به گزارش قدس آنلاین، امروز پنجمین کنگره جهانی حضرت رضا علیه‌السلام با پیام مقام معظم رهبری و پیام برخی از مراجع عظام تقلید و اندیشمندان و علمای جهان اسلام با شعار «عدالت برای همه، ظلم به هیچکس» آغاز به کار می‌کند. کنگره‌ای غنی و ریشه‌دار که حالا با عمر چهل ساله خود در تلاش است به عنوان پرچم و سرمایه هویتی آستان قدس رضوی احیا شده و امتداد ملی و جهانی پیدا کند.

گفت‌وگوی ما با حجت الاسلام‌والمسلمین دکتر سید سعیدرضا عاملی، دبیر علمی کنگره جهانی حضرت رضا(ع) پیرامون این کنگره و اهداف والای آن است.

کنگره جهانی حضرت رضا(ع)، پرچم معرفتی آستان قدس رضوی

دکتر عاملی در ابتدا در مورد پیشینه این کنگرۀ جهانی به خبرنگار ما می‌گوید: اولین کنگره جهانی حضرت رضا(ع) در سال ۱۳۶۲ آغاز شد و تا سال 1372چهار کنگره برگزار شد. کنگره‌ها در سطح بسیار کیفی و عمیق با حضور اندیشمندان و دانشمندان، مراجع عظام برگزار می شد. رهبر حکیم انقلاب نیز در این سال‌ها از سخنرانان کلیدی این کنگره‌ها بودند و کتاب انسان ۲۵۰ ساله به نوعی انعکاس سخنرانی‌های ایشان در چهار کنگره قبلی است. در این چهار کنگره سخنرانی‌های عمیق و مهمی پیرامون شخصیت امام رضا(ع) و امام جواد(ع) ایراد شده است. پس از چهارمین کنگره، وقفه‌ای پیش آمد تا اینکه تولیت معظم، جناب حجت‌الاسلام والمسلمین حاج آقای مروی با روحیه ادامه و تکمیل اموری که دارند، تاکید داشتند که این کنگره پرچم معرفتی آستان حضرت رضا(ع) است و باید آن را احیا کنیم.

ایشان که از حدود دو سال قبل دبیری کنگره جهانی امام رضا علیه السلام را عهده‌دار شده است در مورد اقدامات انجام شده تا به امروز توضیح می‌دهد: در این مدت به صورت هدفمند مسیری را طی کرده و چارچوب مفهومی برای کنگره تعیین شد که هر دو سال یک بار با رویکرد تمدنی حضرت رضا(ع) به مسائل مختلف مرتبط با مسائل مهم روزگار ما پرداخته شود. وجه مشترک بین کنگره‌های پنجم به بعد، امتداد اجتماعی اندیشه‌های تمدنی امام رضا(ع) در عرصه ملی و جهانی است. در این امتداد تمدنی، ضمن اینکه ابعاد معرفتی اندیشه امام رضا(ع) محور است، ولی تلاش می‌شود به گونه‌ای به مسائل واقعی جامعه اتصال پیدا کرده و به چالش‌های بزرگی که در سطح جهانی وجود دارد پاسخ داده شود. کنگره پنجم به کلیدی‌ترین ظرفیت گمشده جهان، یعنی عدالت و مهمترین چالش جهان یعنی تبعیض و ظلم اختصاص پیدا کرده و شعار کنگره، عدالت برای همه و ظلم به هیچ کس است.

عدالت برای همه، ظلم به هیچ کس

دبیر علمی کنگره جهانی حضرت رضا(ع) یادآور می‌شود: در فرصت محدود، در سال 1401 و 1402 دو پیش نشست بین‌المللی برگزار شد. اجلاسیه بین المللی سال گذشته، در نوع خود نشست مهم چند ملیتی و چند فرهنگی بود. یک نشست هم با حضور 24 متفکر از جهان تشیع برگزار کردیم. علاوه بر این دو نشست بین‌المللی بصورت حضوری در مشهد مقدس،  17 پیش نشست در سطح جهانی برگزار شد که بیش از 35 کشور در این پیش نشست‌ها حضور داشتند و بیش از 100 نفر سخنرانی کرده‌اند و موضوع عدالت برای همه، ظلم به هیچ کس با تکیه بر اندیشه‌های امام رضا(ع) امتداد خوبی در سطح جهانی داشته است. همچنین در سطح ملی نیز 33 پیش نشست برگزار شد که بسیاری از اندیشمندان ایران با رویکرد های متفاوت، فقهی، کلامی، فلسفی، جامعه شناختی، رسانه ای و ارتباطی به موضوع عدالت و ظلم و تبعیض از منظر امام رضا علیه السلام پرداختند. می توان گفت ادبیات عمیق و مهمی در خصوص عدالت شناسی و ظلم شناسی در ذیل این کنگره شکل گرفته است.

دکتر عاملی با اشاره به کنگره پنجم بیان می‌کند: در کارنامه علمی پنجمین کنگره بیش از 100 مقاله کامل داریم که از این تعداد 60 مقاله غیر فارسی و 40 مقاله به زبان فارسی است. این مقالات در قالب چهار مجلد منتشر شده و در روز اول کنگره رونمایی می‌شود. علاوه بر آن بیش از 180 خلاصه مقاله به سه زبان انگلیسی، فارسی و عربی در سه مجلد منتشر می شود. همچنین کتاب مبارز خستگی ناپذیر در پرتو حکمت رضوی که مجموعه گفتارهای و نوشتار های رهبر حکیم انقلاب در کنگره‌های جهانی حضرت رضا علیه السلام است، رونمایی خواهد شد.

