سرانجام ترامپ و بنسلمان با یکدیگر دیدار و قراردادهای میلیارد دلاری امضا کردند. این نخستین سفر رسمی بنسلمان به واشنگتن در هشت سال گذشته بود و با تشریفاتی پرزرقوبرق همراه شد. ترامپ با دستدادنهای گرم و توصیف بنسلمان به عنوان «شریکی واقعی برای صلح و پیشرفت» بر احیای روابط دوجانبه تأکید کرد، اما حجم بالای توافقهای امضاشده و سرعت اجرای آنها، پرسشهایی را درباره شفافیت و نظارت کنگره برانگیخته است.
مفاد توافقهای امضاشده
دو طرف در جریان این دیدار، مجموعهای از توافقهای استراتژیک را امضا کردند که عمدتاً بر حوزههای دفاعی، انرژی و فناوری تمرکز دارند. این توافقها که در مراسمی رسمی در سالن شرقی کاخسفید رونمایی شدند، نوید ایجاد هزاران شغل در آمریکا را میدهند، اما نبود جزئیات دقیق در برخی موارد، مانند شرایط مالی و نظارتهای قانونی، انتقادهایی را از سوی تحلیلگران برانگیخته است. برجستهترین مفاد عبارتاند از:
همکاری دفاعی و فروش جنگندههای اف-۳۵: ایالات متحده فروش جنگندههای پیشرفته اف-۳۵ به عربستان سعودی را بدون محدودیتهای قبلی تأیید کرد. ترامپ اعلام کرد این هواپیماها «بهطور کامل و بدون کاهش قابلیت» تحویل خواهند شد و این تصمیم، بخشی از تلاش برای حفظ توازن استراتژیک در خاورمیانه است. بنسلمان نیز بر ضرورت «ارتقای توان دفاعی» عربستان تأکید کرد. این توافق که ارزشی بیش از ۱۰۰میلیارد دلار دارد، عربستان را به عنوان «متحد عمده غیرناتو» رسمی کرده و شامل آموزش خلبانان سعودی در پایگاههای آمریکایی میشود. با این حال، منتقدان اشاره میکنند این فروش بدون بررسی کامل در کنگره پیش رفته و ممکن است بر روابط با دیگر متحدان منطقهای تأثیر بگذارد.
پیمان دفاعی متقابل و تضمینهای امنیتی: توافقنامهای جامع امضا شد که هرگونه تهدید علیه عربستان را به عنوان چالشی مستقیم برای منافع ایالات متحده تلقی میکند. این پیمان که به صورت دستور اجرایی ترامپ صادر شده، بر اقدامات دیپلماتیک، اقتصادی و در صورت ضرورت، نظامی برای حفظ ثبات تأکید دارد. کاخسفید اعلام کرد عربستان متعهد به پرداخت «صندوقهای اشتراک بار» برای جبران هزینههای دفاعی آمریکا شده است. جزئیات مالی این پیمان، ازجمله مبلغ دقیق کمکهای سعودی (که تخمینی حدود ۵۰ میلیارد دلار در سالهای آینده است) هنوز منتشر نشده و این ابهام، نگرانیهایی درباره بودجه دفاعی آمریکا ایجاد کرده است.
همکاری هستهای مدنی و فناوری: دو کشور بر سر دسترسی عربستان به فناوری هستهای مدنی ایالات متحده توافق کردند که شامل امکان غنیسازی اورانیوم در خاک عربستان میشود. این توافق که بر استانداردهای ایمنی و غیرنظامی تمرکز دارد، بخشی از تلاش برای توسعه انرژی پاک است و میتواند عربستان را به یکی از پیشگامان جهانی در این حوزه تبدیل کند. همچنین، توافقی جامع در زمینه هوش مصنوعی امضا شد که عربستان را در زنجیره تأمین تراشه و فناوریهای آمریکایی شریک میکند. بنسلمان اعلام کرد این همکاریها میلیاردها دلار سرمایهگذاری را جذب خواهد کرد، اما کارشناسان هشدار میدهند بدون نظارتهای سختگیرانه، ریسکهای امنیتی وجود دارد.
