هوش مصنوعی فوق هوشمند (ASI) به نوعی از هوش مصنوعی گفته می‌شود که قادر به فراتر رفتن از هوش انسانی با بروز مهارت‌های شناختی و توسعه مهارت‌های تفکر مستقل خود باشد.

هوش مصنوعی فوق هوشمند چیست؟

هوش مصنوعی فوق هوشمند به عنوان سوپر ای آی (Super AI)شناخته می‌شود. این مدل‌ها از پیشرفته‌ترین، قدرتمندترین و هوشمندترین نوع هوش مصنوعی محسوب می‌شوند که از هوش برخی از درخشان‌ترین ذهن‌ها مانند آلبرت اینشتین فراتر می‌روند. ماشین‌های دارای هوش فوق هوشمند خودآگاه هستند و می‌توانند به تفکرات انتزاعی و تفسیرهایی فکر کنند که انسان قادر به آن نیست. علاوه بر تکرار هوش رفتاری چند وجهی انسان، ASI همچنین می‌تواند احساسات و تجربیات انسان را درک و تفسیر کند. ASI بر اساس قابلیت درک هوش مصنوعی، درک عاطفی، باورها و خواسته‌های خاص خود را توسعه می‌دهد.

کاربردهای هوش مصنوعی فوق هوشمند

هوش مصنوعی ASI تقریباً در تمام حوزه‌های مورد استفاده انسان از جمله ریاضیات، علوم، هنر، ورزش، پزشکی، بازاریابی و حتی روابط عاطفی کاربرد دارد. یک سیستم ASI می‌تواند تمام کارهای انسان‌ها مانند تعریف یک قضیه ریاضی جدید برای یک مسئله تا کاوش قوانین فیزیک در حین ماجراجویی در فضا را هم انجام دهد. سیستم‌های ASI همچنین می‌توانند به سرعت شرایط را درک، تجزیه، تحلیل و پردازش کنند و در نتیجه طبق مطالعات دانشمندان، انتظار می‌رود این هوش های مصنوعی در تصمیم‌گیری و حل مسئله، از انسان‌ها پیشی بگیرند و دقیق‌تر عمل کنند.

هوش مصنوعی محدود یا هوشمند؟

در حال حاضر، هوش فوق هوشمند بیشتر یک احتمال نظری است تا یک واقعیت عملی، زیرا اکثر توسعه‌های امروزی در علوم کامپیوتر و هوش مصنوعی به سمت هوش مصنوعی محدود (ANI) متمایل است. هوش محدود نیز به این معنا است که این برنامه‌ها تنها برای حل مشکلات خاص طراحی شده‌اند.

با این حال، مهندسان، محققان و متخصصان هوش مصنوعی در حال توسعه فناوری و ماشین‌هایی با هوش مصنوعی عمومی (AGI) هستند که انتظار می‌رود راه را برای توسعه ASI یا همان هوش مصنوعی فوق هوشمند هموار کند. اگرچه پیشرفت‌های قابل توجهی در این زمینه مانند ابررایانه واتسون IBM و سیری اپل صورت گرفته است، اما رایانه‌های امروزی نمی‌توانند کاملاً شرایط را شبیه‌سازی کنند و به توانایی‌ها و قابلیت‌های شناختی یک انسان متوسط دست یابند.

مهاری غیر ممکن...!

افراد سرشناس در حوزه هوش مصنوعی هنوز در مورد پیشرفت و پایداری ASI در طولانی مدت شک دارند. طبق مطالعاتی که در مجله تحقیقات هوش مصنوعی منتشر شد، محققان موسساتی مانند ماکس پلانک نتیجه گرفتند که مهار کردن هوش مصنوعی فوق هوشمند برای انسان تقریباً غیرممکن خواهد بود. این تیم تحقیقاتی با بررسی آخرین تحولات در زمینه یادگیری ماشین، قابلیت‌های محاسباتی و الگوریتم‌های خودآگاه، پتانسیل واقعی هوش مصنوعی فوق هوشمند را ترسیم کردند. سپس آزمایشاتی را برای آزمایش سیستم در برابر برخی قضایای شناخته شده انجام دادند تا ارزیابی کنند که مهار آن در صورت امکان، امکان‌پذیر است یا خیر. با این وجود، در صورت تحقق این امر و آغاز به کار این هوش مصنوعی، عصر جدیدی در فناوری آغاز خواهد شد که پتانسیل آغاز یک انقلاب صنعتی دیگر با سرعتی حیرت‌انگیز را دارد. این هوش فوق هوشمند پیشرفت‌های فناوری را در زمینه‌های مختلفی مانند برنامه‌نویسی هوش مصنوعی، تحقیقات فضایی، کشف و توسعه داروها، دانشگاهی و بسیاری موارد دیگر تسریع خواهد کرد.