گفتگوهای بین ادیانی در کنگره جهانی حضرت رضا(ع)

دبیر علمی کنگره جهانی حضرت رضا(ع) تصریح می‌کند: هدف اصلی این کنگره تمرکز معنایی و مفهومی پیرامون مسائل مهم جهان است که جنبه تمدنی و تمدن ساز دارد، همچنین چالش‌هایی که موجب تخریب و ویرانی جامعه بشری شده است در این کنگره کانون توجه خواهد بود. عدالت جنبه تمدنی و ظلم و تبعیض جنبه ضد تمدنی دارد. این کنگره جنبه گفتگوی بین ادیانی نیز دارد و میزبان سخنرانانی است که از 30 کشور جهان در مشهد گرد هم می‌آیند و از جامعه شیعیان و هم سایر بزرگان مذاهب اسلامی، کلیسای مریمیه لبنان، کلیسای واتیکان و کلیسای یونان حضور خواهند داشت. مزیت مهم دیگر این کنگره این است که مزین به سخن حکیمانه رهبر انقلاب است. در فرمایشات ایشان چارچوب بسیار فخیمی از نگاه به اهل بیت(ع) به طور عام و امام رضا(ع) به طور خاص وجود دارد. همینطور سخنرانی حجت‌الاسلام و المسلمین رئیسی، رئیس جمهور محترم آغازگر کنگره خواهد. مزیت مهم دیگر کنگره جهانی حضرت رضا علیه السلام در مراسم افتتاحیه انتشار پیام آیات عظام حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی، آیت‌الله سبحانی و آیت‎الله علامه جوادی آملی خواهد بود. حدود بیست نشست نیز بصورت موازی طی امروز و فردا برگزار شده و دو روز پرکاری را خواهیم داشت. تلاش می‌شود تا در کنار امام رئوف، امام عالم و حاکم عادل ذیل پرچم امام رضا(ع) در ذهنیت اجتماعی جامعه ایران و جامعه جهانی معرفی شود.

سرمایه اجتماعی حضرت رضا علیه السلام غنی و پویا

دکتر عاملی در پایان می‌گوید: امام رضا(ع)جایگاهی چند وجهی دارند که نیاز است به بعد معنوی و اندیشه‌های سیاسی و اجتماعی ایشان توجه شود، البته سلسله کنگره‌هایی که در سال‌های آتی برگزار می‌شود به این معنا توجه خواهند کرد. امام رضا(ع) شخصیت بزرگی هستند که در مقطع خاصی تاریخی حکمت ایشان انعکاس پیدا کرد. حضرت رضا(ع) در دوره دو تا سه ساله ولایتعهدی تحمیلی، از این فرصت استفاده کردند و نگاه خود را در حوزه بومی، ملی و حکمرانی که در دوره مأمون بود بیان نمودند. ایشان به روابط بین‌الملل نگاه‌های فاخری داشتند و از همان آغاز مخالف کشورگشایی‌های ظالمانه مامون به افغانستان و سایر نقاط بودند. در حکمت اجتماعی، سیاسی، بخصوص فتانتی که حضرت رضا(ع) در مواجهه با شرایط فتنه دوران مأمون داشت، نوع مواجهه در شرایط پیچیده زمان ما را منعکس می‌کند. اینکه در شرایط پیچیده و وجود دولت‌های ظالم در سطح جهانی، چطور می‌شود حکمرانی عادلانه داشت. همچنان که بعداً ملاحظه می‌کنیم یکی از صفاتی که در مورد امام رضا(ع) بیان شده است، حاکم عادل بودن ایشان بود. عدالت در دوره حضرت(ع) بروز پیدا کرد. حکمت اندیشه‌ای امام رضا(ع) که ناظر بر حال و آینده است و نگاهی است که هم حال نگر و هم آینده نگر است با برگرفتن عبرت از تاریخ، وجهی است که برجسته‌سازی آن پیام‌های بسیار پذیرفته شده‌ای را برای جهان امروز و نسل جوان ما دارد که بیرق امام رضا(ع)، منبع مهم و هویت ملی ایرانی ماست. کنار آن ایستاده و به آن افتخار می کنیم و در همه حال خود را امام رضایی می‌دانیم. باید به این مهم توجه کرد که امام رضا(ع) با داشتن 30 میلیون زائر که 5 میلیون آن زائران غیر ایرانی هستند و میلیون‌ها انسانی که در پیوند دائمی با امام رضا(ع) قرار دارند یک سرمایه اجتماعی پویا و مهم است. در سرمایه اجتماعی سه عنصر مهم یعنی حس عضویت، همبستگی جمعی و امیدوار وجود دارد که سرمایه اجتماعی امام(ع) همه این سه عنصر را در میان پیروان خود بوجود آورده است. نیازمند بازشناسی امام رضا(ع) بعنوان سرمایه اجتماعی و هویتی تمدن ساز برای همه ایرانیان و همه پیروان اهل بیت و همه مسلمانان و حتی غیر مسلمانان هستیم. سرمایه اجتماعی حضرت رضا(ع) غنی و پویاست و ابعاد معرفتی و معنوی در آن پررنگ است.