سرمایهگذاریهای اقتصادی کلان: بنسلمان تعهد خود را برای افزایش سرمایهگذاری عربستان در اقتصاد ایالات متحده از ۶۰۰ میلیارد دلار به نزدیک یکتریلیون دلار اعلام کرد. این رقم که طی سالهای آینده محقق میشود، شامل پروژههای عظیم در زیرساختها (مانند فرودگاه شاه سلمان با ارزش ۲ میلیارد دلار) و فناوری و انرژیهای تجدیدپذیر است. ترامپ این تعهد را بزرگترین سرمایهگذاری خارجی تاریخ توصیف کرد و گفت هزاران شغل آمریکایی ایجاد خواهد کرد. با این حال، برخی ناظران اشاره میکنند این افزایش ناگهانی، بدون ارزیابی تأثیر بر بازارهای داخلی، ممکن است حبابهای اقتصادی ایجاد کند.
گسترش توافقهای ابراهیم و ثبات منطقهای: بحثهایی درباره پیوستن عربستان به توافقهای ابراهیم صورت گرفت. ترامپ بر مسیر روشن برای صلح پایدار تأکید داشت و بنسلمان آمادگی مشروط خود را اعلام کرد، با تمرکز بر پیشرفتهای دیپلماتیک. دو رهبر همچنین بر ثبات خاورمیانه به عنوان پایهای برای رشد اقتصادی توافق کردند، هرچند جزئیات عملی، مانند نقش در آتشبس غزه مبهم ماند.
این توافقها، در مجموع بیش از ۱.۵تریلیون دلار ارزش دارند، اما سرعت امضای آنها فرصت بررسی عمومی را محدود کرده است. از اینها گذشته ابهامهای فراوان در حوزه بودجه و کسری بودجه عربستان هم میزان موفقیت این قراردادها را زیرسؤال برده است.
از لحظات نمادین تا پرسشهای بیپاسخ
دیدار ترامپ و بنسلمان فراتر از سالنهای رسمی، با لحظاتی گرم و نمادین همراه بود که جو صمیمانهای را القا میکرد، اما برخی حواشی، سایهای از ابهام بر آن انداخت. یکی از لحظات جالب، حضور کریستیانو رونالدو، ستاره پرتغالی فوتبال بود که در باشگاه النصر عربستان بازی میکند. رونالدو از ریاض به واشنگتن پرواز کرد و در حاشیه دیدار، با ترامپ و بنسلمان درباره روابط بینالمللی و سرمایهگذاریهای ورزشی پیش از جام جهانی ۲۰۲۶ گفتوگو کرد. این سفر البته با انتقادهایی روبهرو شد، چرا که رونالدو تاکنون در کنار مردم فلسطین بوده و منتقدان معتقدند حضور او در کاخسفید سبب شده در کنار کسی بایستد که دستش به خون کودکان فلسطینی آغشته است.
همچنین برخی حواشی، جنبه انتقادی ملاقات را برجسته کردند. در کنفرانس مطبوعاتی، خبرنگاران درباره مسائل گذشته مانند قتل خاشقچی سؤالاتی مطرح کردند و ترامپ با دفاع سریع از بنسلمان گفت: «چیزها اتفاق میافتند، اما او [بن سلمان] هیچ اطلاعی نداشت». این پاسخ که با گزارشهای اطلاعاتی آمریکا مغایرت دارد، انتقادهایی را از سوی رسانهها برانگیخت و پرسشهایی درباره اولویت منافع اقتصادی بر شفافیت ایجاد کرد. همچنین، بیانیههای مبهم درباره جزئیات پیمان دفاعی و غنیسازی هستهای، در محافل کارشناسی واشنگتن بحثبرانگیز شد و برخی تحلیلگران، آن را «فرصتی از دسترفته برای نظارت بیشتر» توصیف کردند.
در مجموع، این دیدار نشانهای آشکار از بازگشت روابط آمریکا و عربستان به دوران طلایی پیشین است؛ دورانی که عربستان همان گاو شیرده آمریکا و اولویت کاخ پادشاهی ریاض، فعال کردن زنجیره مشاغل آمریکایی بود. توافقهای امضاشده میتوانند موتور محرکهای برای رشد ویژه ایالات متحده باشد.
خبرنگار: نیکپندار
نظر شما