سخنرانی تلویزیونی رهبر معظم انقلاب در روزهای اخیر به مناسبت هفته بسیج، حاوی نکات بسیار مهمی بود که یکی از اصلی ترین محورهای آن، توصیه معظم له به پرهیز از اسراف در همه موارد از جمله نان، ‌ گاز، بنزین و اقلام خوراکی بود و تأکید بر این نکته که اگر این همه اسراف نباشد، بدون شک اوضاع کشور خیلی بهتر خواهد بود.

مطالبه ۳۵ ساله رهبر معظم انقلاب

البته باید توجه داشت که این مطالبه حضرت آقا، قدمتی بیش از سه دهه دارد، چه آن که مشخصاً ایشان سال ۶۹ در جلسه ای تصریح کردند: "جامعه ما باید روحیه مصرف‌گرایی را کنار بگذارد و خودش را از آن چیزهایی که در فرهنگ‌های غربی ترویج می‌شود، رها کند... این گرایش به مصرف و تجمل‌گرایی و امثال آن، که در جوامع جاهلی رشد داده می‌شود، باید در جامعه‌ی اسلامی ریشه‌کن می‌شد. "

نام‌گذاری سالی به عنوان"اصلاح الگوی مصرف"

مهدی مولایی، نویسنده و پژوهشگر در همین رابطه با اشاره به این که اصلاح فرهنگ مصرف جامعه و تشویق اقشار مختلف مردم به حفظ روحیه صرفه‌جویی و پرهیز از اسراف‌گرایی، دغدغه مهم و دیرینه مقام معظم رهبری بوده است، ابراز داشت: مروری کوتاه بر اقدامات و بیانات مختلف رهبر معظم انقلاب در طول ۳۵ سال اخیر به خوبی گواه آن است که دغدغه پرهیز از مصرف‌گرایی نه صرفاً مربوط به سال‌های اخیر و ناشی از فشارهای تحریمی، بلکه ریشه در سال‌های دور انقلاب اسلامی دارد، کما این که ایشان در پیام نوروزی سال ۷۱ به صراحت از مردم خواهش‌کردند که اسراف را چه در ایام عید و چه سایر ایام سال، کنار بگذارند. عبارت صریح معظم له در این باره از این قرار است؛ "من مکرر عرض کرده‌ام، باز هم می‌گویم و خواهش می‌کنم که مصرف‌گرایی را رها کنند. مصرف باید به اندازه باشد، نه به حداسراف و زیاده روی".

وی همچنین افزود: البته با گذشت زمان و تشدید فشارهای اقتصادی و تحریم‌ها، این دغدغه شکل جدی‌تری به خود گرفت، کما این که رهبر فرزانه انقلاب در تداوم بحث سنت نامگذاری سال‌ها، سال ۱۳۸۸ را به عنوان سال "اصلاح الگوی مصرف" نام‌گذاری کرده و همه مردم و مسئولان کشور را به صورت جدی‌تر به این امر فراخواندند.

نویسنده و پژوهشگر یادآور شد: دقیقاً در همین همین راستا بود که با تدبیر حکیمانه مقام رهبری، مفهوم اقتصاد مقاومتی پا گرفت؛ مدلی که حتی تحت فشار تحریم و دشمنی، تلاش برای استقلال اقتصادی را با اتکا به ظرفیت داخلی و تصحیح الگوی مصرف دنبال می‌کرد. نکته جالب توجه این که در سال ۱۳۹۲ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی ابلاغ شد؛ در آن سند، "اصلاح الگوی مصرف، پرهیز از ریخت‌وپاش و هزینه‌های زائد" به طور رسمی به‌عنوان ستون محوری اقتصاد کشور تعریف شد، ضمن آن که حضرت آقا بعدها در همین رابطه تأکید کردند که منظور از صرفه‌جویی، نه ریاضت کشیدن، بلکه مصرف درست، مدبرانه، اسلامی است.

