در حالی که جمهوری اسلامی ایران در ماههای اخیر تلاش کرده با ارائه برنامههای اصلاحی و تعامل فنی با نهادهای بینالمللی، زمینه خروج از فهرست سیاه افایتیاف را فراهم کند، گروه ویژه اقدام مالی در تازهترین گزارش خود بار دیگر با رویکردی سیاسی و جانبدارانه، نام ایران را در فهرست کشورهای با خطرپذیری بالا ابقا کرد. در همین راستا، روزنامه قدس در گفتوگو با چهار تن از کارشناسان مسائل سیاسی و بینالمللی، ابعاد مختلف تصمیم اخیر افایتیاف و پیامدهای آن بر اقتصاد و روابط بانکی ایران را بررسی کرده است.
پذیرش با اطلاع از محدودیتها
محمد عطریانفر، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران: عضویت ایران در پادمانها و نهادهای بینالمللی همواره به عنوان یک ابزار تقویت جایگاه ملی و بهرهگیری از ظرفیتهای دیپلماسی دیده شده است، نه نشانهای از تعامل مطلق با رقیبان سیاسی یا تأثیرپذیری از فشارهای خارجی. تاریخ نشان داده جمهوری اسلامی ایران با وجود تحریمها و رفتارهای خصمانه غرب و آمریکا همواره چارچوبهای قانونی و حقوقی موجود در سازمانهای بینالمللی را برای تثبیت حقوق رسمی خود به کار گرفته است. حضور ایران در این نهادها، فرصتهایی برای رسمیتبخشی به حقوق قانونی کشور و استفاده از ظرفیتهای دیپلماتیک در عرصه جهانی فراهم میکند و هیچ ارتباطی با فشارهای تحریمی ندارد. واقعیت این است که مسئولان نظام با اطلاع کامل از شرایط تحریم و محدودیتها، تصمیم به حفظ و استمرار عضویت ایران گرفتند تا موقعیت کشور در مجامع بینالمللی تقویت شود و ابزارهای قانونی و دیپلماتیک برای حفظ منافع ملی همچنان در دسترس باشد. به بیانی ساده، عضویت ایران نه از سر پذیرش فشارهای خارجی، بلکه راهبردی هوشمندانه برای بهرهگیری از ظرفیتهای جهانی در راستای منافع ملی است. حالا البته در این میان و در مسیر بهرهبرداری از این ظرفیتها، گاهی موانع یا حتی تنگنظریهایی از سوی مقابل هم ممکن است اتفاق بیفتد؛ اما اینها نباید عزم دستگاه دیپلماسی را سست کند.
بازی روانی غرب
سیدمحمدتقی آقایان، کارشناس مسائل راهبردی: بسیاری از اقدامهای اخیر غرب علیه جمهوری اسلامی ایران، ادامه همان بازی سیاسی و روانی بوده که هدف اصلی آن محدود کردن نقش ایران در منطقه و مهار محور مقاومت است. این بازی با ادعای جلوگیری از پولشویی و ممانعت از حمایت مالی ایران از گروههای مقاومت همراه است؛ در حالی که همزمان، بخشی از تحریمها باقی میماند و پیام دوگانهای منتقل میشود: «از یک سو تحریمها را کاهش نمیدهیم، از سوی دیگر حواسمان به شما هست». این همان سیاست بیاعتمادی متقابل است که سالها میان ایران و آمریکا و متحدانش جریان دارد. غرب و آمریکا تلاش میکنند ایران را به پذیرفتن شروط یکطرفه وادار کنند، در حالی که جمهوری اسلامی همواره نشان داده ریگی در کفش ندارد و آماده تعامل منطقی است. ایران با هیچ کشوری در جنگ نیست و گامهای تعاملی خود از جمله در مذاکرات پیشین، صرفاً برای اثبات حسننیت و جلوگیری از بهانهجویی دشمن بوده است. در این میان، رژیم صهیونیستی به عنوان خط مقدم آمریکا در غرب آسیا، همواره تلاش کرده با پروژههای منطقهای، منافع ایران و محور مقاومت را تهدید کند. جمهوری اسلامی اما با هوشمندی و منطق، همزمان از حقوق خود دفاع میکند و پیام روشنی به دنیا میدهد؛ هر گامی که برای تعامل برداشته شود، بر اساس اصول و منافع ملی است و هر توطئهای علیه ایران با واکنش مقتدرانه مواجه خواهد شد.
