شاعران نوجوان
یکی از بارزترین ویژگی‌های محفل تشرف، تربیت نوجوانان مستعد است. این نوجوانان با حضور در این جلسات به شکوفایی استعدادهای خود دست می‌یابند. یکی از این نوجوانان حاضر، کوروش عیدی که ۱۴ سال دارد، می‌گوید: «از 6ماه پیش با محفل تشرف آشنا شدم و همان جا به سرودن اشعار آیینی علاقه‌مند شدم. نخستین شعرم را در مدح امیرالمؤمنین(ع) سرودم و این محفل و حمایت استادان موجب شد مسیر شعر را جدی‌تر ادامه دهم». کوروش عیدی در جلسه این هفته شعر جدید خود را می‌خواند و پس از دریافت نقدهای ارزشمند از سوی اساتید، تمرین‌هایی برای جلسه آینده به او ارائه می‌شود. این نوجوان باانگیزه از راهنمایی‌های استادان بهره‌مند شده و امیدوار است در آینده بتواند اشعار ارزشمندی خلق کند.
محمدحسین شفیعی جم یکی از شرکت‌کنندگان فعال محفل ادبی تشرف، اهل تهران است و اکنون به عنوان دانشجو حدود یک سال است که در شهر مشهد اقامت دارد. وی معتقد است در سرودن اشعار آیینی، عنایت مستقیم اهل بیت(ع) نقش اساسی دارد و این باور، الهام‌بخش او در خلق آثار ادبی شده است. در این محفل او شعری با مضمون مدح امیرالمؤمنین(ع) و توصیف ولادت باشکوه ایشان خواند. بخشی از این اثر چنین بود:
«کعبه آشفته و درگیر تلاطم شده بود
صدفی در پی یاقوت خودش گم شده بود
جبرئیل آمد و یک جشن مهیا می‌گشت
کعبه آماده یک محشر کبری می‌گشت
آسمان غرق شعف بود و منور می‌شد
فاطمه بنت اسد مادر حیدر می‌شد»
شفیعی جم در ارائه این اثر، شور و شعف خاصی را به جلسه آورد و فضایی دلنشین در میان جمع حاضر ایجاد کرد. باور او به تأثیر مستقیم اهل بیت(ع) در خلق شعرهای آیینی، نقش ارزشمندی در به وجود آمدن آثاری دارد که روحانی و پرمعنا هستند.
شعر آیینی مشهد؛ میراثی ماندگار
نوید اطاعتی یکی از استادان برجسته محفل ادبی تشرف درباره نقش و اهداف این نشست آیینی به تشریح رسالت آن پرداخت. او می‌گوید: «این نشست‌ها تنها محدود به شعرخوانی نیست؛ بلکه با رویکردی آموزشی برگزار می‌شود و هدف اصلی آن، استعدادیابی و پرورش نسل جوان در عرصه شعر آیینی است. از نوجوانان و جوانانی که با استعدادهای خاص خود به این محافل می‌آیند، حمایت شده و مسیر پیشرفتشان با راهنمایی‌های اساتید برجسته هموار می‌شود».
اطاعتی توضیح می‌دهد: «یکی از جنبه‌های خاص این جلسات، ارائه تکالیف شعری به نوجوانان است، به گونه‌ای که مصرع یا بیتی به آن‌ها پیشنهاد می‌شود تا ادامه دهند و در جلسات بعدی قرائت کنند.
او به پیشینه شعر آیینی در مشهد اشاره و اظهار می‌کند: «این هنر که در شهرمان سابقه‌ای طولانی و غنی دارد، امروز نیز با قدرت در محفل تشرف دنبال می‌شود و فرصتی برای تقویت آن فراهم شده است». او همچنین از ابتکار خلاقانه‌ای در سال گذشته یاد کرد که در آن شعر، موسیقی، نمایش و تصویر با یکدیگر تلفیق شده بود. این برنامه که با نام «نماشعر» در دهه کرامت اجرا شد، تجربه‌ای جدید و نویدبخش برای آینده شعر آیینی بود. در پایان، اطاعتی از همه علاقه‌مندان دعوت کرد در این محفل پویا شرکت کنند و از فرصت‌های آموزشی آن بهره‌مند شوند.
محفل «تشرف» هر چهارشنبه پس از نماز مغرب و عشا در اتاق فاطمیون ایوان باب الهادی(ع) برگزار می‌شود و علاقه‌مندان می‌توانند در آن شرکت کنند. این نشست هفتگی نه تنها بستری برای تقویت هنر آیینی بلکه محفلی برای شکوفایی استعدادها و ایجاد ارتباط میان نسل‌های مختلف شاعران است.
خبرنگار: الهه ضمیری
نظر شما