دخترک، عروسکی در آغوش گرفته، لحظهای برای آن لالایی میخواند و لحظهای او را کتک میزند! روی تخت نشسته است. با لباس صورتی رنگی که بر تن دارد رو به پرستار از او میخواهد برای نوزادش شیشه شیر درست کند. او ۱۹ سال بیشتر سن ندارد اما با لحظهای غفلت تمام آینده خود را دود کرده و به هوا فرستاده است. پزشکان میگویند این بلا را در مهمانی شبانه با مصرف یک ماده مخدر صنعتی جدید به نام «کمیکال» بر سر خودش آورده است.
کمیکال نوعی ماده مخدر است که بسیار زیرکانه و با برنامه ریزی وارد عمل می شود. این ماده مخدر در روزهای اولیه مصرف، احساس خوشایندی به مصرف کننده میدهد و با همان سرعت کند پیش میرود تا به وقت خود حمله کند.
سرعت پایین اثر این ماده مخدر باعث می شود ،مصرف کننده تصور کند که ماده مخدر خوبی است و اعتیاد آور نیست؛ غافل از این که کمیکال همچون سایر مواد صنعتی مثل شیشه و گل که از مشتقات گیاه شاهدانه هستند، بسیار اعتیاد آور است.
سری به اتاقهای دیگر میزنم. کم نیستند دخترکان جوانی که دچار توهم همیشگی شده و سوداهای مختلف در سر دارند...
طبق آمار ۹ درصد معتادان کشور را زنان تشکیل میدهند، اما الگوی مصرف در زنان بسیار پرخطرتر است و اغلب از ابتدا، سراغ مواد صنعتی میروند و کمیکال یکی از این مواد مخدر صنعتی است که بازارش این روزها حسابی داغ است!
مصرف ماده صنعتی از ۱۶ سالگی
سعید صفاتیان، کارشناس اعتیاد در گفتوگو با قدس درباره این ماده مخرب که این روزها زندگی جوانان را در معرض خطر مرگ و آسیبهای شدید جسمی و روانی قرار داده، گفت: این مواد روانگردان، ترکیبی از مواد مصنوعی هستند که بر پایهای مانند گل یا حشیش ریخته میشوند و گاهی بهصورت کاغذ یا پیپر مورد استفاده قرار میگیرند. این ترکیبات موجب بروز انواع توهمها از جمله توهمهای بینایی، شنوایی، گزند و آسیب و همچنین توهم توطئه میشوند.
صفاتیان با بیان اینکه بیشترین مصرف این مواد در مهمانیها رخ میدهد، اظهار کرد: مصرف مواد روانگردان صنعتی معمولاً از سنین ۱۶ تا ۱۸ سالگی آغاز میشود و تجربه نشان میدهد نوجوانی که در این سنین مصرف را شروع میکند، پس از سه تا چهار سال بهتدریج به سمت مصرف مواد سنگینتری مانند شیشه سوق پیدا میکند.
وی افزود: این مواد علاوه بر آسیبهای روانی، مشکلات جسمی متعددی از جمله اختلالات کبدی، کلیوی، مغزی و تنفسی ایجاد میکنند. همچنین در زنان، مسئله ناباروری تحت تاثیر این مواد، بهطور قابل توجهی مشاهده میشود و حتی در برخی موارد، یکبار مصرف نیز میتواند باعث بروز مشکلات جدی روانی شود.
توهم؛ یک مهمان ناخوانده
مدیرکل پیشین درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر گفت: افزایش رفتارهای پرخطر مانند تصادفات رانندگی، سقوط از ارتفاع و اقدام به خودکشی از پیامدهای دیگر مصرف این مواد است. فرد مصرفکننده ممکن است فاصلهها را بهدرستی تشخیص ندهد؛ برای مثال مانعی را که در فاصله ۵۰ متری قرار دارد، چند کیلومتر دورتر تصور کند یا از ارتفاعی بپرد که گمان میکند کوتاه است.
وی ادامه داد: در توهمهای بینایی فرد ممکن است تصور کند اشیایی یا افرادی غیرواقعی را میبیند، مانند دیدن یک خلبان در آسمان، و در توهمهای شنوایی ممکن است بدون هیچ وسیله ارتباطی، احساس کند با فردی در شهر دیگر صحبت میکند. توهم گزند و آسیب نیز از خطرناکترین انواع توهم است که بهویژه در محیط خانواده پیامدهای جدی دارد.
این کارشناس اعتیاد گفت: در این شرایط، فرد ممکن است به همسر خود سوءظن پیدا کند که این مسئله میتواند به بروز اختلافات شدید خانوادگی و حتی طلاق منجر شود. همچنین توهم توطئه باعث میشود فرد تصور کند دیگران قصد سرقت ایدهها یا آسیب زدن به او را دارند؛ برای مثال کارگری که فکر میکند مدیران کارخانه در پی ربودن ایده او هستند.
