در سالی که با عنوان «سرمایه‌گذاری برای تولید» نام‌گذاری شده، مسیر حرکت کشور در حوزه‌های اقتصادی باید بر پایه عقلانیت، مزیت‌های نسبی و نگاه راهبردی به آینده تنظیم شود. دیگر دوران خام‌فروشی بی‌محابا گذشته و اکنون بیش از هر زمان دیگر، تبدیل منابع خام به محصولات نهایی و صادرات‌محور به ضرورتی انکارناپذیر تبدیل شده است.
در این میان، ساخت پتروپالایشگاه‌ها یکی از روشن‌ترین مصادیق سرمایه‌گذاری اثربخش و تولید با ارزش‌افزوده بالا محسوب می‌شود؛ پروژه‌هایی که نه‌تنها درآمد ارزی پایدار برای کشور به همراه دارند، بلکه در برابر تحریم‌ها مصون‌اند و اقتصاد ملی را در مسیر استقلال و تاب‌آوری قرار می‌دهند.
در گفت‌وگویی با حسینعلی حاجی‌دلیگانی، نایب‌رئیس دوم مجلس شورای اسلامی، ابعاد مختلف این موضوع، اهمیت توسعه پتروپالایشگاه‌ها و لزوم فراهم‌سازی زیرساخت‌های حمایتی از سوی دولت را بررسی کردیم.
وابستگی به خام‌فروشی، در واقع وابستگی به ناپایداری است
حاجی‌دلیگانی در ابتدای این گفت‌وگو با تأکید بر اینکه ساخت پتروپالایشگاه‌ها در راستای شعار «سرمایه‌گذاری برای تولید» است، گفت: کشور ما سال‌هاست که از خام‌فروشی آسیب دیده است. هر زمان که شرایط جهانی برای صادرات نفت خام سخت شده، کشور دچار بحران درآمدی، فشار بودجه‌ای و تنش در معیشت مردم شده است. این یعنی وابستگی به خام‌فروشی، در واقع وابستگی به ناپایداری است. اما زمانی که ما بتوانیم نفت خام را در داخل کشور به فرآورده‌های متنوع تبدیل کنیم، نه‌تنها زنجیره‌ای از تولید و اشتغال ایجاد می‌کنیم، بلکه ارزش‌افزوده چندبرابری نسبت به فروش خام نصیب کشور خواهد شد.
وی افزود: پتروپالایشگاه‌ها پروژه‌هایی هستند که هم به لحاظ اقتصادی، هم به لحاظ امنیتی، و هم به لحاظ راهبردی توجیه کامل دارند. اولاً، بازار داخلی کشور همچنان به حجم بالایی از فرآورده‌های نفتی نیاز دارد. ثانیا، کشورهای منطقه و بازارهای آسیایی و بریکس نیز آماده جذب این محصولات هستند، به‌ویژه زمانی که محصولات با کیفیت بالا و قیمت رقابتی تولید شوند. ثالثا، فرآورده‌های نفتی، برخلاف نفت خام، در فهرست تحریم‌های سنگین قرار ندارند و امکان صادرات آن‌ها به‌مراتب آسان‌تر و کم‌ریسک‌تر است.
با یک نگاه بلندمدت به صادرکننده اصلی بنزین بدل می شویم
وی با اشاره به تجربه کشورهای دیگر در این زمینه اظهار داشت: برخی کشورهای پیشرفته که منابع نفتی محدودی دارند، سال‌هاست که با توسعه پتروپالایشگاه‌ها به جایگاه مهمی در صادرات فرآورده‌های نفتی رسیده‌اند. در حالی که ما با این سطح از منابع عظیم نفت و گاز، اگر به‌موقع سرمایه‌گذاری نکنیم، بازار را از دست خواهیم داد. ما نباید در موضع خام‌فروشی باقی بمانیم در حالی که می‌توانیم با یک نگاه بلندمدت، به صادرکننده اصلی بنزین، گازوئیل، سوخت هوایی، خوراک پتروشیمی و حتی محصولات نهایی پتروشیمی در منطقه تبدیل شویم.
