بهگزارش قدس آنلاین، این مجمع روز گذشته با سخنرانی امامعلی رحمان، رئیسجمهور تاجیکستان در دوشنبه افتتاح شد؛ گشایشی که برای نخستین بار پس از پنج سال، بیش از ۲۵۰ شرکت از ۳۵ کشور را گرد هم آورد و فردا نیز ادامه خواهد داشت. رحمان در سخنانش خطاب به هیئتها گفت تاجیکستان آماده است سرمایهگذاری مطمئن در حوزههای انرژی برقآبی، امنیت غذایی و صنایع زیرساختی را بپذیرد و کشورهای دارای پیوند فرهنگی را «شریکهای پایدار توسعهپذیر» معرفی کرد.
در همین چارچوب، مدنیزاده، وزیر امور اقتصادی و دارایی ایران در رأس هیئت بزرگ اقتصادی در این مجمع حضور یافت. این حضور فقط یک سفر اجرایی نیست؛ بلکه نشانهای از تغییر سطح گفتوگوهای اقتصادی ایران با همسایگان همفرهنگ است. تغییری از مناسبتهای تجاری پراکنده به سمت سرمایهگذاریهای مشترک ساختاری در حوزههای غذایی، دارویی، شیمیایی، ترانزیتی و اکنون با محور جدید سرمایهگذاری سبز و دانشبنیان؛ حوزههایی که اقتصاد تاجیکستان به آنها وابسته و ایران در آنها برخوردار از مزیتهای فنی و صادراتی است.
مدنیزاده در سخنرانی خود تأکید کرد ایران آماده است با بهرهگیری از ظرفیت بخش خصوصی و دانشبنیان، طرحهای مشترک در زمینههای انرژی تجدیدپذیر، داروسازی و صنایع غذایی را در تاجیکستان فعال کند. وی همچنین از چشمانداز مشترک برای افزایش تجارت فراتر از ۵۰۰ میلیون دلار سخن گفت. این موضع آشکارا نشاندهنده انتقال گفتوگو از سطح تجارت کالایی به سطح سرمایهگذاری ساختاری و فناوری است.
تاجیکستان اما فقط مقصد یک هیئت اقتصادی نیست؛ کشوری است که با قرار گرفتن در مسیر کریدورهای حمل و نقل شرق به غرب و وابستگی فزاینده به تأمین کالاهای اساسی، عملاً به حلقهای راهبردی میان ایران، چین و روسیه بدل شده است. اگر سیاست جذب هدفمند سرمایه و تعریف پروژههای مشترک در این مسیر دنبال شود، هم به تقویت درآمدهای غیرنفتی ایران منجر میشود و هم به بازسازی پیوندهای اقتصادی در جغرافیای فارسیزبان، جغرافیایی که اکنون در حال تبدیل شدن به یکی از محورهای جدید بریکس است.
این سفر در حالی انجام گرفت که سازمان سرمایهگذاری خارجی ایران همزمان از تصویب هفت طرح تازه به ارزش ۶۶۶ میلیون دلار با مشارکت چین، روسیه، ترکیه، امارات و افغانستان خبر داد؛ آماری که نشان میدهد ایران در شرایط اوج فشار، مسیر «بازآرایی منطقهای» اقتصاد خود را دنبال میکند. براساس آنچه منابع تاجیکی میگویند احیای ۲۳ طرح مشترک ایران و تاجیکستان در حوزه زیرساخت، آب و انرژی برقآبی که از ۲۰۱۸ متوقف مانده بودند نیز در حاشیه اجلاس در دستور کار قرار گرفته است.
بازآرایی هوشمند روابط بینالمللی در دوشنبه
اقبالی، کارشناس اقتصادی این رویداد را فرصتی برای بازتعریف میدان بازی اقتصادی ایران میداند و میگوید: خطای بزرگ این است که ماشه را صرفاً فشار بدانیم؛ در حالیکه سیاستگذار اقتصادی میتواند از دل همین فشار، مسیر جدیدی برای بازآرایی روابط بینالمللی بسازد. دولت چهاردهم با همین نگاه، راهبرد تهاجمی و هوشمندانه را برگزیده تا نظام اقتصادی کشور را از وابستگیهای سنتی دور کند و وارد فاز پادشکنندگی شود؛ یعنی هر شوک بیرونی بهجای فرسایش، موتور بازسازی درونی اقتصاد را به کار بیندازد.
او در تشریح مفهوم پادشکنندگی توضیح میدهد: در اقتصادهایی با تابآوری واقعی، بحران به منزله تمرین رشد است. این همان چیزی است که سیاست جدید وزارت اقتصاد درصدد اجرای آن است؛ استفاده از محدودیتها برای بازطراحی شبکههای مالی و تجاری در حوزه همسایگان و بلوک بریکس.