پای هالییوود هم به ماجرا باز شد!

در حالی که هوش مصنوعی فوق هوشمند دارای طرفداران و حامیان متعددی است، بسیاری از نظریه‌پردازان و محققان فناوری در مورد ایده فراتر رفتن ماشین‌ها از هوش انسانی هشدار داده‌اند. آنها معتقدند که چنین شکل پیشرفته‌ای از هوش مصنوعی می‌تواند به یک فاجعه جهانی منجر شود. پیش از این نیز در چندین فیلم هالیوودی مانند Star Trek و Matrix به موضوعات این چنینی اشاره شده بود. علاوه بر این، حتی متخصصان فناوری مانند بیل گیتس و ایلان ماسک نیز نسبت به ASI ابراز نگرانی کرده‌اند و آن را تهدیدی برای بشریت می‌دانند.

خطرات احتمالی هوش مصنوعی فوق هوشمند

۱.از دست دادن کنترل

یکی از خطرات احتمالی هوش فوق هوشمند که توجه بسیاری از متخصصان در سراسر جهان را به خود جلب کرده این است که سیستم‌های ASI می‌توانند از قدرت و قابلیت‌های خود برای انجام اقدامات غیرمنتظره، پیشی گرفتن از هوش انسان و در نهایت غیرقابل توقف شدن استفاده کنند. علوم کامپیوتر پیشرفته، علوم شناختی، نانوفناوری و شبیه‌سازی مغز به هوش ماشینی فراتر از انسان دست یافته‌اند. اگر مشکلی در هر یک از این سیستم‌ها رخ دهد، دیگر پس از ظهور آنها در موقعیتی نخواهیم بود که بتوانیم آنها را مهار کنیم.

۲.سلاح‌سازی

افزودن هوش فوق هوشمند مسلح و آگاه تنها می‌تواند جنگ را متحول کند و بر آن تأثیر منفی بگذارد. علاوه بر این، اگر چنین سیستم‌هایی بدون نظارت باشند، می‌توانند عواقب جبران ناپذیری داشته باشند. قابلیت‌های فرا انسانی در برنامه‌نویسی، تحقیق و توسعه، برنامه‌ریزی استراتژیک، تأثیر اجتماعی و امنیت سایبری می‌توانند خود به خود تکامل یافته و موقعیت‌هایی را اتخاذ کنند که می‌تواند برای انسان‌ها مضر باشد.

۳.هوش مخرب

توسعه موفق و ایمن AGI و هوش فوق هوشمند را می‌توان با آموزش جنبه‌های اخلاق انسانی تضمین کرد. با این حال، سیستم‌های ASI می‌توانند توسط دولت‌ها، شرکت‌ها و حتی جامعه‌ستیزان به دلایل مختلفی مانند سرکوب گروه‌های خاص اجتماعی مورد سوء استفاده قرار گیرند. بنابراین، هوش فوق هوشمند در جای نادرست می‌تواند ویرانگر باشد.

۴.خطر حملات هسته‌ای

با ASI، سلاح‌های خودمختار، پهپادها و ربات‌ها می‌توانند قدرت قابل توجهی به دست آورند. خطر حملات هسته‌ای یکی دیگر از تهدیدات بالقوه هوش فوق هوشمند است. کشورهای دچار درگیری و جنگ می‌توانند با سلاح‌های هسته‌ای و خودمختار به کشورهایی با برتری فناوری در AGI یا هوش فوق هوشمند حمله کنند و در نهایت منجر به نابودی شوند.

۵.پیامدهای اخلاقی

سیستم‌های هوش مصنوعی فوق هوشمند با مجموعه از پیش تعیین شده‌ای از ملاحظات اخلاقی، برنامه‌ریزی شده‌اند ولی مشکل این است که بشریت هرگز بر یک کد اخلاقی استاندارد توافق نکرده و فاقد یک نظریه اخلاقی فراگیر بوده است. در نتیجه، آموزش اخلاق و ارزش‌های انسانی به سیستم‌های ASI می‌تواند بسیار پیچیده باشد.