حاجی‌دلیگانی در ادامه با اشاره به نقش بخش‌های مختلف کشور در تحقق این هدف گفت: هم بخش دولتی و هم بخش‌های غیردولتی باید در این مسیر وارد عمل شوند. لازمه آن، ایجاد فضای اعتماد و کاهش موانع سرمایه‌گذاری است. او تأکید کرد: انتظار ما از دولت این است که زیرساخت‌ها را فراهم کند، مجوزها را تسهیل کند و مشوق‌هایی مانند تنفس خوراک را ارائه دهد. در غیر این صورت، ظرفیت عظیم کشور برای تبدیل نفت به ثروت، خاک خواهد خورد.
منابع محدود ارزی صرف پروژه‌های با قدرت بازگشت سرمایه شود
وی ادامه داد: ساخت یک پتروپالایشگاه تنها به معنای تولید سوخت نیست. این پروژه‌ها منشأ شکل‌گیری ده‌ها واحد صنعتی جانبی هستند. وقتی شما خوراک پتروشیمی تولید می‌کنید، صنایع پایین‌دستی فعال می‌شوند. وقتی سوخت باکیفیت تولید می‌کنید، وابستگی به واردات کاهش می‌یابد. حتی در حوزه حمل‌ونقل، تولید قطعات، خدمات مهندسی و صادرات دانش‌فنی، این پروژه‌ها منشأ تحول خواهند بود. بنابراین، اثر پتروپالایشگاه‌ها فقط در یک منطقه خاص یا در قالب یک صنعت محدود نیست؛ بلکه اثرات آن فراگیر و ملی است.
وی با اشاره به محدود بودن منابع ارزی کشور تصریح کرد: ما باید منابع محدود ارزی خود را به جای صرف در واردات کالاهای مصرفی یا پروژه‌های غیرضروری، به سمت پروژه‌هایی ببریم که قدرت بازگشت سرمایه دارند. پتروپالایشگاه دقیقاً چنین ویژگی‌ای دارد: با سرمایه‌گذاری در آن، نه‌تنها اصل سرمایه بازمی‌گردد، بلکه ارز حاصل از صادرات و صرفه‌جویی ارزی نیز وارد کشور می‌شود. این یعنی تقویت تراز تجاری، کاهش وابستگی ارزی، و افزایش پایداری اقتصادی.
لزوم سرمایه گذاری در پروژه های با ریسک پایین، سود بالا، اثر ملی
حاجی‌دلیگانی با تأکید بر لزوم نگاه ملی و هماهنگ در این حوزه گفت: ما امروز نیاز به یک عزم جدی و فرابخشی داریم. نباید اجازه دهیم که بروکراسی، تعلل یا مقاومت‌های بی‌دلیل، مانع پیشرفت این پروژه‌های راهبردی شود. همه دستگاه‌ها باید در یک مسیر مشخص، هماهنگ شوند تا مسیر برای احداث و بهره‌برداری از پتروپالایشگاه‌ها هموار شود. اگر این اتفاق بیفتد، ما در آینده شاهد جهش در تولید، اشتغال، صادرات و حتی ثبات بازار داخلی خواهیم بود.
وی گفت: آنچه کشور امروز به آن نیاز دارد، سرمایه‌گذاری‌هایی است که با ریسک پایین، سود بالا، اثر ملی و مصون از فشارهای بین‌المللی باشند. پتروپالایشگاه دقیقاً چنین سرمایه‌گذاری‌ای است. این فرصت را نباید از دست داد. هر روز تأخیر در تصمیم‌گیری و اجرا، به معنای از دست رفتن سهم ایران در بازار جهانی و کاهش قدرت اقتصادی در آینده است. اکنون زمان عمل است، نه شعار.
نظر شما