فریب ذهنی نخبگان
محمد جواد اخوان، کارشناس مسائل سیاسی: مسئله پیوستن ایران به کنوانسیونهای پالرمو و سیافتی هیچ گاه راه حل اصلی مشکلات کشور نبوده و نخواهد بود. متأسفانه در سالهای اخیر، برخی جریانها در فضای نخبگانی تلاش کردند توهمی ایجاد کنند که گویی رفع مشکلات اقتصادی و بانکی ایران منوط به اجرای افایتیاف و همین دو کنوانسیون است. این باور که بخشهایی از مردم و حتی لایههایی از نخبگان نیز به آن دچار شده بودند، هیچ پایه منطقی و عملی ندارد. گذر زمان بیشتر از قبل ثابت خواهد کرد که افایتیاف و کنوانسیونها تنها بخشی از زنجیرهای هستند که اثر واقعی بر اقتصاد کشور ندارد. هیچ کشوری موظف نیست تمامی تحفظات و قوانین داخلی خود را به خاطر فشار خارجی کنار بگذارد. جمهوری اسلامی ایران همواره حق دارد در چارچوب قانون اساسی و منافع ملی خود عمل کند و اجرای این کنوانسیونها یا عدم اجرای آنها هیچ خللی در اقتدار کشور ایجاد نخواهد کرد. آنچه اهمیت دارد تمرکز بر راهحلهای داخلی و مدیریت اقتصادی کشور است، نه توهم حل مشکلات با تصویب کنوانسیونهای بینالمللی. تجربه سالهای اخیر نشان داده حتی اجرای کامل این توافقها، هیچ گرهی از مشکلات اقتصادی کشور باز نکرده است. بنابراین ایران اختیار دارد در هر زمان که مصلحت بداند، اجرای آنها را متوقف کند یا از آنها خارج شود و این تصمیم، هیچ ضرری برای کشور نخواهد داشت.
اعتمادسازی یکطرفه
ناصر ترابی، کارشناس مسائل سیاسی و استاد دانشگاه: رفتار اخیر کشور در عرصه بینالمللی به نظر میرسد سیگنال ویژهای به دشمنان ارسال کرده است. به جای اتخاذ موضع قاطع پس از تجربههایی همچون اسنپبک و فشارهای بینالمللی، روندی از اعتمادسازی یکطرفه آغاز شد که نتیجهاش پاسخهای منفی مکرر از طرف غربی بود؛ روندی که تحلیلگران آن را «پیام تضعیف» تفسیر و غربیها تصور کردند وقت آن است امتیازات بیشتری طلب کنند.
واضح است این وضعیت محصول زنجیرهای از عقبنشینیها و فقدان بازپسگیری اراده سیاسی است. ادامه همین مسیر میتواند علاوه بر ضرر و زیانهای دیپلماتیک، عملاً دعوت از دشمن برای تشدید فشار و حتی تعرض احتمالی هم تلقی شود. به ویژه از باقی ماندن نام ایران در جمع کشورهایی با خطر بالا به نظر میرسد زمان آن رسیده با استفاده از سازوکارهای قانونی و مصوبات ملی از جمله ورود مجلس و نهادهای مربوط، تصمیمها بازنگری و گامهای تضعیفکننده بازپس گرفته شوند. پاسخ قاطع و مبتنی بر منافع ملی نه تنها از حیث نمادین ضروری است، بلکه پیام روشنی به طرف مقابل میفرستد و آن اینکه ایران آماده تعامل عادلانه است اما هر گونه سوءاستفاده از حسننیت، واکنش مقتدرانه در پی خواهد داشت. معادلهای که در آن ما همواره عقبنشینی کنیم، به زیان امنیت و عزت ملی است؛ اکنون زمان به دست گرفتن ابتکار عمل و اثبات اراده ملی است.
خبرنگار: سیدحسین حسینی
نظر شما