مزایای هوش مصنوعی فوق هوشمند

اگرچه منتقدان همچنان در مورد خطرات وجودی سوپر ای آی بحث می‌کنند، اما به نظر می‌رسد این فناوری بسیار مفید باشد زیرا می‌تواند هر بخش در هر حرفه‌ای را متحول کند.

۱.کاهش خطای انسانی

اشتباه کردن برای انسان طبیعی است. کامپیوترها یا ماشین‌ها، زمانی که به درستی برنامه‌ریزی شوند، می‌توانند تا حد زیادی وقوع این اشتباهات را کاهش دهند. برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان انسانی اغلب با خطاهای نحوی، منطقی، حسابی و منابع مواجه می‌شوند. سوپر ای آی می‌تواند در اینجا مفید باشد زیرا می‌تواند به میلیون‌ها برنامه دسترسی داشته باشد، منطق را از داده‌های موجود به تنهایی بسازد، برنامه‌ها را اشکال‌زدایی کند و در عین حال، خطاهای برنامه‌نویسی را به حداقل برساند.

۲.انجام کارهای پرخطر

یکی از مهم‌ترین مزایای سوپر ای آی این است که محدودیت‌های ریسک انسان‌ها را می‌توان با استقرار ربات‌های فوق هوشمند برای انجام کارهای خطرناک برطرف کرد. این موارد می‌تواند شامل خنثی کردن بمب، کاوش در عمیق‌ترین نقاط اقیانوس‌ها، استخراج زغال‌سنگ و نفت یا حتی مقابله با پیامدهای بلایای طبیعی یا ناشی از انسان باشد.

۳.در دسترس بودن ۲۴ ساعته

با استفاده از سوپر ای آی، می‌توانیم آنها را طوری برنامه‌ریزی کنیم که ۲۴ ساعته بدون هیچ استراحتی کار کنند.

۴.اکتشاف مرزهای جدید علم

سوپر ای آی می‌تواند اکتشافات فضایی را تسهیل کند. همچنین چالش‌های فنی در توسعه شهری در مریخ، سفرهای فضایی بین ستاره‌ای و حتی سفرهای بین سیاره‌ای را می‌توان با قابلیت‌های حل مسئله سیستم‌های پیشرفته هوش مصنوعی برطرف کرد. با داشتن توانایی تفکر مستقل، می‌توان از سوپر ای آی به طور موثر برای آزمایش و تخمین احتمالات موفقیت معادلات، نظریه‌ها، تحقیقات، پرتاب موشک و ماموریت‌های فضایی استفاده کرد.

۵.پیشرفت‌های پزشکی

توسعه سوپر ای آی همچنین می‌تواند به طور قابل توجهی به بخش عمودی صنعت مراقبت‌های بهداشتی کمک کند. این فناوری می‌تواند نقش اساسی در کشف دارو، توسعه واکسن و تحویل دارو ایفا کند. با افزودن هوش فوق هوشمند آگاه، کشف و تحویل سویه‌های جدید داروها بسیار موثرتر خواهد شد.

تبدیل تهدید به فرصت!

اگرچه هوش مصنوعی فوق هوشمند هنوز به طور کامل تحقق نیافته است، اما توجه بسیار زیادی را از سوی محققان در سراسر جهان به خود جلب کرده است. هرچند ASI خطرات متعددی را به همراه دارد، اما متخصصان هوش مصنوعی احساس می‌کنند که دستیابی به آن دستاورد مهمی برای بشریت خواهد بود. آینده سوپر ای آی علی‌رغم عدم قطعیت و ترس در مورد ماهیت غیرقابل پیش‌بینی آن و عواقب وخیمی که هوش فوق هوشمند مخرب ممکن است برای ما ایجاد کند، بسیار روشن به نظر می‌رسد. نسل‌های آینده ماهیت واقعی هوش فوق هوشمند را آشکار خواهد کرد، سال‌هایی که شاید هیچ کدام از ما دیگر آن‌ها را نبینیم!

منبع: spiceworks

نیایش احمدی _ خبرنگار تحریریه جوان قدس