از دیوارههای جداکننده فضای پروژهها گذر میکنیم و وارد فضای کارگاهی میشویم. این طرف دیوارها فضایی کاملاً متفاوت پیش روی ماست. کارگران و مهندسان در سرمای شدید هوا مشغول کار هستند. آهن و میلگرد میبرند، گچ و سیمان میآورند، آجر روی آجر میگذارند و آینهکاریاش میکنند تا قطعه دیگری از بهشت رضوی را بسازند.
امروز بانوان خبرنگار به حرم مطهر رضوی آمدهاند تا از پروژههایی بازدید کنند که قدمهای مثبتی برای رفاه زائران در گرما و سرماست.
افزایش ۱۶ درصدی فضای مسقف حرم مطهر
نخستین مقصد خبرنگاران در بازدید از پروژههای عمرانی حرم مطهر، جایی مابین صحنهای جمهوری اسلامی، غدیر و پیامبر اعظم(ص) است. در این نقطه از حرم مطهر بناهایی در حال ساخت هستند که از پایینترین طبقات تا مرتفعترین فضاهای عمرانی حرم مطهر اوج خواهند گرفت. پروژههای بزرگی که مزین به نام مبارک «امیرالمؤمنین(ع)» و «امام حسین(ع)» هستند.
هر روز به جمعیت میهمانان حضرت رضا(ع) اضافه میشود و آستان قدس رضوی باید میزبانی شایستهای از آنها داشته باشد. میزبانی از این تعداد زیاد زائران فضاهای مسقف بیشتری میطلبد تا فضای زیارت در سرما و گرما برای آنها فراهم باشد.
پروژه ساخت رواق «امیرالمؤمنین(ع)» نیز یکی از طرحهایی است که با این هدف کلید خورده است. کارشناس این پروژه در کنار ماست و توضیحاتی درباره آن میدهد: بخش جنوبی صحن جمهوری اسلامی برای ساخت این فضای مسقف اختصاص داده شد و با پایان ساخت آن، ۱۶ درصد به فضای زیارتی حرم مطهر افزوده خواهد شد. این پروژه که از سال ۱۴۰۲ آغاز شده، تاکنون بیش از ۶۰درصد پیشرفت داشته است. رواق امیرالمؤمنین(ع) با ۱۳هزار مترمربع زیربنا شامل ۷ هزار مترمربع فضای سرپوشیده و ۶هزار مترمربع فضای روباز خواهد بود.
چند متر جلوتر جواد علیزاده تصاویری از پروژه نمای قبله را به ما نشان میدهد و میگوید: در انجام این پروژه سعی شده بسیاری از المانها و مصالح ساختمانی و هنری آن مثل سنگ، کاشی و... در قسمتهای دیگر دوباره مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان مثال سنگکاری حوض نمای قبله با سنگهای جداشده از محدوده قبلی صحن جمهوری بوده است.
چشماندازی تازه به گنبد
«رواق امیرالمؤمنین(ع)» به فضای مسقف برای زیارت محدود نمیشود و در طبقه فوقانی آن نمایی متفاوت از حرم مطهر و گنبد پیشروی زائران حضرت رضا(ع) خواهد بود. روباز بودن طبقه بالای این رواق، چشم زائران علیبنموسیالرضا(ع) را در نزدیکترین موقعیت به گنبد و گلدستهها قرار خواهد داد و سبب میشود از زاویهای متفاوت به این مدور مطلای مبارک چشم بدوزند.
جواد علیزاده دراینباره میگوید: شاید ایجاد فضای زیارتی جدید در «صحن بام» و فراهم کردن دید مشرف به گنبد مطهر از این صحن بام، نقطه تمایز این پروژه به شمار آید. امکانی که پس از افتتاح این پروژه، برای نخستین بار در حرم مطهر رضوی میسر میشود. برای سهولت تردد زائران و دسترسی راحتتر آنان به این فضا نیز سه پله برقی و چهار آسانسور پیشبینی شده است.
به گفته علیزاده، در پروژه «رواق امیرالمؤمنین(ع)» دو ویژگی مهم لحاظ شده است که نخستین مورد آن، تقویت ستونهای اصلی بهشت ثامن از طریق احداث شمعهای بتنی با هدف تقویت استحکام ساختمان بوده است؛ «دومین اتفاق مهم در انجام این پروژه، طرح بزرگ جابهجایی مناره جنوبی صحن جمهوری بود. این مناره هم از نظر قدمت و هم از نظر آرایههای هنری ارزشمند بود، بنابراین با درخواست سازمان عمران حرم مطهر تصمیم به انتقال آن گرفته شد. این جابهجایی در ۱۱ اسفند ۱۴۰۳ اتفاق افتاد و طی آن، مناره و سازه حامل آن که وزنی حدود ۵۰۰ تن داشتند، به اندازه ۶۴متر جابهجا شدند».