فروش سلامتی به ماده صنعتی مخدر
او با هشدار نسبت به افزایش مصرف مواد روانگردان صنعتی در کشور بیان کرد: این مواد به دلیل ماهیت کاملاً شیمیایی و صنعتی، آثار توهمزای شدیدتری نسبت به موادی مانند حشیش و گل دارند و میتوانند آسیبهای جدی و بعضاً غیرقابل بازگشتی به سلامت روان و جسم مصرفکنندگان وارد کنند.
صفاتیان درباره زمان ورود این مواد به کشور عنوان کرد: درباره زمان دقیق ورود این مواد به کشور نمیتوان تاریخ مشخصی ارائه داد، اما حداقل شش تا هفت سال است که در ادبیات مصرف، با اصطلاح «مواد شیمیایی» مواجه هستیم. این مواد به اشکال مختلفی مانند آمپول، قرص، اسپری یا مواد قابل استنشاق از طریق بینی عرضه میشوند.
زنان، مصرفکننده اصلی مواد صنعتی
این کارشناس اعتیاد درباره افزایش مصرف مواد در میان زنان اظهار کرد: آمارها نشان میدهد سهم زنان از مصرفکنندگان مواد مخدر در حال افزایش است. در سالهای گذشته حدود پنج درصد مصرفکنندگان را زنان تشکیل میدادند، اما امروز میتوان گفت از هر ۱۰ مصرفکننده، یک نفر زن است و این رقم همچنان رو به افزایش است.
وی افزود: زنان معمولاً دیرتر برای درمان مراجعه میکنند و برخلاف مردان، از حمایت اجتماعی و خانوادگی کمتری برخوردارند. همین مسئله باعث میشود درمان آنها طولانیتر و پیچیدهتر شود و ناچار باشند روند درمان را پنهان کنند.
سعید صفاتیان یکی از عوامل گرایش زنان به مصرف مواد روانگردان را تبلیغ این مواد با هدف لاغری دانست و گفت: در برخی باشگاههای ورزشی و مراکز غیررسمی، مصرف این مواد بهعنوان راهی برای کاهش وزن پیشنهاد میشود. این مواد با تأثیر بر مغز، اشتها را کاهش میدهند، اما پس از چند بار مصرف، وابستگی ایجاد میکنند و فرد وارد چرخه اعتیاد میشود.
علل گرایش نوجوانان به مصرف مواد
او درباره علل گرایش نوجوانان به مصرف مواد نیز گفت: لذتجویی، کنجکاوی، دسترسی آسان، قیمت پایین، فشار گروه همسالان و مشکلات خانوادگی از مهمترین عوامل هستند. طلاق در خانواده، مصرف مواد توسط والدین، شکستهای عاطفی یا اقتصادی و ناامیدی نسبت به آینده نیز در این زمینه نقش دارند.
صفاتیان با اشاره به تأثیر شرایط اقتصادی در گرایش به مواد مخدر گفت: فشارهای اقتصادی و بیکاری از عوامل کلان اجتماعی هستند که زمینهساز افزایش مصرف مواد میشوند. نوجوانی که میبیند تحصیل و مدرک دانشگاهی تضمینی برای اشتغال نیست، بیشتر در معرض آسیبهای اجتماعی قرار میگیرد.
مدیرعامل مؤسسه دانش اعتیاد، آموزش را مهمترین راهکار پیشگیری دانست و عنوان کرد: آموزش مهارتهای زندگی، آموزش فرزندپروری و تقویت توان «نه گفتن» در نوجوانان باید در اولویت قرار گیرد. این آموزشها باید از طریق نهادهایی مانند آموزشوپرورش، رسانه ملی، وزارت بهداشت، وزارت علوم و سازمان بهزیستی اجرا شود.
نگاه امنیتی به اعتیاد غلط است
وی اعتیاد را یک آسیب اجتماعی است و عنوان کرد: برخورد با اعتیاد باید اجتماعی باشد. نگاه صرفاً امنیتی و انتظامی در سالهای گذشته نتیجه مطلوبی نداشته و بدون تغییر رویکرد، نمیتوان به موفقیت در این حوزه امیدوار بود.
صفاتیان در بخش دیگری از سخنان خود به تحولات منطقهای در این زمینه اشاره کرد و گفت: کاهش تولید تریاک در افغانستان و حرکت این کشور به سمت تولید شیشه، در کنار تولید مواد روانگردان در کشورهایی مانند عراق، زنگ خطر جدی برای ایران است. اگر برای معتادان مصرفکننده تریاک برنامهریزی نشود، الگوی مصرف در کشور تغییر خواهد کرد.
وی افزود: ایران در سالهای گذشته هزینههای انسانی سنگینی در مبارزه با قاچاق مواد مخدر پرداخته و هزاران شهید و مجروح در این مسیر داده است، اما در عرصه بینالمللی همچنان نقش فعالی ندارد. در حالی که اگر ایران مرزهای خود را رها کند، پیامدهای آن نهتنها ایران بلکه اروپا را نیز با بحرانهای جدیتری مواجه خواهد کرد.
صفاتیان در پایان تأکید کرد: پیشگیری مؤثر از اعتیاد نیازمند تصمیمگیریهای کلان، آموزش فراگیر و تغییر نگاه از رویکرد امنیتی به رویکرد اجتماعی و درمانمحور است.
نظر شما