وام‌های اشتغال ابزار مهمی برای ایجاد مشاغل، حمایت از کسب‌وکارهای خرد و کوچک و توسعه متوازن در کشورمان هستند. با این‌حال تجربه نشان می‌دهد که تخصیص منابع مالی به‌تنهایی کافی نیست؛ فقدان اطلاعات، مشکلات وثیقه و ضامن ها و پیچیدگی فرایند وام به طور کلی و ضعف مهارت‌های کسب‌وکار باعث می‌شود سهم قابل توجهی از وام‌ها یا به طرح‌های ناموفق منجر شود یا از دسترسی گروه‌های هدف باز بماند.

نهادهای عمومی مثل سازمان بهزیستی یا کمیته امداد امام خمینی که در برنامه هفتم توسعه اسم آنان برده شده است و وظیفه حمایت از اقشار ضعیف جامعه را دارند و با ماموریت‌های عمومی در همین حوزه حمایتی اقدام به واسطه‌گری بین بانک‌ها با مددجویان کرده‌اند و می‌توانند نقش واسطه‌ای حیاتی را ایفا کنند. با توجه به عملکرد وام اشتغال از بودجه سال 1400، حضور نهادهای عمومی به شکل واسطه برای وام اشتغال از اهمیت بالایی برخوردار است. این نهادهای عمومی واسطه‌گر بین بانک و مددجو درخواست‌کننده وام اشتغال، اقدامات متعددی نظیر شناسایی طرح‌های قابل‌اعتنا و آموزش متقاضیان تا تضمین بازپرداخت وام، خرید تضمینی محصولات تولیدی حاصل از کسب‌وکار راه‌اندازی شده توسط وام اشتغال و همچنین ایجاد سازوکاری پایدار برای تداوم درآمدزایی و اشتغال محرومین را بر عهده دارند و نقشی حیاتی در رسیدن وام اشتغال به اهداف خود دارند.

هدف‌گذاری وام اشتغال، فراتر از تخصیص منابع بانکی است. وام اشتغال سرمایه‌گذاری بلندمدت است و با سازوکار واسطه‌گری نهادهای عمومی غیردولتی حمایتی نظیر سازمان بهزیستی و کمیته امداد به خوبی می‌تواند منجر به توانمندسازی متقاضیان، مدیریت ریسک پرداخت وام اشتغال به محرومین و ایجاد اتصال به بازار شود.

وام اشتغال در مدل مرتبط با سازوکارهای واسطه‌گری نهادهای عمومی غیردولتی حمایتی نظیر سازمان بهزیستی و کمیته امداد ابزاری کلیدی است که هدف اصلی‌اش ایجاد یا حفظ شغل از طریق حمایت از کسب‌وکارهای خرد، کوچک و متوسط، توسعه مشاغل خانگی، کشاورزی با تمرکز بر نیازهای کشور است.

این ویژگی‌ مهم واسطه‌گری واسطه‌گری نهادهای عمومی غیردولتی حمایتی نظیر سازمان بهزیستی و کمیته امداد در این بخش نیز کمک خواهد کرد زیرا نیاز کشور به امنیت انرژی و غذایی را نیز به این ترتیب با تکیه بر ایجاد درآمد پایدار برای مددجویان از مدل‌های توسعه‌ای نظیر نیروگاه‌های خورشیدی سقفی در خانه‌های محرومین تا ایجاد زمینه برای پرورش دام متناسب با وام اشتغالی دریافتی را فراهم خواهد کرد و به این ترتیب در بخش امنیت غذایی و انرژی کشور نیز با تکیه بر وام اشتغال، مددجویان می‌توانند نقش‌آفرینی داشته باشند.

از نمونه های موفق این طرح در کمیته امداد امام خمینی(ره) طرح «پنل‌های خورشیدی خانگی» در استان کرمان است. مددجویان با دریافت وام 150 میلیون تومانی اقدام به نصب پنل خورشیدی کردند. برق تولیدی توسط وزارت نیرو خرید تضمینی شد و درآمد پایدار برای خانواده‌ها ایجاد می‌کند.

همچنین بهزیستی نیز با طرح «کارگاه‌های کوچک تولیدی برای افراد دارای معلولیت» در استان خراسان رضوی نمونه موفق دیگری را اجرایی کرده است. در کنار این نمونه‌های موفق، بنیاد برکت نیز با پرداخت وام‌های خرد به گروه‌های تعاونی زنان روستایی و تضمین خرید محصولات صنایع‌دستی، به افزایش درآمد این خانواده‌ها کمک کرده و توانسته است محصولات متنوعی را در درون روستاها به دست زنان روستایی ایجاد کند.

بنابراین وام‌های اشتغال ابزار مهمی برای ایجاد مشاغل، حمایت از کسب‌وکارهای خرد و کوچک و توسعه متوازن هستند که منجر به تحقق اشتغال‌زایی و درآمدهای پایدار برای خانواده‌های مددجویان شده است و حضور نهادهای عمومی غیردولتی در تمام زنجیره تولید تا مصرف، شرط مهمی برای موفقیت وام اشتغال و اصابت به هدف است. با توسعه این مدل‌ها و تقویت همکاری بانک‌ها و نهادهای حمایتی، می‌توان به اشتغال پایدار و عدالت اجتماعی در کشور دست یافت.