در شرایطی که مصرف بنزین در کشور با شیبی نگران‌کننده رو به افزایش است و واردات بنزین بار دیگر به یکی از دغدغه‌های جدی اقتصاد کشور تبدیل شده، لزوم بازنگری در شیوه تخصیص یارانه سوخت بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.
در میان طرح‌های پیشنهادی، «بنزین به کدملی» به‌عنوان رویکردی نوین برای توزیع عادلانه‌تر یارانه سوخت مطرح شده است؛ طرحی که با اختصاص سهمیه بنزین به هر فرد، نه خودرو، می‌کوشد ضمن کاهش نابرابری‌ها، مردم را نیز در مدیریت منابع انرژی شریک کند.
اهمیت اصلاح سازوکار توزیع یارانه‌ها بین مردم
حجت‌الاسلام اخلاقی امیری عضو کمیسیون فرهنگی مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار قدس آنلاین با تأکید بر اهمیت اصلاح سازوکار توزیع یارانه‌ها، اظهار داشت: طرح «بنزین به کدملی» با اختصاص بنزین به هر ایرانی، گامی جدی در جهت بازگرداندن عدالت به نحوه توزیع یارانه سوخت در کشور است.
وی گفت: ما باید از نگاه خودرومحور فاصله بگیریم. بنزین، به‌عنوان یک دارایی ملی، متعلق به همه مردم است، نه فقط دارندگان خودرو. وقتی یارانه بنزین بر اساس تعداد خودرو توزیع می‌شود، عملاً اقشار کم‌درآمد که فاقد خودرو هستند از این منبع بی‌نصیب می‌مانند، در حالی‌که ثروتمندان با داشتن چندین خودرو، چند برابر دیگران از این یارانه بهره‌مند می‌شوند.
وی ادامه داد: اختصاص بنزین به کدملی، یعنی بازگرداندن این منبع ملی به همه ایرانیان، بدون تبعیض. این اقدام نه‌تنها گامی مهم برای کاهش نابرابری است، بلکه از جنبه‌های اقتصادی نیز کاملاً قابل دفاع است. این روش، مصرف بی‌رویه را مهار می‌کند، انگیزه مدیریت مصرف را در بین شهروندان افزایش می‌دهد و امکان استفاده بهینه از منابع را فراهم می‌سازد.
ایجاد حس مشارکت عمومی در مدیریت منابع کشور
وی با اشاره به اثرات مثبت اجتماعی این طرح گفت: یکی از مزایای اصلی «بنزین به کدملی»، ایجاد حس مشارکت عمومی در مدیریت منابع کشور است. زمانی که هر فرد ایرانی، فارغ از اینکه مالک خودرو هست یا نه، سهمی مشخص و شفاف از منابع انرژی دارد، احساس تعلق و مسئولیت‌پذیری نسبت به مصرف انرژی در جامعه افزایش می‌یابد. این موضوع می‌تواند به شکل‌گیری فرهنگ صرفه‌جویی واقعی و مسئولانه منجر شود.
وی با اشاره به تجربه‌های گذشته افزود: در مدل فعلی، مصرف بیشتر پاداش می‌گیرد و صرفه‌جویی هیچ مشوقی ندارد. اما در طرح «بنزین به کدملی»، هر فرد می‌تواند مازاد مصرف‌نکرده خود را در بسترهای رسمی به فروش برساند یا ذخیره کند. این یعنی حتی کسی که خودرو ندارد، از سهمیه‌اش بی‌نصیب نمی‌ماند و سهم او می‌تواند منبعی برای درآمد یا مبادله باشد. این نگاه، ضمن جلوگیری از هدررفت یارانه‌ها، زمینه‌ساز شکل‌گیری بازار شفافی برای سوخت نیز خواهد شد.
او همچنین با اشاره به معضل قاچاق سوخت تأکید کرد: یکی از آسیب‌های مهم در ساختار فعلی، قاچاق گسترده بنزین به کشورهای همسایه است که به دلیل قیمت پایین و نبود سازوکارهای شفاف رخ می‌دهد. اما وقتی بنزین به‌صورت سهمیه شخصی در سامانه رسمی تخصیص یابد، امکان پیگیری، ردیابی و نظارت بسیار دقیق‌تر می‌شود و قاچاق دیگر صرفه اقتصادی نخواهد داشت.
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس تصریح کرد: این طرح نه‌تنها به عدالت نزدیک‌تر است، بلکه از نظر کارکردی هم عقلانی‌تر است. دولت و حاکمیت باید ابزارهایی فراهم کنند تا هر ایرانی بداند که به‌صورت روزانه، حتی با سهمی اندک، مالک بخشی از سرمایه ملی است و این سرمایه می‌تواند برای او معنا، ارزش و حتی اختیار اقتصادی داشته باشد. ما با این روش، به سمت نظامی می‌رویم که در آن «مصرف عادلانه» جایگزین «مصرف بیشتر برای ثروتمندترها» می‌شود.
بازتوزیع منابع صرفه‌جویی شده در بخش‌های توسعه‌ای
اخلاقی امیری بیان کرد: یکی دیگر از ابعاد مهم این طرح، امکان بازتوزیع منابع صرفه‌جویی شده در بخش‌های توسعه‌ای مانند حمل‌ونقل عمومی، سلامت و آموزش است. وقتی مصرف کنترل شود، نیاز به واردات بنزین کاهش می‌یابد و منابع حاصل می‌تواند صرف پروژه‌های زیربنایی و خدمات عمومی شود. این یعنی منافع طرح، فقط در قالب بنزین خلاصه نمی‌شود، بلکه آثار آن در سایر حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی هم دیده خواهد شد.
او با اشاره به ضرورت شفاف‌سازی و اطلاع‌رسانی درباره این طرح افزود: مردم باید بدانند که این طرح به معنای سهم برابر از منابع است، نه کاهش دسترسی یا افزایش فشار اقتصادی. بلکه برعکس، هدف اصلی آن این است که اقشار مختلف جامعه، به‌ویژه محرومان، سهمی از یارانه‌ای داشته باشند که پیش از این در اختیار آن‌ها نبوده است. امروز، کسی که خودرو ندارد، عملاً هیچ بهره‌ای از یارانه بنزین نمی‌برد، اما با اجرای این طرح، حتی او نیز از سهمی برابر بهره‌مند خواهد شد.
وی گفت: «بنزین به کدملی» یک نگاه جدید است که هم عدالت‌محور است و هم آینده‌نگر. این طرح می‌تواند کشور را از وضعیت فعلی که مصرف بی‌رویه، قاچاق و نابرابری در آن موج می‌زند، به وضعیتی برساند که در آن مصرف، منطقی، هدفمند و مردمی باشد. اگر با اطلاع‌رسانی درست و اجرای دقیق همراه شود، این طرح می‌تواند به الگویی برای توزیع عادلانه سایر منابع ملی نیز تبدیل شود.
وی افزود: به طور خلاصه ؛ طرح «بنزین به کدملی» با اختصاص روزانه یک لیتر بنزین به هر ایرانی، گامی عملی در جهت توزیع عادلانه یارانه سوخت و مشارکت همگانی در مدیریت منابع انرژی کشور است. این طرح نه‌تنها نابرابری در دسترسی به یارانه را کاهش می‌دهد، بلکه با ایجاد انگیزه برای صرفه‌جویی، مردم را به بازیگران اصلی در مصرف بهینه و شفاف‌سازی بازار انرژی تبدیل می‌کند.
نظر شما