در میان شخصیت‌های با صبغه ملی که در حرم مطهر امام رضا(ع) به خاک سپرده شده‌اند، عباس‌ میرزا نایب‌السلطنه چهره‌ای شاخص محسوب می‌شود؛ پسر بزرگ فتحعلی‌شاه قاجار و سردار ایران در نبردهای مشهور ایران و روسیه تزاری. عباس‌میرزا را بانی و بنیان‌گذار تحولات مدرن در ایران می‌دانند. او نخستین کسی بود که به فکر استفاده از فناوری‌های نوین برای تقویت بنیه نظامی و اقتصادی ایران افتاد و تعدادی از جوانان خوش‌قریحه و باهوش ایرانی را برای کسب دانش‌های جدید به اروپا فرستاد. این اقدام‌ها زمینه‌ساز ورود ایران به عصری جدید بود که اگر با مدیریت صحیح به نتیجه می‌رسید، می‌توانست اسباب ترقی و پیشرفت ایران و ایرانی را فراهم کند. اما راهی که عباس‌میرزا آغاز کرده‌ بود به نتیجه‌ای که وی می‌خواست منتج نشد. در عرصه نبرد نیز او را فرماندهی لایق و شجاع دانسته‌اند که مورد احترام و اعتماد سپاهیان بود. عباس‌میرزا پس از آغاز هجوم روسیه تزاری به سرزمین‌های ایرانی شمال قفقاز، بی‌معطلی به مصاف با دشمن تا بن‌دندان مسلح برخاست، اما متأسفانه، تلاش‌های بی‌وقفه او به دلیل اقدام‌های پدرش و نیز جمعی از درباریان منفعت‌طلب که از موفقیت‌های وی نگران بودند و شاید برخی از وابستگان به سفارتخانه انگلیس، راه به جایی نبرد و سردار بزرگ ایران و سربازان دلاورش، با وجود رشادت‌های فراوان و پیروزی در نبردهایی مانند اچمیازین، نهایتاً به دلیل فقدان تدارکات و سلاح مغلوب شدند و اراضی ایران در شمال رود ارس به دست دشمن افتاد و از پیکره سرزمین مادری جدا شد. عباس‌میرزا پس از دو دوره جنگ با روسیه تزاری که حدود 13 سال طول کشید و در حالی که ظاهراً از بیماری کبدی رنج می‌برد، برای سرکوب شورش در نواحی شرقی ایران مأمور شد، اما در مشهد بیماری او شدت یافت و نهایتاً در 10 جمادی‌الثانی 1249 دار فانی را وداع گفت. پیکر وی را در جنوب رواق دارالحفاظ حرم مطهر رضوی به خاک سپردند و سنگی بر مزار وی نصب کردند که امروزه در موزه آستان‌ قدس رضوی نگهداری می‌شود و به جای آن سنگی هماهنگ با دیگر سنگ‌های مزار بزرگان در رواق‌های حرم منور امام رضا(ع) نصب شده‌ است‌ و مکان دفن عباس‌میرزا را به عموم زائران نشان می‌دهد. درباره نحوه درگذشت عباس‌میرزا تردیدهایی تاریخی وجود دارد که شایسته بررسی و توجه ویژه است. برخی معتقدند سردار بزرگ ایران با دخالت انگلیسی‌ها مسموم شد و جان خود را از دست داد. این گروه از مورخان و پژوهشگران بر آن‌اند که «کورمیک» پزشک انگلیسی دربار قاجار که بعدها پزشک مخصوص ناصرالدین ‌شاه در دوران ولیعهدی وی هم بود، بر اساس نیات دولت استعماری انگلیس، جان عباس‌میرزا را گرفت تا او نتواند در دوران سلطنت خود، دست به اقدام‌هایی خلاف منافع استعمارگران بزند. به دیگر سخن، روایت بیماری کبدی صرفاً پوششی برای مخفی نگه داشتن این جنایت بزرگ بوده ‌است.