در این زمینه اکبر علیپور، مدیر مطالعات شرکت آب منطقهای خراسان رضوی در گفتوگو با رسانهها درباره سابقه بارورسازی ابرها در استان گفت: «در دو سال اخیر این موضوع شدت گرفته؛ بهویژه در سال گذشته این اقدام برعهده مطالعات آب منطقهای قرار گرفته است. دوره آموزشی نیز در راستای همین مسئله، اوایل سال برگزار شد و شرکت آب منطقهای از سالهای گذشته حدود ۲۰ ژنراتور را که برای بارورسازی ابرهاست، در اختیار دارد».
او درباره تجربه بارورسازی ابرها در خراسان رضوی بیان کرد: «سال گذشته همکاران ما در ارتفاعات فریزی این کار را انجام دادند. همزمان با اقدامهایی که باید روی سطح زمین صورت بگیرد، باید پهپاد یا هواپیماهای مجهز در آسمان نیز کارهایی را انجام دهند. این دو اتفاق همزمان منجر به باروری ابرها و تحقق بارش میشود».
علیپور همچنین درباره بارورسازی ابرها در سال جاری عنوان کرد: «امسال اگر شرایط مهیا شود و جبههای به سمت خراسان بیاید، دستگاهها و نیروهای ما این آمادگی را دارند که عملیات بارورسازی ابرها را انجام دهند. دستور زمان، تاریخ نصب و راهاندازی توسط دستگاه مربوط به ما اعلام میشود. امیدواریم با این شیوه درصدی از بارش افزایش یابد و از این خشکسالیهای شدید نجات پیدا کنیم».
بارورسازی ابرها بدون اطلاع اداره هواشناسی
برای بررسی این موضوع که بارورسازی ابرها در سال گذشته موجب چه میزان افزایش بارش در استان شد، به سراغ علیاصغر دهقانپور، مدیرکل هواشناسی خراسان رضوی رفتیم. او با بیان اینکه ما در جریان زمان دقیق بارورسازی ابرها نبودیم، گفت: یکی از مهمترین ابزار سنجش برای اینکه بدانیم بارورسازی ابرها مؤثر بوده، رادارهای هواشناسی است که پیشبینی میکند چه میزان بارش داشته باشیم و پس از اینکه بارورسازی انجام شد، نشان میدهد چه میزان افزایش بارش داشتهایم. این سنجش باید در زمان بارورسازی اتفاق بیفتد و به دلیل بیاطلاعی ما از زمان و محدوده بارورسازی ابرها، آماری از میزان افزایش بارندگی بر اثر بارورسازی ابرها نداریم.
مدیرکل هواشناسی خراسان رضوی با اشاره به اینکه بارورسازی ابرها فعالیت خیلی پیچیدهای است و باید اطلاعات دقیقی در مورد فیزیک ابرها داشته باشیم، خاطرنشان کرد: مسئلهای که سازمان هواشناسی بر آن تأکید دارد، این بوده که بارورسازی برای تعدیل آب و هوا مؤثر است؛ اما به منظور افزایش و استحصال منابع آبی با توجه به هزینههایی که دارد، خیلی مقرون به صرفه نیست و در دنیا نیز بارورسازی ابرها خیلی برای استحصال منابع آبی انجام نمیشود.
بارورسازی صحیح فقط ۱۰درصد در افزایش بارش بخش بارورشده مؤثر است
دهقانپور عنوان کرد: فرایند بارورسازی به یکسری ابزارهایی نیاز دارد تا نوع ابری را که قابل بارورسازی است، تشخیص دهد و بدانیم دقیقاً چه زمانی بارورسازی انجام میشود. اگر بارورسازی ابر به شکل صحیحی صورت بگیرد، تنها در آن بخشی که بارورسازی شده، ۱۰ درصد میزان بارش افزایش پیدا میکند.
وی افزود: در مشهد هم اگر شرایط بارورسازی فراهم شود و آن ابری که در آسمان است، قابل بارورشدن باشد، بارورسازی میتواند مؤثر باشد؛ اما مسئله این است که همیشه همه چیز برای بارورسازی ابرها فراهم نیست و این کار خیلی تخصصی و حساس است.
مدیرکل هواشناسی خراسان رضوی با بیان اینکه دستکم در ۱۰ سال اخیر خراسان رضوی با خشکسالی شدید و بسیار شدید مواجه بوده است، متذکر شد: با بارورسازی ابرها تنها میتوانیم یک سال بارش خوبی داشته باشیم؛ اما خشکسالی کاهش پیدا نمیکند؛ چرا که پدیده خشکسالی طی سالهای متمادی ایجاد شده و با افزایش یک سال بارش، این موضوع رفع نمیشود.
دهقانپور اظهار کرد: اگر یک سال بارندگی خوبی داشته باشیم، یکسری مشکلات در حوزه کشاورزی مرتفع میشود و پوشش گیاهی خوبی خواهیم داشت؛ اما برای رفع خشکسالی باید یک دوره ۱۰ ساله افزایش بارش داشته باشیم تا وضعیت سفرههای آب زیرزمینی بهبود پیدا کند و آب جمع شده در پشت سدها افزایش چشمگیری داشته باشد.
وی یادآور شد: موضوع دیگری که در افزایش خشکسالی دخیل بوده، افزایش دمایی است که در سالهای اخیر رخ داده که در این زمینه امسال نسبت به سال گذشته ۹/۰ درجه سانتیگراد در استان و در کشور نیز ۱.۲ سانتیگراد افزایش دما داشتیم. این موضوع هم نیاز آبی را افزایش میدهد؛ به عنوان مثال در حوزه کشاورزی میزان نیاز آب با توجه به افزایش دما خیلی بیشتر میشود.
با توجه به اینکه هماهنگی میان شرکت آب منطقهای خراسان رضوی و اداره کل هواشناسی استان به منظور سنجش میزان مؤثر بودن بارورسازی ابرها وجود نداشته؛ اما یکی از رسانهها از ارزیابیهای مؤسسه آب دانشگاه تهران در این باره گفته است: «میانگین افزایش بارش ۱۵ تا ۲۰درصد بوده که البته بسته به نوع سامانه ابری و شرایط اقلیمی هر منطقه متفاوت است». این در حالی است که مدیرکل هواشناسی خراسان رضوی از بارورسازی ابرها در روستای فریزی اظهار بیاطلاعی کرده و شرکت آب منطقهای هم تاکنون آمار دقیقی از مؤثر بودن بارورسازی ابرها ارائه نداده است.
با توجه به هزینههای بارورسازی ابرها و نبود گزارش موثقی مبنی بر آثار واقعی این کار در زمینه خروج از خشکسالی یا سودمند بودن برای کشاورزی و... انجام این کار بدون اطلاع اداره کل هواشناسی برای مشخص کردن زمان مناسب و سنجش تأثیر آن کمی عجیب به نظر میرسد.
نظر شما