کارشناس پروژه «رواق امیرالمؤمنین(ع)» حالا تصاویری از سقف متفاوت این رواق را نشانمان میدهد و میگوید: «رواق امیرالمؤمنین(ع) نخستین رواق در ایران و آستان مبارک رضوی است که سقف و ستونهای آن چوبی خواهد بود. برای طراحی و ساخت این سقف از تزئینات چوبی فاخر در سقف و ستونهای رواق استفاده شده که الهام گرفته از معماری خراسان قدیم است».
اتصال رواق دارالحجه(عج) و رواق دارالمرحمه
افزایش مداوم حضور زائران در مشهد و زیارت حرم مطهر، سبب شده بخش اعظم پروژههای اجرایی در این قطعه از بهشت با هدف تسهیل امر زیارت پیش برود. این نگاه از سوی تولیت آستان قدس رضوی و مدیران این مجموعه سبب شده بناهای باشکوهی ساخته و بناهای مشابهی ازجمله رواق زیرسطحی و زیبای امام حسین(ع) هم در آستانه تکمیل باشد. این فضای متبرک که به نام سید و سالار شهیدان نامگذاری شده است در طبقه زیرین حرم مطهر قرار دارد.
نماینده کارفرمای پروژه توسعه زیرسطحی رواق امام حسین(ع) همراه ماست و توضیحاتش درباره این رواق را چنین آغاز میکند: این پروژه با عرصهای حدود ۱۴هزار مترمربع و زیربنای حدود ۴۰هزار مترمربع در حال ساخت است و هدف از انجام آن، افزایش فضاهای مسقف زیارتی حرم مطهر رضوی تعریف شده است. پیشبینی ما این است با اجرای این پروژه، حدود ۱۰هزار مترمربع به فضای مسقف زیارتی حرم مطهر رضوی افزوده شود.
وحید محرابیان در ادامه میگوید: رواق امام حسین(ع) در سه تراز منهای دو (بهشت ثامن)، منهای یک (فضای زیارتی) و همکف (دسترسیها) بنا خواهد شد و موقعیت مکانی آن در طبقه زیرین رواق امیرالمؤمنین(ع) و بست شیخ بهایی است و تا مسجد گوهرشاد امتداد دارد. این رواق از سمت شمال به رواق دارالحجه(عج) و از شرق به رواق دارالمرحمه (زیر رواق امام خمینی(ره)) متصل میشود.
یک پنجره نقرهای تازه به قلب حرم مطهر
وضعیت طبقات و معماری این پروژه حرم مطهر رضوی بهگونهای است که خیلی از زائران پس از اطلاع از موضوع برای تکمیل آن لحظهشماری میکنند؛ اما بسیاری از آنان خبر ندارند که در گوشهای از این پروژه چه چیزی در انتظار آنهاست.
قدم به قدم در فضای در حال تکمیل رواق امام حسین(ع) پیش میرویم و حالا به جایی رسیدهایم که قرار است شبستانی با نام گوهرشاد باشد؛ شبستانی که تقریباً زیر فضای همین مسجد واقع شده است. در ضلع شرقی آن دیواری وجود دارد که محل اتصال به سرداب مبارک حضرت رضا(ع) است؛ جایی که قرار است با یک پنجره نقرهای محلی برای زیارت زائرانی باشد که دلهایشان را به آن گره میزنند.
مسیر بازدید ادامه دارد، یک طبقه پایینتر میرویم و از بهشتی سر در میآوریم که قرار است آرامستانی برای اموات باشد. قبرهای سه طبقهای که به گفته محرابیان شمارشان حدود ۱۷هزار خواهد بود. «طراحی این پروژه بهگونهای بوده که برای آسودگی زیارت و انجام مراسم تدفین، فضای بهشت ثامن و فضای زیارتی مجزا از هم باشند».
به فضای رواق بازمیگردیم. نماینده کارفرمای پروژه توسعه زیرسطحی رواق امام حسین(ع) در ادامه توضیحاتی هم درباره روشنایی و سیستم صوت این رواق میدهد و میگوید: این پروژه تاکنون بیش از ۸۰درصد پیشرفت فیزیکی داشته است و پیشبینی میشود تا پایان خرداد سال آینده به بهرهبرداری برسد.
نظر شما