افغانستان با توجیه «خشکسالی شدید» بار دیگر از اجرای تعهدات خود شانه خالی کرده و همانند دفعات پیش، جریان طبیعی آب را به جای ورود به خاک ایران، به مسیرهای انحرافی منتقل کرده است. این اقدام طالبان نه تنها نقض صریح معاهده ۱۳۵۱ میان دو کشور است، بلکه آشکارا نشان میدهد ادعای کمآبی و خشکسالی صرفاً پوششی برای بدعهدی و بازی سیاسی با حقابه ملت ایران است. تصاویر ماهوارهای و گزارشهای میدانی از بند «کمالخان» به روشنی خلاف ادعاهای طالبان را ثابت میکند؛ آبی که میتوانست به حیات سیستان جان تازهای بدهد، این بار نیز قربانی سیاستهای حساب شده طالبان شد. مردم رنجدیده سیستان که سالهاست با بیآبی، مهاجرت اجباری و نابودی زمینهای کشاورزی دست و پنجه نرم میکنند، از دولت و وزارت خارجه انتظار دارند با پیگیری حقوقی، فنی و سیاسی، پاسخ روشنی به این بیتعهدیها بدهند.
روزنامه «قدس» در همین راستا با بررسی میدانی و گفتوگو با مدیرکل دفتر برنامهریزی کلان منابع آب و تلفیق بودجه، ابعاد تازهای از این تخلف آشکار و تأثیرهای آن بر زیستبوم سیستان را واکاوی کرده است؛ موضوعی که اگر امروز جدی گرفته نشود، فردا ممکن است برای همیشه از دست برود.
هیرمند؛ از معاهده ۱۳۵۱ تا چالشهای امروز
عیسی بزرگزاده، سخنگوی صنعت آب کشور در گفتوگوی اختصاصی با روزنامه قدس، درباره وضعیت رودخانه هیرمند در شرق کشور توضیح داد و با اشاره به سابقه تاریخی این معضل، گفت: از دههها پیش از سال ۱۳۵۱ میان ما و کشور همسایه (افغانستان) معاهدهای منعقد شده و هنوز همان معاهده مبنای همکاریهاست. کشور همسایه در تمام دورهها از جمله این دوره، به صورت واضح در کلام میگوید من به معاهده پایبندم و احترام میگذارم؛ اما آنچه ما در عمل میبینیم، بسیار متفاوت از گفتههاست؛ طبیعی است که انتظار داشته باشیم همراهیها و انطباق با معاهده باید بسیار بیشتر از این باشد.
وی تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران به انحراف آب هیرمند از محل «بند کمالخان» با استفاده از سرریزهای جانبی به نمکزار «گود زره» معترض شده و این موضوع را بارها در کانالهای دیپلماتیک مطرح کرده است. ایران توقع دارد کشور همسایه با اتکا به دوستیهای دیرین، همزبانی، همدینی، همفرهنگی و ریشههای مشترک، بیش از گذشته به معاهدات و تعهدات پایبند باشد و نظر ایران که بر اصلاح مسیر و بازگرداندن سرریزهای سد کمالخان و مسیر سیلاب رودخانهها به مسیر تاریخی و عرفی خود استوار است، عملی شود.
مدیرکل دفتر برنامهریزی کلان منابع آب و تلفیق بودجه درباره اهمیت محیط زیست هامونها افزود: ما توقع داریم نیاز محیط زیست هامونها که در واقع عامل زیستپذیری منطقه است، چه در خاک ایران در استان سیستان و بلوچستان و همچنین در منطقه طرف مقابل شامل ولسوالی (شهرستان) «زرنج» و «ولایت هلمند» و سایر نواحی تحت تأثیر از جمله ولسوالی «چهار برجک» در «ولایت نیمروز» تا شهر «لشکرگاه» در هلمند تأمین شود. مردم این مناطق، چه در این سوی مرز در خاک کشورمان و چه در آن سوی مرز، از ریزگردهایی که تولید شده آسیب میبینند و بیماریهای ریوی فراوانی دارند.
سخنگوی صنعت آب کشور اظهار کرد: بایستی طرحی برای تأمین نیازهای آبی هامونها شامل «هامون پوزک» که بیشتر در خاک افغانستان قرار دارد، «هامون صابری» که بین دو کشور است و «هامون هیرمند» که تماماً در خاک ایران است، اندیشیده شود. افزون بر این، رودخانههای دیگر منطقه مانند «فراه» نیز باید مورد مذاکره قرار گیرد و تصمیمگیری شود.
طالبان عرف تاریخی را درباره هریرود در نظر بگیرد
بزرگزاده درباره هریرود و روابط میان دو شهر مرزی در شمال شرق کشور و افغانستان، گفت: در مورد هریرود باید عرف تاریخی مدنظر قرار بگیرد. شهرهای هرات و مشهد به صورت خواهرخوانده، زندگی درآمیخته و نزدیک به هم دارند. مردم هرات از مزایای کلانشهر مشهد بهرهمند میشوند و کلانشهر مشهد همچون یک خواهر بزرگتر، امکانات لازم را برای برادران و خواهرانمان در آن سوی مرز فراهم میکند. این مهم باید مدنظر قرار گیرد.
وی تصریح کرد: بر اساس عرف بینالملل و آنچه در نظام بینالملل مطرح است، هر گونه توسعه و بهرهبرداری آب باید توسعههای پیشینی که در پاییندست اتفاق افتاده را مد نظر داشته باشد و متعهد به حفظ آن جبهههای توسعه یافته باشد.
نظر شما