سند چشم‌انداز جمهوری‌ اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴، سندی بود که سیزدهم آبان ۱۳۸۲ در مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب رسید تا افق توسعه کشور در زمینه‌های مختلف علمی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی را تا سال ۱۴۰۴، یعنی سال جاری به تصویر بکشد. اجرای این چشم‌انداز از سال ۱۳۸۴ و در قالب چهار برنامه توسعه پنج‌ساله انجام شد و سومین هفته آبان‌ماه هر سال به عنوان «هفته پاسداشت سند چشم‌انداز» نام گرفت.
سند چشم‌انداز، یک سند بالادستی است که توسط بازوی مشورتی رهبر معظم انقلاب به تصویب رسید و توسط ایشان ابلاغ شد. این سند صرفاً یک توصیف و تصویر از آینده است و شامل برنامه‌های اجرایی نیست. برنامه‌های اجرایی برای رسیدن به این تصویر را قوای اجرایی، تقنینی و قضایی کشور در برنامه‌های پنج‌ساله توسعه و بودجه‌های سالانه تصویب و اجرا می‌کنند.تصویری که سند چشم‌انداز ترسیم کرده، تصویری مترقی و مطلوب از ایران است که احتمالاً هر ایرانی آگاهی آن را تأیید خواهد کرد: «توسعه‌یافته، متناسب با مقتضیات فرهنگی، جغرافیایی و تاریخی خود، متکی بر اصول اخلاقی و ارزش‌های اسلامی، ملی و انقلابی، با تأکید بر مردم‌سالاری دینی، عدالت اجتماعی، آزادی‌های مشروع، حفظ کرامت و حقوق انسان‌ها و بهره‌مندی از امنیت اجتماعی و قضایی». اما تصویب و ابلاغ سند تک‌برگی چشم‌انداز، تنها قدم اول
پای گذاردن در این مسیر ۲۰‌ساله بود و همه‌ چیز به گام‌های پیاپی بعدی در برنامه‌ریزی‌ها و عزم و تلاش ملی، از فرد فرد مردم کشور تا دولتمردان وابسته بود تا چنین تصویری بر بوم ایران عزیز نقش ببندد.
خطاب‌های رهبر معظم انقلاب به دولت‌ها در سال‌های مختلف مشحون بود از بیم و امیدها نسبت به آینده ایران و چشم‌اندازی که برایش ترسیم کرده بودند:
«سفارش اول ما مسئله سند چشم‌انداز است.../ سند چشم‌انداز، برنامه کلان ۲۰ساله ماست.../ ما معتقدیم این چشم‌انداز، تحقق‌یافتنی است؛ اما باید برنامه‌ریزی و راه حرکت را پیدا کرد.../ این مسئولیت یکایک شما آقایانی است که در رأس دستگاه‌های اجرایی قرار دارید.../ این یک مسئله فرادولتی است؛ مال این دولت و آن دولت و این سیاست و آن سیاست و این جریان و آن جریان نیست!.../ آنچه در این سند گفته شده، تعارف نیست! باید در همه برنامه‌ریزی‌ها مورد ملاحظه قرار بدهید و نگذارید زاویه بخورد!.../ مرتباً رصد کنید که معلوم شود چقدر پیش رفته‌ایم و چقدر به آن اهداف نزدیک شده‌ایم.../ دستگاه‌های نظارتی را فعال کنید تا ببینیم برنامه‌ها و سیاست‌ها چقدر جلو رفته، این ‌جور نباشد که سال دهم سند چشم‌انداز، نگاه کنیم و ببینیم پیشرفتی نکرده‌ایم!.../ خیال می‌کنید کشورهای دیگر همین ‌طور ایستاده‌اند که ما جلو برویم و آن‌ها حرکت نکنند؟ آن‌ها هم دارند حرکت می‌کنند!... اگر وسط راه همت من و شما سست شود، نمی‌رسیم! من از این بیمناکم!».
حالا در آبان ۱۴۰۴ پس از چهار برنامه پنج‌ساله توسعه و ۲۰سال برنامه و بودجه‌ریزی سالانه، به خط پایان این سند راهبردی رسیده‌ایم و در همان چشم‌انداز موعود ایستاده‌ایم؛ با همه فرازها و فرودها و ضعف‌ها و قوت‌ها.
آنچه در نگاهی کلی از آمارها و ارزیابی‌های غیررسمی برداشت می‌شود این است که در بسیاری از عرصه‌ها توفیق چندانی حاصل نشده و وضعیت فعلی فاصله زیادی با اهداف ترسیم‌ شده دارد؛ چه در مسئولیت‌های مربوط به دولت‌ها و چه در مسائل بنیادینی که تداومش در همه دولت‌ها نشان از فرادولتی بودن آن‌ها دارد. با این ‌حال این مقال جایی برای ارزیابی این سند نیست و بررسی آن مجال تحقیق گسترده‌تری را می‌طلبد.اما این ‌را قاطعانه می‌توان توقع داشت و مطالبه کرد که در افق ۱۴۰۴ از کنار چشم‌اندازش به راحتی عبور نکنیم و سندی به این پایه از اهمیت که قرار بود ۲۰سال از عمر یک کشور را راهبری کند، بدون ارزیابی و حساب‌کشی به بایگانی سپرده نشود. موفقیت فردای ما در گرو بازبینی گذشته و تبدیل فرازها و فرودهایش به «تجربه» است. تجربه‌ای که هر افق دیگری برای آینده کشور باید بر آن استوار باشد.
دو روز پیش بود که رهبر فرزانه انقلاب خطاب به جوانان گفتند: «آشنایی خودتان را از مسائل اساسیِ سیاسیِ امروز و دیروز و فردای کشور افزایش بدهید؛ راجع به گذشته کشور و حوادثی که اتفاق افتاده، آنجایی که ضرر کردیم، آنجایی که سود بردیم، آنجایی که ضعف نشان دادیم، آنجایی که قوت نشان دادیم و نتایج هر کدام از این‌ها را به معنای واقعی کلمه بررسی کنید...».