اقبالی میافزاید: یکی از نقاط قوت بسته جدید وزارت اقتصاد تمرکز بر ارتباط با کشورهای جنوب جهانی است. چین و روسیه در حال ایجاد ساختارهای مالی موازی با نظام دلاری هستند و عضویت ایران در بریکس، فرصت تاریخی شکلدهی به یک اکوسیستم تجاری غیرغربی را فراهم کرده است. تصویب طرحهای ۶۶۶ میلیون دلاری اخیر، نتیجه مستقیم همین پیوستگی ساختاری است؛ طرحهایی که علاوه بر تزریق منابع مالی، حامل فناوری و تجربه مدیریتی نیز هستند.
این کارشناس، تاجیکستان را در همین چارچوب ارزیابی میکند و خاطرنشان میکند: تاجیکستان با قرار گرفتن در مسیر کریدور شرق به غرب و دسترسی به جادههای حملونقل چین، میتواند نقطه اتصال ایران به قلب آسیا شود. پروژههای مشترک در صنایع غذایی، شیمیایی و دارویی ضمن پوشش بخش بزرگی از نیاز وارداتی دوشنبه، برای ایران بازار تازهای خلق میکنند.
او میگوید: سرمایهگذاران تاجیک، در حوزه ترانزیت کالاهای چینی از مسیر ایران، میتوانند درآمدهای گمرکی ما را افزایش دهند. این خود سازوکار عملی خروج از وابستگی نفتی و یک گام در جهت بودجه پایدار است. به همین دلیل میگویم پادشکنندگی فقط مقاومت نیست؛ بلکه بازسازی فعال است.
دیپلماسی اقتصادی از مسیر همگرایی با همسایگان
غضنفری، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی حضور هیئت اقتصادی ایران در این مجمع را نشانهای از ورود دیپلماسی اقتصادی کشور به مرحله بلوغ میداند و میافزاید: تحریمها واقعیتی همیشگی بودهاند. غرب هر بار که ایران در مسیر استقلال قرار گرفته، ابزار تحریم را فعال کرده است. امروز با مکانیسم ماشه همان الگوی خصمانه تکرار میشود، اما سیاست درست، توکل بر منطقه و نه انتظار از رفع تحریمهاست. هر قدر روابط اقتصادی خود را در منطقه گسترش دهیم، اثر روانی مکانیسم ماشه خنثیتر میشود.
وی تأکید میکند: حضور وزیر اقتصاد در مجمع تاجیکستان معنایی فراتر از یک مأموریت اقتصادی دارد. این حضور یعنی اقتصاد ایران حرکت خود را به تصمیمهای غرب گره نمیزند. مسیر خود را یافته است؛ مسیری که از دل همگرایی با همسایگان فارسیزبان عبور میکند.
غضنفری میافزاید: اگر قرار بود با فعال شدن اسنپبک دست روی دست بگذاریم، باید اقتصاد را تعطیل میکردیم. اما جذب بیش از ۶۶۰ میلیون دلار سرمایه خارجی پس از مکانیسم ماشه نشان داد اقتصاد میتواند واکنش فعال نشان دهد و خود را بازسازی کند. دنیا فقط به غرب ختم نمیشود و هرچقدر دایره همکاری را وسیعتر کنیم، امکان فشار کمتر میشود.
امنیت منطقهای؛ مزیت افزایش تعاملات و درهمتنیدگی منافع
نماینده تهران خاطرنشان میکند: افزایش تعاملات اقتصادی موجب درهمتنیدگی منافع و درنتیجه افزایش امنیت منطقهای میشود. جمهوری اسلامی ایران با این حضورها تأکید میکند شریک رشد است نه تهدید امنیت. تجربه نشان داده ایران تحت هیچ فشار و تحریمی تسلیم نشده و نخواهد شد. غرب و آمریکا باید از گذشته درس بگیرند و رفتار خود را براساس واقعیت جدید منطقه تنظیم کنند؛ واقعیتی که در آن ایران بهجای انزوا، محور پیوندهای اقتصادی و امنیتی شده است.
مجمع بینالمللی سرمایهگذاری تاجیکستان ۲۰۲۵ نماد تغییر لحن دیپلماسی اقتصادی ایران از مقاومت منفعل به ابتکار کنشگرانه است. به نظر میرسد دیپلماسی سرمایهگذاری ایران امروز به مرحله نهادسازی منطقهای رسیده است. در این الگو، تحریم دیگر خط پایان نیست؛ بلکه نقطه حرکت برای بازسازی اقتصادی در میدانهای نو است. عددهای تازه، از ۶۶۶ میلیون دلار سرمایه جذبشده تا ۲۳ پروژه احیاشده، نشانگر آن است که پاسخ ایران به فشار، نه عقبنشینی که بازتعریف مناسبات اقتصادی در محیط چندقطبی جدید است.
نظر شما