احد وظیفه در گفت‌وگویی با اشاره به پیش‌بینی وضعیت بارش‌ها در زمستان سال جاری گفت: براساس مدل‌های پیش‌بینی فصلی زمستان، بیشترین احتمال مربوط به قرار گرفتن بارش‌ها در محدوده نرمال است. پیش‌بینی‌های فصلی معمولا در سه حالت کمتر از نرمال، نرمال و بیش از نرمال ارائه می‌شوند و نتایج فعلی نشان می‌دهد که زمستان امسال، از نظر بارش برف و باران، عمدتاً در محدوده نرمال قرار خواهد داشت.

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران ادامه داد: منظور از نرمال، میانگین بارش ۳۰ سال گذشته هر منطقه است که از سوی سازمان جهانی هواشناسی مبنا قرار می‌گیرد. بنابراین نرمال بارش در استان‌هایی مانند گیلان با استان‌هایی مثل یزد یا تهران متفاوت است. بر اساس خروجی مدل‌ها، حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد احتمال دارد که بارش‌های زمستان امسال در محدوده نرمال باشد و احتمال کم‌بارشی یا پربارشی کمتر از این مقدار است.

وظیفه با بیان اینکه این وضعیت به‌صورت میانگین فصلی مطرح می‌شود، افزود: در برخی بازه‌های زمانی ممکن است شرایط متفاوت باشد؛ برای مثال اغلب مدل‌ها نیمه دوم دی‌ تا نیمه اول بهمن را با گرایش به کم‌بارشی شبیه‌سازی کرده‌اند. از نظر دما نیز انتظار می‌رود زمستان امسال شرایط نرمال تا بیش از نرمال داشته باشد. تاکنون از ابتدای سال آبی، میانگین دمای کشور حدود یک درجه بالاتر از نرمال بوده و پیش‌بینی می‌شود این وضعیت تا پایان زمستان و حتی بهار آینده ادامه داشته باشد؛ به‌طوری‌که میانگین دمای کشور حدود نیم تا یک درجه بیش از نرمال خواهد بود.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا بارش‌های زمستانه می‌تواند تنش خشکسالی را کاهش دهد، گفت: در فصل زمستان به دلیل کاهش نیاز آبی بخش کشاورزی و مصرف کمتر آب، بخشی از بارش‌ها می‌تواند برای تأمین منابع آبی ماه‌های گرم سال مؤثر باشد. با این حال، پاییز امسال با کم‌بارشی بسیار شدیدی همراه بود؛ به‌گونه‌ای که تا نیمه آذر، در اغلب استان‌ها میزان بارندگی ۸۰ تا ۹۰ درصد کمتر از متوسط بلندمدت ثبت شد.

وظیفه گفت: این کم‌بارشی شدید سبب شده تا بسیاری از سدهای کشور، به‌ویژه سدهای استان تهران، در شرایط کم‌آبی شدید و کم‌سابقه قرار بگیرند. سدهایی مانند کرج، لار و لتیان با ذخایری بسیار کمتر از متوسط بلندمدت مواجه هستند که در برخی موارد بی‌سابقه یا کم‌سابقه بوده است.

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران سازمان هواشناسی ادامه داد: به دلیل ذخیره بسیار پایین سدها، بخش قابل توجهی از بارش‌های زمستان و حتی بهار صرف جبران کمبودهای سال‌های گذشته خواهد شد. بنابراین همچنان در بسیاری از استان‌ها از جمله تهران، خراسان، آذربایجان شرقی و استان مرکزی، تنش آبی و محدودیت در تأمین آب شرب وجود دارد. هرچند در فصل زمستان به دلیل هوای سرد، شدت تنش آبی کاهش می‌یابد، اما با آغاز فصل گرم این نگرانی وجود دارد که در صورت تداوم کم‌بارشی، بحران آب در کلان‌شهرها دوباره تشدید شود.

وی با اشاره به وابستگی شدید برخی شهرها به منابع آب زیرزمینی گفت: برای تأمین آب شهرهایی مانند تهران و مشهد، به‌شدت از آب‌های زیرزمینی استفاده می‌شود. متأسفانه بارش‌های فعلی نیز پاسخگوی تغذیه این منابع نیست و هر سال با افت سطح آب‌های زیرزمینی مواجه هستیم. ادامه این روند موجب کاهش آب‌دهی منابع زیرزمینی و تشدید تنش آبی در آینده خواهد شد.

وظیفه تأکید کرد: مدیریت صحیح منابع آب یک ضرورت جدی است. هم دولت و هم شهروندان باید از برداشت‌ها و مصرف بی‌رویه جلوگیری کنند. رفتار جمعی مردم می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد و صرفه‌جویی در مصرف آب باید به یک اولویت در زندگی روزمره تبدیل شود.

وی افزود: در کنار نقش شهروندان، دولت نیز باید با مدیریت یکپارچه منابع آب، کاهش هدررفت در شبکه‌های توزیع، جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز، اصلاح الگوی کشت و توسعه کشت محصولات کم‌آب‌بر، به کاهش مصرف آب کمک کند. اقداماتی مانند بازچرخانی آب در صنعت، توسعه کشاورزی حفاظتی و کشت گیاهان مقاوم به کم‌آبی از جمله راهکارهایی است که در بسیاری از کشورهای جهان برای مقابله با کم‌آبی اجرا می‌شود.

وظیفه خاطرنشان کرد: خشکسالی پدیده‌ای مقطعی نیست و با توجه به روند گرم‌شدن اقلیم زمین، احتمال تداوم و حتی تشدید آن در سال‌های آینده وجود دارد. افزایش دما سبب افزایش تبخیر و تعرق و در نتیجه افزایش نیاز آبی می‌شود. از این رو، جامعه باید خود را با شرایط کم‌آبی سازگار کند. این سازگاری نیازمند اقدامات فوری در سطح فردی و حاکمیتی و هماهنگی همه نهادهای مسئول در حوزه تأمین و توزیع آب است؛ چرا که راه‌حل دیگری برای کاهش تنش آبی وجود ندارد.