به گزارش قدس آنلاین، حسین بابایی مجرد، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در پاسخ به این سوال که چه نوع پیشرفتی از علم می تواند به صلح جهانی کمک کند، گفت: اولا تفکر اسلامی، صلحِ کلی نیست که صلح به هر قیمتی و با هر هزینه ای مطلوب باشد هر چند صلح بهتر از غیر صلح، یعنی جنگ است.

وی ادامه داد: اما این که چه واقعیتی را باید بدان علم پیدا کرد که منجر به صلح شود را می توان از آیه 64 سوره مبارکه آل عمران استخراج کرد که خداوند می فرماید: «قُل يا أَهلَ الكِتابِ تَعالَوا إِلىٰ كَلِمَةٍ سَواءٍ بَينَنا وَبَينَكُم أَلّا نَعبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلا نُشرِكَ بِهِ شَيئًا وَلا يَتَّخِذَ بَعضُنا بَعضًا أَربابًا مِن دونِ اللَّهِ ۚ فَإِن تَوَلَّوا فَقولُوا اشهَدوا بِأَنّا مُسلِمونَ؛ بگو: ای اهل کتاب! بیایید به سوی سخنی که میان ما و شما یکسان است؛ که جز خداوند یگانه را نپرستیم و چیزی را همتای او قرار ندهیم؛ و بعضی از ما، بعضی دیگر را -غیر از خدای یگانه- به خدایی نپذیرد. هرگاه (از این دعوت،) سرباز زنند، بگویید: گواه باشید که ما مسلمانیم.»

وی تاکید کرد: این پیامی است به تمام تفکرات عالم البته به افرادی که قائل به ادیان ابراهیمی هستند لذا خداوند متعال در آیه یاد شده می فرماید: به کلمه واحد یعنی توحید، تمسک کنید بنابراین، آن چه اهمیت دارد این است که ما عامل وحدتی پیدا کنیم که این عامل وحدت می تواند علم باشد میان تفکرات عالم اما این که چه علمی، این را می توان با آیه ای دیگر فهمید.

مولف کتاب «مدیریت توسعه از نظر اسلام» اضافه کرد: آیه « إنَّ الله علی کل شیء شهید» مشخص می کند کدام علم؛ به عبارت دیگر هر آن چه مصداق شیء باشد، انسان در مقام شناخت، پیش از این که آن شیء را بشناسد، می تواند خدا را فوق آن پیدا کند یعنی قبل از شناخت هر واقعیت در عالم، می توان خدا را پیدا کرد.

وی تصریح کرد: لذا علمی که حاصل از این مشاهده است، می تواند عامل وحدت میان تفکرات و صلح میان رویکردهای مختلف اجتماعی و علمی باشد؛ اما مشکل امروز در فضای علمی جهان آن است که واقعیات از منقطعِ اول و آخر -این جمله تعبیری از آیت الله جوادی آملی که علم را به دینی و غیردینی تقسیم می کنند و علم دینی از نظر استاد آن است که قطع از اول و آخر نباشد یعنی خدا را قبل از واقعیات دید و آن واقعیات را نیز برگشت داد به خدا - مشاهده و مطالعه می کنند.

وی در ادامه گفت: این تفکر اگر در میان اندیشمندان باشد که واقعیات را منقطع از خدا نبینند و هم مبداء و هم معاد واقعیات را در خدا ببینند و واقعیات را نه به عنوان طبیعیات، بلکه مخلوقات مطالعه کنند، این مساله عامل وحدت و متعاقب آن صلح جهانی می تواند باشد.

بابایی مجرد با بیان این که امروز در تفکرات علمی جهان با دو رویکرد ایده آلیسم و رئالیسم مواجه هستیم، ابراز کرد: وقتی با تفکر رئالیستی بنگریم، حاصل این تفکر یا خام است یا انتقادی یا تقریبی که اخیرا مطرح شده است؛ اما تفکر اسلام، واقعیت گرایی توحیدی را پیشنهاد می کند.

وی در ادامه توضیح داد: واقعیت گرایی توحیدی یعنی در عین توجه به واقعیات، خدا را قبل و پس از آن ها نیز دید که این نگاه علمی، به صلح جهانی کمک خواهد کرد و ما را به توافق و سلم می رساند. اما اخیرا در واقع گرایی انتقادی بیان می شود علمِ درست، به خروجی درست است و علمی به هدف اصابت کرده که خروجی آن خوب کار کرده باشد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی افزود: این نگاه نیز محل تامل است چرا که به تازگی در فضاهای علمی مختلف جهان مشاهده می کنیم وقتی صحبت از آثار نامطلوب علمی (که از آن تعبیر به فناوری می شود)، صحبت به میان می آید، معمولا به فناوری سبز تعبیر می شود یا وقتی بحث اخلاق در فناوری مطرح می شود، این رویکردها ناظر به اثرسنجیِ خروجی هایِ علمیِ امروزِ در دستورِ کار اندیشمندان جهانی است، به عبارت دیگر برای این اندیشمندان مهم است که خروجی علم چه آثار فردی و اجتماعی برای جهان داشته است.

وی با مثبت دانستن این نوع نگاه بیان کرد: اما باید توجه داشت آیا در فضای علمی می توان همه آثار و خروجی های علم را سنجید؟! یا همه آثاری که خروجی علم روح بشر دارد، قابل سنجش است؟

بابایی مجرد ادامه داد: این مساله است که تا حدودی بشر را در فضای علمی دچار توقف کرده است و برخی معتقدند در مقام علم وقتی در پی ابزارسازی برای رفع نیاز انسان هستیم، صرفِ وجود امارات برای ما کفایت می کند که این مساله به طور معمول در فضای عملی مطرح می شود اما سوال مهم این است که آیا واقعا خروجی های علمی و فناوری را می توان با شاخصه های صرفا بشری سنجید؟

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در پایان یادآور شد: در حقیقت پاسخ به این سوال به حل معمای کیفیت تحقق صلح جهانی کمک می کند و اگر بنا است صلح جهانی ایجاد شود، بشر باید بر یک محور مشترک یعنی توحید اتفاق کند که این توحید نیز در فطرت انسان به ودیعه گذاشته شده و بنابراین صلح جهانی در گرو فطرت گرایی در فضای علمی است.

شبستان

انتهای خبر/