بیش از چهار ماه از حملات رژیم اسرائیل و آمریکا به خاک جمهوری اسلامی میگذرد؛ حملهای با توجیه «حمله پیشدستانه»؛ مفهومی غیرقانونی که در هیچ کدام از متون حقوق بینالملل جایگاه استنادی نداشته و صرفاً دستاویزی سیاسی برای زیادهخواهی دولتهای متخاصم محسوب میشود، زیرا بنا بر بند ۴ ماده۲ منشور ملل متحد، همه اعضا «باید در روابط بینالمللی خود، از توسل به تهدید یا استفاده از زور علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی هر دولتی، یا به هر روش دیگری در تعارض با اهداف سازمان ملل، خودداری نمایند»؛ اصلی که به قاعده منع توسل به زور معروف است.این قاعده و به نوعی اصل، توسل به زور را به صورت «اولیه»، مطلق رد کرده و صرفاً «توسل به زور ثانویه» را در دو حالت مشروع میداند.
نخست آنکه کشور مورد حمله نظامی میتواند تا پیش از تصمیم شورای امنیت در قبال حملات، از خود دفاع مشروع کند (ماده ۵۱ منشور) و دوم آنکه شورای امنیت سازمان ملل متحد بنا بر وظیفه مصرحه در ماده ۲۴ منشور (حفظ صلح بینالمللی)، ذیل ماده ۴۲ (جلوگیری از نقض صلح بینالمللی) میتواند مجوز جنگ را در راستای حفظ صلح بینالمللی صادر کند. بنابراین حمله دولت آمریکا و رژیم اسرائیل به خاک ایران، از مصادیق جرم بینالمللی جنایت جنگی، ذیل ماده ۸ اساسنامه دیوان کیفری بینالمللی دادگستری به شمار میرود. با این توصیف میتوان نتیجه گرفت حملات نظامی آمریکا و رژیم صهیونیستی به ایران در ۲۳ تیر ماه، بنا بر بند۴ ماده ۲ منشور ملل متحد و بند ۲ ماده ۵ ضمیمه قطعنامه ۳۳۱۴ مجمع عمومی سازمان ملل متحد در خصوص (جنایت علیه صلح و امنیت بینالمللی)، غیرقانونی بوده و لازم است جمهوری اسلامی ایران از ظرفیتهای حقوقی در سطح بینالمللی در راستای شناسایی و مجازات قضایی متجاوزان و الزام به پرداخت غرامت استفاده کند. در این میان راهکارهای ذیل از جمله ظرفیتهای حقوقی برای احقاق حق است.
۱- ایران میتواند با پذیرش موردی صلاحیت دیوان کیفری دادگستری بینالمللی (آیسیسی) ذیل بند ۳ از ماده ۱۲ اساسنامه دیوان در سطح اشخاص حقیقی، با توجه به ماده ۸ اساسنامه دیوان کیفری بینالمللی (توصیف مصادیق جرم جنایت جنگی) علیه آمران و عاملان جنگ مذکور، کیفرخواست خود را در این دیوان برای محاکمه به ثبت برساند؛ چرا که طبق ماده ۲۵ اساسنامه دیوان بینالمللی کیفری؛ آمران، عاملان و معاونان جنایات صورت گرفته دارای «مسئولیت کیفری فردی» هستند.
۲- ایران همچنین حق دارد با جمعآوری مستندات اعم از تصاویر ماهوارهای، گزارش سازمانهای بریکس و شانگهای، عدم متعهدها (NAM)، شورای حقوق بشر سازمان ملل (UNHRC)، اظهارات آسیبدیدگان و وکلای حقوق بشر مستقل، با توجه به اذعان اخیر رئیس دولت آمریکا مبنی بر قبول مسئولیت حمله اخیر رژیم اسرائیل به ایران و نیز دستور حمله مستقیم وی به سایتهای هستهای ایران، به استناد بند۴ ماده۲ منشور سازمان ملل متحد، علیه دولت آمریکا در دیوان بینالمللی دادگستری به منظور دریافت غرامت از خسارتهای وارده، دادخواست خود را ارائه کند.
۳- ایران میتواند مطابق ماده ۵ بیانیه الجزایر (۱۹۸۱) دادخواست حقوقی خود را برای اخذ غرامت به دیوان داوری ایران و آمریکا (۱۹۸۱) ارائه کند؛ چرا که مطابق بند یک اصول کلی این بیانیه اشعار شده است: ایالات متحده آمریکا تعهد مینماید که سیاست ایالات متحده این است و از این پس این خواهد بود که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، سیاسی و یا نظامی در امور داخلی ایران مداخله نکند.
۴- اگرچه محکومیت آمریکا و رژیم اسرائیل به دلیل حق وتو آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل متحد، مقدور نیست، اما ایران میتواند در راستای قطعنامه (۳۷۷) یا قطعنامه اتحاد برای صلح، در مجمع عمومی سازمان ملل متحد که اکثریت اعضای آن عضو جنبش عدم تعهد و همسو با ایران هستند، حملات آمریکا و رژیم نیابتی او را با قطعنامه مذکور محکوم کند و این محکومیت نیز میتواند به تقویت دلایل حقوقی برای محکومیت آمریکا و آمرین حملات جنگ در دیوانهای بینالمللی مؤثر واقع شود.
۲۷ آبان ۱۴۰۴ - ۰۰:۴۳
کد خبر: ۱۱۱۰۷۹۸
ضرورت پیگیری حقوقی پرونده جنگ ۱۲روزه
چرا ایران حق دارد از آمریکا غرامت بخواهد؟
مصطفی صدرینیا، استاد دانشگاه
بیش از چهار ماه از حملات رژیم اسرائیل و آمریکا به خاک جمهوری اسلامی میگذرد؛ حملهای با توجیه «حمله پیشدستانه»؛ مفهومی غیرقانونی که در هیچ کدام از متون حقوق بینالملل جایگاه استنادی نداشته است.
زمان مطالعه: ۳ دقیقه
منبع: روزنامه قدس



نظر شما