موضوع عضویت جمهوری اسلامی ایران در معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (ان‌پی‌تی) همواره یکی از بحث‌برانگیزترین مسائل در سیاست‌های هسته‌ای و امنیتی کشور بوده است. تبا توجه به تجربیات گذشته که نشان می‌دهد این عضویت نتوانسته حمایت لازم بین‌المللی را برای ایران به همراه داشته باشد و همچنین آسیب‌های امنیتی احتمالی ناشی از همکاری در چارچوب این معاهده، ضرورت بازنگری در روند همکاری با ان‌پی‌تی بیش از پیش احساس می‌شود. تعلیق موقت همکاری با ان‌پی‌تی به عنوان راهکاری مطرح شده است که شروط مشخصی را برای ادامه عضویت تعیین می‌کند و هدف آن تضمین منافع و امنیت ملی کشور است و همچنین یک ابزار ژئوپولیتیک و اقتصادی برای حفاظت از تابآوری کشور محسوب می شود.
در همین راستا، به گفتگو با سادات ابراهیمی، نماینده مردم شهرستان‌های شوشتر و گتوند در مجلس شورای اسلامی، پرداختیم. وی با سابقه چند دوره نمایندگی مجلس، دیدگاه‌های روشنی درباره ضرورت تعلیق همکاری ایران با ان‌پی‌تی و چالش‌های پیش روی کشور در این حوزه دارد. در این مصاحبه، ابراهیمی به بررسی دقیق این موضوع پرداخته و راهکارهایی را برای حفظ استقلال و امنیت ملی کشور ارائه می‌دهد.
همکاری با ان‌پی‌تی باید به صورت موقت و مشروط تعلیق شود
نماینده مجلس شورای اسلامی در ابتدا با تأکید بر اینکه ادامه عضویت ایران در ان‌پی‌تی به هیچ وجه به صلاح کشور نیست، گفت: ما باید واقع‌بین باشیم و نگاهی عمیق‌تر به تجربه تاریخی خود در این زمینه داشته باشیم. زمانی که ایران عضو ان‌پی‌تی بود، دشمنان ما نه تنها از این موضوع بهره‌برداری کردند بلکه به ما حمله نظامی کردند. در حالی که انتظار می‌رفت با عضویت در این معاهده حقوق ما به رسمیت شناخته شده و حمایت‌های بین‌المللی از ما صورت گیرد، اما در عمل دیدیم که سازمان ملل و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به جای حمایت، سکوت مرگباری اختیار کردند.
وی افزود: این سکوت و عدم اقدام‌های مؤثر، پیام واضحی به ما داد که عضویت در این معاهده صرفاً یک تعهد ظاهری است که در عمل منافع و امنیت ملی ما را تأمین نمی‌کند. در حقیقت، وقتی عضو ان‌پی‌تی بودیم، نه تنها حقوق ما محترم شمرده نشد بلکه از اطلاعات و داده‌های حساس کشور سوءاستفاده شد.
ابراهیمی با اشاره به مباحثی که در مجلس درباره وضعیت کنونی صورت گرفته، اظهار داشت: اکثریت نمایندگان مجلس به این جمع‌بندی رسیدند که همکاری با ان‌پی‌تی باید به صورت موقت و مشروط تعلیق شود. این یعنی ما نمی‌گوییم کلاً عضویت را ترک کنیم، بلکه شروط و مطالباتی مشخص را مطرح می‌کنیم که اگر طرف‌های مقابل به آن‌ها پاسخ مثبت ندادند، دیگر ادامه همکاری معنا نخواهد داشت.
با گذاشتن شروط دنبال ضمانت اجرایی برای حمایت از حقوق خود هستیم
او به تشریح مفهوم تعلیق پرداخت و افزود: تعلیق یعنی یک وضعیت موقت که ما در آن شروطی را به طرف مقابل ارائه می‌دهیم. این شروط می‌تواند شامل مواردی باشد که ضمانت اجرایی برای حمایت از حقوق ما داشته باشد، به گونه‌ای که دیگر حق و حقوق کشور ما زیر پا گذاشته نشود و اطلاعات حساسمان لو نرود. اگر این شروط پذیرفته نشود، طبیعتاً ادامه عضویت فایده‌ای ندارد و حتی می‌تواند آسیب‌زننده باشد.
