حضور بیش از ۲۵۰۰ بازرگان، مدیر اقتصادی و نمایندگان اتاق‌های بازرگانی از ۱۱۰ کشور، که نماینده بازاری ۷ میلیارد نفری با ارزش تجاری حدود ۲۵ تریلیون دلار هستند؛ فرصتی بی‌سابقه برای اقتصاد ایران فراهم کرده است. اما پرسش اینجاست: چگونه ایران می‌تواند از این رویداد جهانی حداکثر بهره را ببرد و آن را به سکوی پرتابی برای تحول اقتصادی و تجاری خود تبدیل کند؟
نمایش توانمندی‌های صادراتی؛ ویترینی برای تنوع‌بخشی به اقتصاد
ایران اکسپو ۲۰۲۵ فرصتی استثنایی است تا ایران، فراتر از تصویر سنتی «صادرکننده نفت»، ظرفیت‌های متنوع خود را به جهان معرفی کند. از محصولات کشاورزی و زعفران گرفته تا صنایع پتروشیمی، فناوری‌های نوین، و صنایع خلاق، این نمایشگاه می‌تواند ویترینی برای نمایش توانمندی‌های غیرنفتی ایران باشد. تنوع‌بخشی به سبد صادراتی، که یکی از نقاط ضعف تاریخی اقتصاد ایران بوده، از طریق این رویداد قابل دستیابی است. برای مثال مطالعات نشان داده‌اند که تجارت خارجی، به‌ویژه در بخش کشاورزی، می‌تواند ارزش افزوده قابل توجهی ایجاد کند و به کاهش فقر و تقویت امنیت غذایی کمک کند.
ایران می‌تواند با تمرکز بر محصولاتی که مزیت نسبی دارند، مانند زعفران، پسته، فرش دستباف و محصولات پتروشیمی، بازارهای جدیدی در کشورهای حاضر در اکسپو، به‌ویژه در آفریقا، آسیای میانه و خاورمیانه، پیدا کند. حضور نمایندگان اقتصادی از ۱۱۰ کشور این امکان را فراهم می‌کند تا قراردادهای تجاری دوجانبه و چندجانبه منعقد و ایران به زنجیره‌های تأمین جهانی متصل‌تر شود.
جذب سرمایه‌گذاری خارجی؛ پلی برای انتقال فناوری و رشد پایدار
یکی از چالش‌های اصلی اقتصاد ایران، کمبود سرمایه‌گذاری خارجی و دسترسی محدود به فناوری‌های پیشرفته است. اکسپو ۲۰۲۵ بستری ایده‌آل برای جلب توجه سرمایه‌گذاران بین‌المللی فراهم می‌کند. اظهارات رئیس‌جمهور در افتتاحیه این نمایشگاه، که ایران را «چهارراهی از شرق به غرب و شمال به جنوب» توصیف کرد، پیامی روشن به سرمایه‌گذاران است آن هم اینکه ایران نه‌تنها بازاری بزرگ و بکر است، بلکه موقعیت ژئواکونومیک، این کشور را به هابی برای تجارت منطقه‌ای تبدیل کرده است.
برای بهره‌برداری از این فرصت، ایران باید با ارائه مشوق‌های سرمایه‌گذاری، شفاف‌سازی قوانین و ایجاد بسترهای امن حقوقی، اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کند. تجربه جهانی‌سازی اقتصاد نشان می‌دهد که جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) می‌تواند به انتقال فناوری، افزایش بهره‌وری و یکپارچگی بازارها منجر شود و توافق‌های تجاری مانند برجام در گذشته نشان داد که با بهبود روابط بین‌المللی، سرمایه‌گذاری خارجی می‌تواند به بهبود کیفیت محیط زیست و رشد اقتصادی کمک کند. اکسپو می‌تواند سکویی برای مذاکرات مشابه باشد.
تقویت دیپلماسی اقتصادی؛ گامی به سوی کاهش اثرات تحریم‌ها
در حالی که ایران با تهدیدهایی مانند تعرفه‌های ثانویه پیشنهادی آمریکا مواجه است، اکسپو ۲۰۲۵ فرصتی برای تقویت دیپلماسی اقتصادی و گسترش روابط تجاری با کشورهای دیگر به‌ویژه چین، روسیه و اعضای سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو) است که تمایل به همکاری با ایران دارند. این نمایشگاه می‌تواند به ایران کمک کند تا با امضای موافقت‌نامه‌های تجارت ترجیحی یا منطقه‌ای، اثرات تحریم‌ها را خنثی کند و جریان‌های تجاری و درآمدهای دولت را افزایش دهد.
علاوه بر این، حضور مقامات عالی‌رتبه از ۲۴ کشور در اکسپو ۲۰۲۴ نشان داد که ایران می‌تواند از این رویداد برای ایجاد ائتلاف‌های اقتصادی استفاده کند. تقویت روابط با کشورهای آفریقایی و آسیایی، که کمتر تحت تأثیر تحریم‌های غربی هستند، می‌تواند به ایران کمک کند تا بازارهای جدیدی برای صادرات خود پیدا کند و وابستگی به چند شریک تجاری محدود را کاهش دهد.
پاویون تهران؛ ویترینی برای فرصت‌های سرمایه‌گذاری داخلی
پاویون استان تهران به عنوان «بزرگ‌ترین ویترین اقتصادی کشور»، فرصتی برای نمایش ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری در قلب اقتصاد ایران است. تهران، با زیرساخت‌های صنعتی، تجاری و لجستیکی پیشرفته، می‌تواند به مرکزی برای جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی تبدیل شود. این پاویون می‌تواند پروژه‌های زیرساختی، مانند توسعه بنادر، راه‌آهن و مناطق آزاد تجاری را به سرمایه‌گذاران معرفی کند و به ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی در سطح ملی کمک کند.
با وجود این فرصت‌ها، موفقیت ایران در بهره‌برداری از اکسپو ۲۰۲۵ به چند عامل بستگی دارد: شفافیت و ثبات سیاست‌گذاری ناهماهنگی در سیاست‌های پولی، مالی و تجاری به منظور دلسرد نشدن سرمایه‌گذاران، مقررات‌زدایی و حذف موانع تجاری و تسهیل فرآیندهای گمرکی برای افزایش جذابیت ایران در تجارت خارجی و تمرکز بر پایداری بدان معنی که تجارت آزاد و رشد اقتصادی نباید به قیمت تخریب محیط زیست باشد که بر این اساس ایران باید از تجربیات جهانی استفاده و توسعه‌ای پایدار را دنبال کند.
در مجموع باید گفت ایران اکسپو ۲۰۲۵ فراتر از یک نمایشگاه تجاری است. این رویداد، فرصتی برای بازتعریف جایگاه ایران در اقتصاد جهانی است. با نمایش توانمندی‌های صادراتی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی، تقویت دیپلماسی اقتصادی و معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری داخلی، ایران می‌تواند از این رویداد به عنوان اهرمی برای کاهش وابستگی به نفت، خنثی‌سازی تحریم‌ها و دستیابی به رشد پایدار استفاده کند اما این موفقیت نیازمند عزم ملی، هماهنگی سیاست‌ها و نگاهی بلندمدت به توسعه است. تهران امروز نه‌تنها میزبان تجار جهان است، بلکه در آستانه تبدیل شدن به پل ارتباطی اقتصادهای شرق و غرب قرار دارد و این فرصت طلایی را نباید از دست داد.
نظر شما