مهدی رهنما با بیان اینکه از داده‌های چند نوع ماهواره در حال حاضر در سازمان هواشناسی استفاده می‌کنیم، توضیح داد: برخی از آن‌ها ماهواره‌های مدارقطبی و برخی دیگر ماهواره‌های زمین‌ثابت هستند. ماهواره‌های مدار قطبی روزی یک تا دو مرتبه از روی کشور گذر می‌کنند و می‌توانیم با استفاده از داده‌های آن‌ها روی شناسایی کانون‌های بالقوه و بالفعل گردوخاک همچنین غلظت گرد و خاک کار کنیم.

وی با بیان اینکه از ماهواره‌های زمین‌ثابت‌ در سازمان هواشناسی بسیار استفاده می‌شود، گفت: ۱۰ تا ۱۵ دقیقه یک بار از این ماهواره‌ها یک تصویر به وسعت یک نیم کره دریافت می‌شود و به محض اینکه گردو خاک در کشورهای همسایه یا داخل کشور رخ دهد، شناسایی و رصد و بر اساس نقشه‌های هواشناسی محدوده زمانی و مکانی وقوع پدیده گرد و خاک پیش‌بینی و هشدارها صادر می‌شوند.

وجود اختلاف نظر مبنایی بین عبارت گرد و خاک و گرد و غبار

رئیس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو در بخش دیگری از صحبت‌های خود با بیان اینکه اختلاف نظر مبنایی بین عبارت گرد و خاک و گرد و غبار وجود دارد، اظهارکرد: سازمان محیط زیست این پدیده را گرد و غبار می‌نامد و سازمان هواشناسی آن را گرد و خاک می‌داند.

وی ادامه داد: اطلاع‌رسانی و توجه به پدیده گرد و خاک از بیش از ۱۰ سال گذشته در ایران افزایش پیدا کرده است چون در مناطقی رخ داده که از طریق رسانه‌های جمعی انعکاس بیشتری یافته است، در صورتی که ایران متاثر از خشکی‌های متعدد و بیابان‌های وسیع و در نتیجه کانون‌های بالقوه و بالفعل گرد و خاک سابقه طولانی در وقوع پدیده گردوخاک دارد.

رئیس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو اضافه کرد: گرد و خاک طی ماه‌های اخیر به علت تغییرات اقلیمی و کم‌بارشی‌های پیاپی در ایران و کشورهای همسایه تشدید شده است و چون کانون‌های جمعیتی گسترده‌تری را تحت تاثیر قرارداده است، بیشتر توجه برنامه‌ریزان را به خود جلب کرده است.

به گفته رهنما تا اوایل پاییز به‌طور متناوب درگیر گرد و خاک خواهیم بود ولی وسعت و شدت آن برای ماه‌های پیش رو هنوز قابل پیش‌بینی نیست.

وی ادامه داد: به تبع شرایط اقلیمی و میزان بارش‌ها برخی از این کانون‌ها در بعضی مواقع فعال می‌شوند. کانون‌های داخلی گرد و خاک در ایران طی ماه‌های اخیر به خصوص در خوزستان و جنوب سیستان فعال بوده‌اند البته عمده گرد و خاک اخیر کشور منشا خارجی داشته است چراکه به دلایل شرایط سیاسی و منطقه‌ای در کشورهایی مانند عراق و سوریه عملا اقدامی در راستای تثبیت کانون‌های گرد و خاک انجام نشده است.

اجرای دو ابرپروژه برای مدیریت کانون‌های داخلی گرد و خاک

رهنما در پاسخ به این پرسش که آیا کانون‌های داخلی گرد و خاک طی سال‌های گذشته به‌خوبی مدیریت شده است یا خیر؟ اظهار کرد: این موضوع از سه منظر قابل بررسی است؛ از سال ۹۵ تا ۹۹ دو ابرپروژه در سازمان محیط زیست تعریف و به پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو سپرده شد. در این جهت کنسرسیومی تشکیل شد. تمام کانون‌های احتمالی گرد و خاک را در داخل و ۲۵ کشور اطراف ایران شناسایی کردیم.

رئیس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو ادامه داد: کانون‌های گرد و خاک با تلاش‌های سازمان‌های حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی در حال تثبیت شدن هستند و کاهش اثرات گرد و خاک در برخی از آن‌ها را شاهد هستیم.

رهنما در پایان گفت: سازمان هواشناسی از طریق سامانه‌های پیش‌بینی و هشدار با پروژه‌های مدیریت کانون‌های گرد و خاک همکاری کرده است.