آسیای میانه این روزها به صحنه رقابت پیچیدهای میان جمهوری اسلامی ایران و رژیم صهیونیستی تبدیل شده است؛ رقابتی که از مرزهای نظامی فراتر رفته و در چارچوب نهادهای منطقهای و همکاریهای چندجانبه دنبال میشود. بر اساس گزارش مؤسسه بروکینگز، ایران با استفاده از ظرفیتهای سازمان همکاری اقتصادی (اکو) و سازمان همکاری شانگهای تلاش دارد نفوذ خود را از مسیر ترانزیت، انرژی و پیوندهای فرهنگی در کشورهای تاجیکستان، ازبکستان و قرقیزستان گسترش دهد. در مقابل، اسرائیل با اتکا به ناتو و پیمان ابراهیم، راهبردی غربمحور را دنبال میکند؛ از فروش پهپاد و فناوری آبیاری در قزاقستان و قرقیزستان تا قراردادهای دوجانبه با ترکمنستان، هدف تلآویو تقویت نفوذ امنیتی و فناورانه غرب در منطقه است.
در همین راستا، روزنامه قدس در گفتوگو با سه تن از کارشناسان امنیتی، دفاعی و بینالمللی، ابعاد و پیامدهای این جنگ نهادی خاموش را بررسی میکند.
نفوذ ایران مبتنی بر منطق است، نه زور و جنایت
«محمداسماعیل کوثری» عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفتوگو با روزنامه قدس درباره نفوذ رژیم صهیونیستی در منطقه و مقایسه آن با ایران، تأکید کرد: اسرائیل واقعاً عددی نیست که بتوان آن را با قدرت ایران مقایسه کرد، اما تلاشهای آن در منطقه عمدتاً به نیابت از آمریکا انجام میشود.
وی با اشاره به روشهای متفاوت نفوذ، گفت: هر کشوری ممکن است بخواهد با زور یا جنایت نفوذ کند و یا با منطق و
استدلال قوی. اسرائیل وقتی نفوذ میکند، معمولاً مسیر جنایت و اشغال را در پیش میگیرد، همان طور که در فلسطین مشاهده شد و مردم بیگناه قربانی اقدامهای آنها شدند.
این عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس، تصریح کرد: نفوذ ایران اما مبتنی بر منطق و قدرت استدلال است و مردم و کشورها به این دلیل آن را قبول میکنند. تفاوت اصلی همین است؛ نفوذی که بر پایه منطق و همکاری باشد، پایدار و قابل قبول است، در حالی که نفوذ زورمدار و خشونتآمیز، تنها خشونت و جنایت به همراه دارد.
وی تأکید کرد: ابعاد مختلف قدرت نرم ایران و نفوذ زورمدارانه اسرائیل در منطقه همین تفاوت را به وضوح نشان میدهد و میتواند راهنمایی برای بررسی سیاستهای منطقهای تهران باشد.
قفقاز و آسیای مرکزی؛ میدان استراتژیک همسایگی ایران
«حمید حکیم» کارشناس مسائل اوراسیای مرکزی هم در گفتوگو با روزنامه قدس، گفت: قفقاز و آسیای مرکزی پس از فروپاشی شوروی سابق، شاهد تحولات ژئوپلیتیکی گستردهای بودهاند. استقلال کشورهای این منطقه و تغییرات ژئوپلیتیکی حاصل از آن، ارزش استراتژیک این مناطق را دوچندان کرده است. این منطقه برای ما به عنوان یک حائل میان سه قدرت منطقهای و جهانی- چین، ایران و روسیه-عمل میکند و میراث تمدنی و تاریخی مشترکی با ایران دارد که همچنان در اشتراکات فرهنگی و اقتصادی قابل لمس است.
این استاد دانشگاه درباره اهمیت اقتصادی و ژئوپلیتیکی این منطقه، اظهار کرد: آسیای مرکزی و قفقاز به ویژه آسیای مرکزی، ظرفیت بالایی برای مکملسازی اقتصاد ایران دارند. این مناطق به لحاظ ایدئولوژیک چالش کمتری ایجاد میکنند و با توجه به تحریمهای ظالمانه، همسایگی با آنها برای جمهوری اسلامی ایران از اولویت بالایی برخوردار است.
