به گزارش قدس آنلاین، در گستره‌ تاریخ فرهنگی ایران، سعدی شیرازی چون خورشیدی تابان بر آسمان ادب و حکمت می‌درخشد. شاعری که در میان بلاغت واژه و روشنی اندیشه، انسانی را تصویر می‌کند که فراتر از زمان و مکان می‌اندیشد. سعدی شاعری است که از دل قرن هفتم برخاسته است اما پرسش‌ها و پاسخ‌هایش، به اقتضای انسان معاصر نیز معنا دارد. در جهانی که از خشونت و گسست‌های انسانی رنج می‌برد، صدای آرام و حکیمانه‌ و عاشقانه‌های سعدی، پژواکی است از همدلی، مدارا و زیست مبتنی بر خرد.

عاشقانه‌های بی‌مانند

گنجعلی صحبت‌هایش را با بیان ویژگی‌های شعر سعدی آغاز کرده و می‌گوید: همان طور که بزرگان شعر و ادبیات همیشه اشاره می‌کنند، سعدی یک شاعر غزلسرای روان و سلیس است که به ساده‌ترین شکل ممکن شعر سروده است، به ‌طوری که فهم و درک این اشعار سخت نیست ولی در عین سادگی، تمام ارکان شعر سر جای خودشان هستند و ساختار درستی دارند.

به گفته او، سعدی همان طور که می‌زیست، بدون اغراق‌های اضافه، شعر سروده است. استاد سخن را می‌شود با «شاعر عاشقانه‌های بی‌بدیل و بی‌مانند» توصیف کرد؛ چراکه سرآمد شعر و شاعران ایران است. شعرهای وی زمینی نیستند و بر خلاف دیگر شاعران که حرف‌هایشان دوپهلو بوده، شعرهای سعدی کاملاً عشق زمینی را بیان کرده است، به بیانی دیگر بسیار روراست از برخی توصیفات استفاده کرده و نقاب سانسور روی صورت شعرهایش نکشیده است.

این شاعر اضافه می‌کند: سعدی علاوه بر عاشقانه بودن، ماجراها را نیز به شکل طنز بیان کرده که همین موضوع سبب وجه تمایز او با دیگر شاعران شده است. البته ما، هم‌وزن شعر سعدی در عاشقانه‌های امروز از نظر ادبیات تطبیقی فقط در اشعار جدید نمونه‌هایی داریم که تا حدودی شبیه به شعرهای سعدی هستند.

گنجعلی در خصوص تأثیر اشعار سعدی بر شعر معاصر توضیح می‌دهد: شعرهای سعدی برای مردم امروز قابل فهم است و تفسیرهای خاصی نیاز ندارد که بخواهیم در جلساتی آن‌ها را تعبیر و معانی ویژه‌ای از آن‌ها دریافت کنیم؛ چراکه با اشعار سپید و امروزی، قرابت زیادی دارد و حتی شاعران شعر سپید نیز از نثر و شعرهای وی استفاده می‌کنند.

تأثیر سعدی بر شاعران امروزی

وی در پاسخ به این پرسش که شاعران معاصر چقدر از شاعران کهن الهام می‌گیرند؟ می‌گوید: اصولاً در بحث شعر و شاعری، الهام مستقیم نداریم که بگوییم فلان شعر یک الگو به ما بدهد و سپس شعرهای خودمان نیز بر آن اساس باشد. شاعران امروز به ادبیات گذشته و کهن تکیه دارند، به این ‌گونه که خوانش شعرهای کهن به آن‌ها کمک می‌کند و تأثیرش را در ناخودآگاه آن شاعر معاصر می‌گذارد اما تأثیر مستقیم روی سروده‌های وی ندارد. در واقع شاعران درک خودشان را می‌نویسند.

گنجعلی می‌افزاید: می‌توان گفت مطالعه ادبیات کهن برای کسی که می‌خواهد در مسیر شعر و شاعری و ادبیات قدم بردارد بسیار مؤثر است؛ چرا که آن ادبیات نسل به نسل چرخیده و به ما رسیده است و ما نیز باید ادامه‌دهنده همان راه درست و اصولی باشیم.

کم‌کاری‌های همیشگی...

