حدیث غفاری خلیق، روان‌شناس، مشاور و مدرس دانشگاه می‌گوید: کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) یکی از شایع‌ترین بیماری‌های متابولیک امروز است و ارتباط تنگاتنگی با سبک زندگی، وزن، تغذیه، استرس و رفتارهای روزمره دارد. اگرچه درمان اصلی کبد چرب بر پایه اصلاح تغذیه و افزایش فعالیت بدنی است، اما روان‌شناسی نقش بسیار مهمی در ایجاد و نگهداشت این تغییرات، کاهش استرس و بهبود عملکرد بدن دارد. به همین دلیل امروزه در کشورهای پیشرفته، درمان کبد چرب یک درمان «چندبعدی» است که بخش مهمی از آن به مداخلات روان‌شناختی اختصاص دارد.

استرس، دشمن پنهان کبد است

استرس‌های مزمن با افزایش هورمون‌هایی مثل کورتیزول سبب افزایش تجمع چربی در ناحیه شکم، افزایش مقاومت به انسولین، افزایش التهاب عمومی بدن و تغییر اشتها و تمایل به غذاهای چرب و شیرین می‌شوند. همه این عوامل، کبد چرب را بدتر می‌کنند. کاهش استرس، یکی از سریع‌ترین راه‌هایی است که می‌تواند سطح التهاب و چربی کبد را کاهش دهد. به همین دلیل روان‌درمانی، تمرینات ذهن–بدن و مدیریت هیجان در کنار رژیم غذایی همیشه توصیه می‌شود.

چگونه مبتلایان به کبد چرب دست از پرخوری بردارند؟

بسیاری از بیماران می‌دانند باید رژیم بگیرند و ورزش کنند، اما توان استمرار ندارند. درمان شناختی-رفتاری یکی از بهترین مداخلات برای بیماری‌هایی است که به تغییر سبک زندگی نیاز دارند. این درمان کمک می‌کند فرد افکار ناامیدکننده مثل «من نمی‌توانم وزن کم کنم» را اصلاح کند، رفتارهای ناسالم غذایی را شناسایی و جایگزین کند، با موقعیت‌هایی که سبب پرخوری هیجانی می‌شود مقابله کند و تعهد به ورزش و رژیم غذایی را حفظ کند. مطالعات نشان داده‌اند افرادی که در کنار مداخلات پزشکی از این درمان استفاده می‌کنند، در کاهش وزن، بهبود آنزیم‌های کبد و کاهش چربی کبد، نتایج پایدارتر و عمیق‌تری به دست می‌آورند.

راه های کنترل پرخوری هیجانی

پرخوری هیجانی در بسیاری از بیماران کبد چرب مشاهده می‌شود، به‌ویژه زمانی که فرد مضطرب است، احساس تنهایی یا بی‌کفایتی دارد یا تحت فشار زندگی قرار گرفته است. روان‌شناسی با تکنیک‌هایی مثل ذهن‌ آگاهی، مهار تکانه، شناسایی محرک‌ها، برنامه‌ریزی وعده‌ها و بازسازی شناختی به فرد کمک می‌کند واکنش‌های هیجانی خود را بهتر مدیریت کند و از غذا به‌عنوان راه فرار استفاده نکند. تمرین‌های ذهن‌آگاهی، مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق سبب کاهش کورتیزول، کاهش التهاب سیستمیک، بهبود عملکرد سیستم ایمنی و افزایش خودکنترلی در برابر غذا می‌شوند. از آنجا که کبد چرب یک بیماری التهابی–متابولیک است، کاهش التهاب نقش مستقیم در بهبود آن دارد. همچنین تنظیم خواب؛ بخش مهم اما کمتر شناخته‌ شده در درمان کبد چرب است. کم‌خوابی سبب افزایش هورمون گرسنگی، کاهش هورمون سیری، افزایش مقاومت به انسولین و افزایش تجمع چربی می‌شود.

درمانگران چه کمک هایی می کنند؟

درمان کبد چرب بدون انگیزه و تغییر پایدار تقریباً غیرممکن است. وجود خانواده یا دوستان موثر در تغییر سبک زندگی نقش مهمی در موفقیت دارند. درمانگران معمولاً به بیمار کمک می‌کنند روابط حمایتی ایجاد کند، از خانواده به‌ عنوان نیروی کمکی استفاده کند، از انتقاد یا قضاوت اطرافیان آسیب نبیند و در برابر فشارهای محیطی مقاومت کند. حمایت اجتماعی و خانوادگی استرس را کم و احتمال موفقیت درمان را زیاد می‌کند.

بنابراین کبد چرب فقط یک مشکل جسمی نیست؛ ریشه‌های روانی، رفتاری و سبک زندگی دارد. به همین دلیل، درمان روان‌شناختی یکی از قوی‌ترین ستون‌های درمان است و می‌تواند استرس و التهاب را کاهش دهد، پرخوری هیجانی را کنترل کند، انگیزه را افزایش دهد، خواب را تنظیم کند، پایبندی به رژیم و ورزش را بالا ببرد و روند بهبود کبد را چند برابر کند.