بنا بر گزارش الجزیره، این پیمان توسط ولیعهد عربستان، محمد بن سلمان و نخستوزیر پاکستان، شهباز شریف در ریاض امضا شد که همکاریهای نظامی، انتقال فناوری و تولید مشترک تسلیحات را تقویت میکند.
یکی از جنبههای جنجالی این توافق، بعد هستهای آن است. هرچند متن رسمی بهصراحت به تسلیحات هستهای اشاره نکرده، اما به گزارش فایننشال تایمز، تحلیلگران آن را به عنوان «چتر هستهای» پاکستان برای عربستان تفسیر میکنند. این گمانهزنیها با اظهارات روز گذشته خواجه آصف، وزیر دفاع پاکستان تقویت شده است. به گزارش جئو نیوز، آصف تأکید کرد «برنامه هستهای پاکستان در صورت نیاز، در دسترس عربستان قرار خواهد گرفت» و افزود درهای این پیمان برای سایر کشورهای عرب باز است. او این توافق را گامی برای امنیت مشترک توصیف کرد و گفت: هر آنچه داریم، از جمله قابلیتهای هستهای، کاملاً تحت این پیمان در دسترس خواهد بود.
بنا به گزارش اکسپرس تریبون، این اظهارات که نخستین تأیید عمومی از سوی پاکستان است، نگرانیهای بینالمللی را برانگیخته و ممکن است سازمان بینالمللی انرژی اتمی را به واکنش وادارد. چالش اصلی، خطر اشاعه هستهای است؛ به گزارش وال استریت ژورنال، پاکستان با حدود ۱۷۰ کلاهک هستهای، ممکن است این توافق را به ابزاری برای گسترش نفوذ تبدیل کند، در حالی که عربستان به دنبال تنوعبخشی به منابع امنیتی خود بدون وابستگی کامل به آمریکاست. این مسئله میتواند توازن قدرت هستهای در خاورمیانه را برهم بزند و منجر به مسابقه تسلیحاتی شود.
چالشهای این توافق فراتر از بعد هستهای است. از نظر اقتصادی، پاکستان که با بحران ارزی روبهرو است، از کمکهای عربستان سود میبرد، اما به گزارش نیویورک تایمز، درگیریهای نظامی میتواند آن را در موقعیت دشواری قرار دهد. عربستان نیز با ریسک افزایش تنشهای داخلی مواجه است، زیرا بنا بر گزارش گاردین، پیمان ممکن است گروههای مخالف داخلی را تحریک کند. در سطح بینالمللی، به گزارش سیانان، این توافق نشانهای از افول نفوذ آمریکاست و میتواند روابط واشنگتن با ریاض را پیچیدهتر کند.
معادله چندمجهولی منطقهای
هرچند تلاش شده توافق امنیتی پاکستان و عربستان چندان برجسته نشود اما واقعیت آن است منطقه غرب آسیا آشفتهتر از آن است که با انتشار چنین خبری دچار شک نشود. در نتیجه توافق میان عربستان و پاکستان میتوان تأثیرات مختلفی را در کشورهای متفاوت انتظار داشت.
هند که سابقه درگیری با پاکستان را دارد این پیمان را تهدیدی جدی میبیند. به گزارش تایمز آو ایندیا، تحلیلگران هندی نگراناند حمایت عربستان از پاکستان، اسلامآباد را جسورتر کند و توازن قدرت در جنوب آسیا را به نفع پاکستان تغییر دهد. هند روابط اقتصادی قوی با عربستان دارد (تجارت سالانه بیش از ۴۰ میلیارد دلار) و این توافق ممکن است عربستان را به حمایت دیپلماتیک از پاکستان در مناقشاتی مانند کشمیر سوق دهد. دهلینو ممکن است با تقویت روابط با اسرائیل و آمریکا واکنش نشان دهد که این خود میتواند تنشها را افزایش دهد.
روسیه، متحد اصلی نظامی هند، تأثیر غیرمستقیم خواهد دید. به گزارش الجزیره، مسکو روابطی با پاکستان نیز دارد، اما اولویتش هند است. این پیمان ممکن است روسیه را وادار به حمایت بیشتر از هند کند تا تعادل را حفظ کند، بهویژه اگر تنشهای هند و پاکستان تشدید شود. با این حال، بنا بر گزارش رویترز، روسیه ممکن است از کاهش نفوذ آمریکا در منطقه سود ببرد و موضع محتاطانهای اتخاذ کند.
آمریکا به عنوان متحد سنتی پاکستان (از طریق کمکهای نظامی و اقتصادی) و عربستان (با توافقهای امنیتی بلندمدت) این توافق را با ترکیبی از نگرانی و پذیرش نسبی مشاهده میکند. گزارشها نشان میدهند ایالات متحده از مذاکرات این پیمان آگاه بوده و حتی ممکن است آن را تشویق کرده باشد، زیرا میتواند بار امنیتی آمریکا در خلیجفارس را کاهش دهد بدون اینکه مستقیماً درگیر شود. با این حال، این توافق نشانهای از کاهش اعتبار آمریکا در منطقه است، بهویژه پس از حمله اسرائیل به قطر در ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۵ که سبب شده کشورهای خلیجفارس به دنبال گزینههای جایگزین باشند.
در نهایت، این توافق آنچنان که برخی اصرار دارند یک «چتر هستهای» برای عربستان ایجاد نخواهد کرد، چرا که چالشهای مهمی مثل پهپادها و موشکهای یمنی وجود دارند که در صورت نیاز بهکار خواهند افتاد. هرچند این توافق میتواند ثبات منطقهای را تقویت کند.
نظر شما