این شاعر معاصر با بیان اینکه کم‌کاری‌هایی در معرفی شاعران کهن به جامعه امروزی صورت گرفته است، خاطرنشان می‌کند: من معتقدم آن طور که باید و شاید هنوز شعر سعدی به مردم شناسانده نشده است. جامعه ما آنچنان با شعر درگیر نیست زیرا مردم گرفتاری‌های دیگری دارند و شعر در آن چیزی خلاصه شده که رسانه‌ها تبلیغ می‌کنند.

او با بیان اینکه جهان‌بینی انسان‌ها بر پایه ادبیات شکل می‌گیرد و ما به ادبیات بهای کمی دادیم، عنوان می‌کند: علاوه بر اینکه مردم شاعران را نمی‌شناسند، حتی زبان فارسی که بزرگانی چون فردوسی و سعدی برای نگهداشت و پاسداشت آن، عمرشان را وقف کردند، کنار گوش خودمان رو به نابودی است. مثلاً بلاگرهایی که در اینستاگرام فعالیت دارند و صفحاتشان دنبال‌کنندگان زیادی دارد، به جای گسترش درست و اصولی زبان فارسی و حتی معرفی شاعران، در حال نابودی و تغییر زبان فارسی هستند. به هر حال مخاطب نوجوانی که این محتوا را می‌بیند از آن محتوای غلط اثر می‌پذیرد و همان حرف‌ها و ساختارهای غلط را تقلید می‌کند. البته بخشی از این ماجرا به خاطر کم‌کاری ما در رسانه است و باید شاعران را در همین بسترهای مجازی به نوجوانان و مردم شناساند.

وی ادامه می‌دهد: به جز فضای مجازی، حتی صدا و سیما هم آن طور که باید به شاعران نپرداخته است. در حال حاضر برنامه‌هایی نداریم که به شاعران مستقل تریبون داده شود و به خاطر همین رویه، حضور بسیاری از شاعران را در رسانه‌ها از دست می‌دهیم. ضمن اینکه برخی برنامه‌سازان به دلیل نداشتن تسلط بر عرصه شعر و ادبیات، برنامه‌هایی که می‌سازند نمی‌تواند ارتباط خوب و مؤثری با مخاطبان به ویژه نوجوانان برای معرفی شاعران کهن و معاصر برقرار کند.

تجدید نظر در کتاب‌های ادبیات آموزش و پرورش

نویسنده کتاب «مشق شعر» درباره اینکه برای آشنایی بیشتر نسل جوان با شعر و شاعران کهن چه باید کرد، می‌گوید: اگر در کتاب‌های درسی دانش‌آموزان تجدید نظر و بازنگری صورت می‌گرفت بسیار کارآمد و مؤثر بود؛ زیرا کسانی که این کتاب‌ها را نوشته‌اند، به جزئیاتی که یک شاعر می‌تواند به آن توجه کند، نپرداخته‌اند در صورتی که شعرهای سعدی عشق‌های پرشوری دارد و می‌تواند برای نوجوانان جذاب باشد. علاوه بر آن، حتی به شعر معاصر هم بها داده نشده است و صرفاً یک معرفی کوتاه از برخی شاعران نوشته شده که می‌تواند با بازنگری و تغییراتی بهتر شود.

گنجعلی اضافه می‌کند: به غیر از متن کتاب‌ها، معلمان ادبیات هم در این امر اثرگذارند. البته در نسل جدید، دبیران ادبیات خوبی داریم که ادبیات کهن را از منظر زیبایی‌شناسی مطالعه کردند و اطلاعات خوبی دارند. دبیران ادبیات کنونی شعر امروز را خوب می‌شناسند و می‌شود به ادامه ادبیات و معرفی آن از طریق معلمان امیدوار بود و با اقدام‌هایی همچون معرفی کتاب، فیلم و... شاعران کهن و بزرگ را بیشتر به بچه‌ها بشناسانند. مثلاً شروع کلاس‌ها با شعر باشد یا هنگام درس دادن از تمثیل و شعر استفاده کنند. ضمن اینکه آثار سینمایی مستقیم کمی درباره شاعران معاصر و کهن داریم البته فیلم‌هایی هستند که غیرمستقیم به ادبیات و شعر پرداخته‌اند و بچه‌ها را با ادبیات فاخر آشنا می‌کنند.