نشست بوسان میان رئیسجمهور ایالات متحده و رئیسجمهور چین در حالی برگزار شد که جنگ اقتصادی دو کشور وارد مرحلهای تازه شده است. از زمان آغاز تعرفهگذاریهای سنگین واشنگتن در سال ۲۰۱۸، چهار دور مذاکره بینتیجه میان دو کشور برگزار شد و امیدها برای توافقی پایدار در نشست کوالالامپور از بین رفت. اقدامات متقابل تعرفهای در هفتههای اخیر، فضای اقتصادی جهان را به لرزه انداخت و بازارهای مالی آمریکا نیز با افت و خیزهای شدید واکنش نشان دادند. با این حال، دو کشور در مالزی سرانجام بر سر آتشبس یکساله در اجرای اقدامات تلافیجویانه به توافق رسیدند تا مانع از شکست کامل دیدار بوسان شوند.
ترامپ در سالهای اخیر سیاست مهار فناوری چین را با قدرت دنبال کرده است. او محدودیتهای گستردهای بر صادرات تراشهها و تجهیزات ساخت نیمههادیها وضع کرد و دهها شرکت چینی را از دسترسی به فناوری آمریکایی محروم ساخت. ترامپ همچنین تهدید کرد در صورت لغو نشست با شی، تعرفههای ۱۰۰ درصدی جدیدی بر کالاهای چینی اعمال خواهد کرد. پکن نیز بیپاسخ نماند و با اعمال کنترل سختگیرانه بر صادرات عناصر نادر خاکی ــ موادی حیاتی برای صنایع پیشرفته و نظامی آمریکا ــ واکنش نشان داد.
در چنین فضایی، دیدار بوسان توجه گسترده رسانههای جهان را برانگیخت. مطبوعات آمریکایی و شبکههایی مانند بیبیسی و الجزیره با تیترهایی نظیر «مزیت با شی پس از دیدار تجاری ترامپ» و «ترامپ تعرفههای چین را کاهش داد» این نشست را گامی مثبت ارزیابی کردند. در چین نیز رسانههای دولتی از جمله شینهوا نشست را «نشانهای از ثبات روابط و تقویت اعتماد جهانی» توصیف کردند. با این حال، روزنامه هنگکنگی ساوث چاینا مورنینگ پست با نگاهی واقعگرایانهتر نوشت: «نشست ترامپ و شی، با وجود نبود دستاورد بزرگ، برای هر دو کشور سودمند بود.»
اما در پس لبخندهای دیپلماتیک، چالشهای واقعی پابرجا ماند. ترامپ در اقدامی غافلگیرکننده، درست پیش از دیدار با شی، در شبکه اجتماعی خود «تروث سوشال» دستور ازسرگیری آزمایشهای هستهای آمریکا را صادر کرد. او این اقدام را با اشاره به فعالیتهای چین و روسیه توجیه کرد و نوشت: «به وزارت جنگ دستور دادهام آزمایشهای هستهای را از سر گیرد تا در شرایط برابر با دیگر کشورها قرار گیریم.» این اقدام که با هدف تحت فشار قرار دادن پکن صورت گرفت، واکنش تند چین را برانگیخت. سخنگوی وزارت خارجه چین در پاسخ اعلام کرد: «پکن انتظار دارد واشنگتن به تعهدات خود در قبال معاهده منع جامع آزمایشهای هستهای پایبند بماند.»
به گفته ناظران، تصمیم ترامپ فضای نشست را تیره کرد و احتمالاً موجب شد نشست زودتر از موعد پایان یابد. در پایان، هیچ بیانیه مشترک، نشست خبری یا توافق رسمی منتشر نشد و دو رهبر تنها دقایقی کوتاه دست دادند و از یکدیگر جدا شدند—ترامپ به واشنگتن بازگشت و شی در بوسان ماند.
برخی رسانهها در تحلیل نتایج نشست، بر اصطلاح قدیمی «G2» تمرکز کردند؛ مفهومی که ترامپ در جریان مذاکرات برای احیای آن تلاش کرد. این ایده که آمریکا و چین را «دو قدرت اصلی جهان» معرفی میکند، با استقبال سرد چین و نگرانی متحدان آسیایی واشنگتن از جمله هند، ژاپن و استرالیا روبهرو شد. روزنامهای در دهلی نو نوشت: «تعامل تازه واشنگتن و پکن با دقت و نگرانی در پایتختهای منطقه دنبال میشود.»
در همین حال، تحلیلگران غربی معتقدند هر دو رهبر در این دیدار تلاش کردند تصویری از قدرت و اقتدار به افکار عمومی خود ارائه دهند، هرچند هر دو با چالشهای داخلی جدی روبهرو هستند. ترامپ که سیاست خارجیاش اغلب با نمایشهای رسانهای همراه است، با تهدید هستهای کوشید در مذاکرات دست بالا را بگیرد، اما چین با خونسردی و آمادگی کامل وارد گفتوگو شد. شی جینپینگ، با حفظ آرامش و لبخند معروفش در برابر دوربینها، در مذاکرات مواضع سختی اتخاذ کرد—تا آنجا که ترامپ پس از دیدار، او را «مذاکرهکنندهای بسیار سرسخت» توصیف کرد.
در نهایت، نشست بوسان اگرچه مانع فروپاشی کامل روابط واشنگتن و پکن شد، اما از دل آن چیزی بیش از یک آتشبس موقت بیرون نیامد. اختلافات ساختاری بر سر فناوری، تجارت و نفوذ ژئوپلیتیکی همچنان پابرجاست و تهدید ازسرگیری آزمایشهای هستهای، رقابت میان دو ابرقدرت را وارد مرحلهای خطرناکتر کرده است. واقعیت این است که در نظم جهانی امروز، حتی آتشبسها نیز رنگ و بوی رقابت دارند—و بوسان، بیش از هر چیز، صحنهی تازهای از همین جدال قدرت است.
نظر شما