یکی از سویه‌های برجسته گستره فرهنگ به‌ عنوان دیباچه پیشرفت هر جامعه مسئله آگاهی است و آگاهی نیز برآمده از دو گونه سواد تخصصی و عمومی است. سواد عمومی به دلیل فراگیری میان همه اعضای جامعه جایگاهی ویژه دارد و منشأ پویش در مدار تعالی است. در کنار سوادهایی چون سواد اطلاعاتی، رسانه‌ای، عاطفی و... یکی از مهم‌ترین سوادهای همگانی سواد سیاسی است. علم سیاست یک دانش کارشناسی است که در اختیار کارآزمودگان و سیاست‌ورزان آن پهنه قرار داشته و منبع برنامه‌ریزی فعالیت‌های سیاسی است. ولی سواد همگانی سیاسی سوادی ماهیتاً فرهنگی است که به معنای آگاهی عمومی جامعه برای پوشش بخش‌هایی از زندگی است که با جستار سیاست مرتبط‌اند. یکی از مهم‌ترین کنش‌های اعضای جامعه کنش سیاسی است که تحقق خردمندانه آن نیازمند ارتقای سواد سیاسی است. این سواد همگانی می‌تواند دریافت انتخاب و روش درست انتخاب را به عموم جامعه آموزش دهد. همه ریزکنش‌های جامعه که در چارچوب مفهوم انتخابات قرار می‌گیرد نیازمند تقویت این سواد همگانی است.
فضای مجازی بسیاری از رسانه‌های رسمی و غیررسمی در روزهای ثبت‌نام انتخابات ریاست جمهوری بازتاب‌دهنده حضور افرادی بود که بدون داشتن شرایط اولیه و منطقی برای نام‌نویسی به ساختمان وزارت کشور مراجعه می‌کردند.
آشکارا این افراد کمترین نسبتی با سازوکارهای حقوقی ثبت‌نام برای چنین انتخاباتی را ندارند. می‌توان مدعی شد که شکل‌گیری چنین پدیده‌ای نشان از ضعف سوادهای عمومی از جمله سواد سیاسی است. همین ضعف سوادهای همگانی موجب بروز چنین پدیده‌هایی شده و فرایند ثبت‌نام را به عنوان یکی از بخش‌های جستار برجسته انتخابات که یکی از پیشروترین دارایی‌های هر جامعه‌ای است، تبدیل به رویدادی نمایشی و سطحی می‌کند. انتخابات چنان باارزش است که حتی فرایند نام‌نویسی آن نیز باید نمادی از اوج عقلانیت اجتماعی باشد آن ‌هم در کشور ما که به مدد انقلاب اسلامی عقلانیت معاصر با رویکردهای معرفت دینی هدایت شده است؛ و البته همین کنش‌های همگانی محملی برای قضاوت بیرونی جامعه فراهم می‌آورد.
از آن بدتر ولی رسانه‌های ما هستند. رسانه‌ها به ‌عنوان ابزارهای برجسته آگاهی‌بخشی و زمینه‌ساز تصحیح بسیاری از امور به‌ جای پرهیز از پروبال دادن به بازتاب این رفتارها، به شکلی سرسام‌آور و با همه ظرفیت خویش این پدیده‌های تأسف‌آور را منعکس می‌کنند. رسانه‌ای که امروز باید سواد همگانی جامعه را ارتقا دهد خود از سواد تخصصی ارتباطی و رسانه‌ای خویش فاصله گرفته و همانند برخی از همین ثبت‌نام‌کنندگان فاقد اعتبار عمل می‌کند. گاهی صدای خنده و ریشخند خبرنگاری که با داوطلب گفت‌وگو می‌کند در پس تصاویر منعکس ‌شده نیز شنیده می‌شود. باید به این رسانه گفت این‌ گونه رفتار شما در بازتاب چیزهایی که از پایه ارزشی ندارد با رفتار فرد اشتباهی که داوطلب شده، فرقی ندارد.
نبود این سواد عمومی موجب می‌شود شاهد این باشیم که با وجود ثبت‌نام نزدیک به ۶۰۰ نفر در انتخابات ریاست جمهوری تنها ۴۰ نفر امکان اولیه بررسی را می‌یابند. این رویکرد جز مخدوش شدن چهره عمومی کشور و تحمیل هزینه سودی نخواهد داشت. اصلاح این وضعیت نیازمند تمهیداتی قانونی است ولی مهم‌تر از آن اصلاح فرهنگی به یاری ارتقای سوادهای عمومی از جمله سواد سیاسی است و سیاست‌گذاری فرهنگی همچنان مهم‌ترین نیاز ماست.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.