نماینده مجلس در ادامه به مشکلات امنیتی و اطلاعاتی که عضویت ایران در ان‌پی‌تی برای کشور به وجود آورده اشاره کرد و گفت: یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌ها این است که اطلاعات مربوط به دانشمندان ما، تحقیقات هسته‌ای و پایگاه‌های حساس ما ممکن است به دست دشمنان بیفتد. این امر می‌تواند به معنای نفوذ جاسوس‌ها و خرابکاران در پروژه‌های استراتژیک کشور باشد. در واقع ما شاهد بودیم که در برخی موارد، تحت پوشش همکاری‌های ان‌پی‌تی، عوامل دشمن به اطلاعات حیاتی ما دست پیدا کردند.
او تأکید کرد که برای مقابله با این آسیب‌ها باید ضمانت‌های اجرایی قوی وجود داشته باشد. ما نمی‌توانیم در معاهده‌ای باشیم که فقط ما متعهد به اجرای آن باشیم اما طرف مقابل هیچ تعهد واقعی نداشته باشد. باید مکانیزمی باشد که در صورت نقض تعهدات، ایران بتواند به سرعت واکنش نشان دهد و از حقوق خود دفاع کند.
ابراهیمی در پاسخ به این سؤال که آیا تعلیق همکاری با ان‌پی‌تی به منزله خروج کامل از این معاهده است، توضیح داد: تعلیق یک گام موقت است و هدف آن اصلاح رابطه و ایجاد شرایطی است که ما بتوانیم با امنیت کامل همکاری کنیم. ما نمی‌خواهیم بی‌دلیل کشور را از معاهدات بین‌المللی دور کنیم، بلکه خواستار احترام متقابل و تضمین امنیت ملی هستیم.
تعلیق همکاری با این معاهده حاوی یک پیام سیاسی و استراتژیک
وی همچنین به تأثیرات سیاسی و منطقه‌ای این موضوع اشاره کرد و گفت: در شرایط حساس منطقه‌ای، ما باید هوشمندانه عمل کنیم. عضویت ما در ان‌پی‌تی نه تنها منافع داخلی‌مان را تضمین نکرده، بلکه گاهی به ضرر جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی ما تمام شده است. از این رو تعلیق همکاری با این معاهده یک پیام سیاسی و استراتژیک است که نشان می‌دهد ما اجازه نمی‌دهیم امنیت و استقلال کشورمان به بازی گرفته شود.
ابراهیمی در ادامه با اشاره به واکنش احتمالی جامعه بین‌الملل به تصمیم تعلیق همکاری ایران با ان‌پی‌تی بیان کرد: ممکن است برخی کشورها تلاش کنند فشارهایی را علیه ایران اعمال کنند، اما ما باید منافع ملی خود را در اولویت قرار دهیم. ما نمی‌توانیم به خاطر ترس از واکنش‌های خارجی، منافع و امنیت ملی خود را قربانی کنیم.
او افزود: «مجلس در این زمینه با دقت و مشورت با کارشناسان امنیتی و هسته‌ای به دنبال اتخاذ تصمیماتی است که هم از نظر حقوقی و هم از لحاظ عملی قابل اجرا و مؤثر باشد.
خواهان تضمین‌های واقعی برای حفظ امنیت و منافع کشور هستیم
ابراهیمی تأکید کرد: ما خواهان عضویتی در معاهداتی هستیم که بر پایه احترام متقابل استوار باشد و تضمین‌های واقعی برای حفظ امنیت و منافع کشور ارائه دهد. ادامه عضویت بدون چنین شرایطی، هم به نفع کشور نیست و هم باعث تضعیف جایگاه ملی ما می‌شود.
این نماینده مجلس در مجموع این نکته را به وضوح بیان کرد که جمهوری اسلامی ایران باید با جدیت و به دور از هرگونه تعارف، روند همکاری خود با ان‌پی‌تی را بازنگری کند و شروطی را تعیین نماید که بتواند منافع و امنیت کشور را تضمین کند، چرا که تجربیات گذشته نشان داده است که بدون چنین تدابیری، عضویت در این معاهده بیشتر به ضرر کشور خواهد بود تا به نفع آن. ادامه عضویت ایران در ان‌پی‌تی به صلاح کشور نیست چون در عمل حقوق و امنیت ملی ایران را تضمین نکرده و تجربه نشان داده که حمایت‌های بین‌المللی در مواقع حساس ناکافی بوده است.
نظر شما