هم مردم و هم مسئولان، مخاطب هستند

مولایی همچنین خاطرنشان کرد: از سوی دیگر باید توجه داشت که مخاطب اصلی رهنمودهای رهبر معظم انقلاب در این زمینه هم مردم هستند و هم به خصوص مسئولان چه آن که حقیقتاً تذکرات و بیانات ایشان در خصوص اهمیت و ضرورت صرفه‌جویی به همان میزان که متوجه مردم و اقشار جامعه بوده، همواره متوجه مسئولان نیز بوده‌است.

وی افزود: حضرت آقا در همین زمینه در یکی از سخنرانی های خویش بیان می‌دارند: "امروز کسانی که با بیت‌المال مسلمین سروکار دارند، باید از مصرف و خرج کردن بیت‌المال در غیر مصارف عمومی و مردمی، خودداری کنند. این، راه تقسیم عادلانه بیت‌المال است. اگر مسئولی خدای ناخواسته، در امر بیت‌المال اسراف بورزد، یا آن را در مصارف شخصی یا برای دوستان و نزدیکان و مرتبطین خود مصرف کند، این، تخلف از عدل و قرار واقعی در امر بیت‌المال است. این مساله به وضوح نشان می دهد حضرت آقا چنانچه مردم را به صرفه‌جویی توصیه می‌نمایند، خود پیشگام و جلودار همین فرهنگ هستند. جالب و درس آموز این که همین چندماه پیش، دکتر پزشکیان روایتی را از اهتمام رهبر فرزانه انقلاب به صرفه‌جویی نقل کرده و گفت: "وقتی مشکل تأمین انرژی را با مقام معظم رهبری مطرح کردیم، در دیدار بعدی متوجه شدم که ایشان نصف چراغ‌های اتاق را خاموش کرده‌اند و گفتند: ما روشنایی را کاهش داده‌ایم. "

نقش رسانه ها در تشدید مصرف‌گرایی

حجت الاسلام حبیب بابایی، نویسنده و پژوهشگر حوزوی نیز با بیان این که یکی از عوامل تشدیدکننده فرهنگ مصرف‌گرایی در سطح جامعه، رسانه های نوین هستند، اظهار داشت: گذشته از فضای مجازی و شبکه های اجتماعی که به نوعی مروج اسراف هستند، نگاهی گذرا به نوع تبلیغات تلویزیون حاکی از آن است که روح حاکم بر تبلیغات بازرگانی و تیزرها، ترویج مصرف گرایی بیشتر است و حال آن که بر اساس اصل ۲۴ قوانین و ضوابط تبلیغات تلویزیونی، "آگهی‌ها نباید به گونه‌ای طراحی و ساخته شوند که در آن مردم به مصرف بیش از نیاز و اسراف در استفاده از امکانات تشویق گردند"

وی همچنین با بیان این نکته که بر اساس کلام و رهنمودهای رهبر معظم انقلاب، مصرف گرایی اگر به صورت اسراف درآید، یکی از بیماری‌های خطرناک هر ملتی به شمار می رود، افزود: از نگاه مقام معظم رهبری، یکی از شاخصه های مهم سبک زندگی اسلامی، مصرف درست و در واقع عدم توجه به روحیه مصرف گرایی به شیوه غیراسلامی است، کما این که مصرف صحیح و به اندازه و توجه به اصل شکر و برکت در این میان از جمله مهم ترین بخش‌های نرم افزاری تمدن اسلامی از نگاه ایشان می‌باشد.

وی بیان داشت: اساساً تشدید روحیه مصرف گرایی تاثیر منفی در سرنوشت اقتصاد ملی دارد چه آن که باعث وارد آمدن لطمه هایی به ساحت اقتصاد و فرهنگ جامعه می‌شود، ضمن آن که خود توأم با زیان های روانی و اخلاقی برای افراد است.

گزارش: سیدمحمدمهدی موسوی