دکتر حکیم با اشاره به ظرفیتهای نفتی و ژئوپلیتیکی منطقه گفت: این منطقه مجاور دریای خزر و نفتخیز است و نزدیکی به مناطق مسلماننشین و کشورهایی مانند سین کیانگ چین، روسیه و سایر همسایگان، اهمیت استراتژیک آن را برای ایران مضاعف میکند. به لحاظ ژئوپلیتیکی، حضور ایران در این مناطق حیاتی است و میتواند مانع نفوذ قدرتهای فرامنطقهای شود.
این کارشناس مسائل اوراسیای مرکزی درباره حضور اسرائیل در منطقه شمال شرقی ایران، افزود: آسیای مرکزی و قفقاز برای رژیم صهیونیستی نیز اهمیت دارد، به خصوص آسیای مرکزی که نسبت به قفقاز کمتر شناخته شده است. این منطقه همجوار ایران و دارای جمعیت مسلمان است و با وجود چالشهای اقتصادی برخی کشورها، زمینه نفوذ اسرائیل را فراهم میکند.
وی تصریح کرد: برای ایران طبیعی است که حضور و نفوذ خود را در این منطقه تقویت کند. اگر کسی حق حضور در این منطقه را دارد، آن ایران است، نه رژیم جعلی صهیونیستی.
موقعیت استراتژیک ایران، سد مقابل نظم نوین غرب
«سیدجلال امینی» کارشناس مسائل دفاعی و منطقهای در گفتوگو با روزنامه قدس با اشاره به جایگاه استراتژیک ایران در قاره آسیا، گفت: ایران در قلب هارتلند جهان قرار دارد و موقعیتی دارد که هیچ جای دیگر جهان نمیتواند با آن مقایسه شود. از ۱۴ نقطه راهبردی جهان، هفت نقطه در همین منطقه قرار دارد؛ از جمله کانال سوئز، تنگه هرمز و بابالمندب. این منطقه محل اتصال سه قاره و سرشار از منابع نفت و گاز و معادن است بنابراین اهمیت آن برای نظام سلطه و رژیم صهیونیستی انکارناپذیر است.
دکتر امینی معتقد است: غرب آسیا صحنه تقابل دو تمدن است؛ تمدن پوشالی غرب با سردمداری استکبار جهانی و رژیم صهیونیستی در مقابل تمدن اسلامی با پرچمداری جمهوری اسلامی ایران.
وی با تأکید بر تلاش رژیم صهیونیستی برای تحقق رؤیای اسرائیل بزرگ، افزود: غرب و آمریکا از طریق رژیم صهیونیستی در تلاشاند نظم نوین منطقهای خود را مستقر کنند و ایران به عنوان گسل و بلوک غرب آسیا در مقابل این پروژه قرار دارد. آنها از چند مسیر برای تحقق اهداف خود استفاده میکنند: تجزیه کشورها مانند لیبی و سودان، شکلگیری دولتهای ضعیف و وابسته مثل دولت تروریستی محمد الجولانی در سوریه، فشار بر جریان مقاومت در لبنان، عراق و یمن و اعمال گزینههای نظامی، اطلاعاتی و سایبری علیه جمهوری اسلامی ایران.
این کارشناس مسائل دفاعی با اشاره به تلاش دشمن برای ایجاد تنگنای راهبردی و خفگی ژئوپلیتیکی علیه ایران، گفت: ایران با موقعیت ویژه خود در مسیرهای ترانزیتی شمال به جنوب و شرق به غرب، همچنان جذابیت و امنیت مسیرها را حفظ کرده و با تسهیلگری و ارزانسازی مسیرها، موقعیت استراتژیک خود را تثبیت میکند. دشمن با کریدورهای جعلی و فشار اقتصادی و امنیتی، قصد محدود کردن ایران را دارد، اما موفق نخواهد شد.
خبرنگار: سیدحسین حسینی
نظر شما