حسین حیدریان کارشناس انرژی در گفت و گو با قدس آنلاین با اقدامات منفی غرب در زمینه انرژی و زمین بازی خطرناک برای ایران و روسیه و لزوم همکاری نزدیکتر ایران و روسیه در حوزه انرژی خاطرنشان کرد: ایالات متحده در سالهای اخیر با حضور مستقیم در قفقاز و طراحی خطوط لولهای مانند باکو–تفلیس–جیحان کوشیده است ایران و روسیه را از مسیرهای اصلی انتقال انرژی کنار بگذارد. سیاست کلان واشنگتن مبتنی بر کنترل کریدورهای انرژی و کاهش نفوذ دو قدرت اصلی منطقه یعنی ایران و روسیه است. اما اکنون با تغییر شرایط بینالمللی، شکلگیری بلوک شرق و افزایش نیاز شدید اقتصادهای نوظهور مانند هند به انرژی، فرصتی بینظیر برای ایران پدید آمده است تا با پیگیری سیاست فعال دیپلماسی انرژی، هم منافع اقتصادی خود را تأمین کند و هم از منظر امنیتی به سطحی از بازدارندگی دست یابد که نفوذ آمریکا در منطقه را کمرنگ سازد.
کریدور استراتژیک انرژی که معادلات منطقهای را تغییر خواهد داد
وی ادامه داد: موقعیت ایران در نقشه ژئوپلیتیک انرژی جهان کمنظیر است. در شمال کشور، روسیه و ترکمنستان با ذخایر عظیم گازی قرار دارند؛ در شرق، بازار پرجمعیت و تشنه انرژی هند و پاکستان حضور دارد؛ در جنوب، دسترسی مستقیم ایران به آبهای آزاد خلیج فارس و دریای عمان، امکان صادرات انرژی به بازارهای جهانی را فراهم کرده است و در غرب، مسیرهای زمینی به ترکیه و اروپا وجود دارد. چنین موقعیتی به ایران ظرفیت تبدیل شدن به شاهراه انرژی اوراسیا را میدهد. چنانچه ایران با ایجاد خطوط لوله امن و مستقیم، گاز روسیه را از مسیر دریای خزر دریافت کرده و از طریق خاک خود به بندر چابهار منتقل کند، سپس با خط لوله دریایی یا زمینی آن را به هند برساند، عملاً یک کریدور استراتژیک انرژی شکل خواهد گرفت که معادلات منطقهای را تغییر خواهد داد.
این کارشناس انرژی با اشاره به نیاز متقابل هند به گاز روسیه خاطرنشان کرد: نیاز هند به گاز طبیعی در این معادله اهمیت ویژهای دارد. اقتصاد هند با رشد سالانه بالا و جمعیتی بیش از یکونیم میلیارد نفر، در حال تبدیل شدن به سومین اقتصاد بزرگ جهان است. این کشور برای تداوم رشد صنعتی و جایگزینی سوختهای آلاینده به گاز طبیعی وابستگی روزافزونی دارد. پیشبینیها نشان میدهد مصرف گاز هند طی یک دهه آینده دو برابر خواهد شد. در حال حاضر آمریکا میکوشد با صادرات LNG از خلیج مکزیک یا قطر، بازار انرژی هند را در دست بگیرد، اما هزینه بالای حملونقل و وابستگی به مسیرهای دریایی تحت سیطره ناوگان غربی، چالشهای جدی برای دهلی نو ایجاد کرده است. در مقابل، ایران نزدیکترین، امنترین و اقتصادیترین مسیر برای تأمین انرژی هند به شمار میرود.
جنگ اوکراین، کرملین را به سمت بازارهای شرق و جنوب آسیا سوق داد
حیدریان افزود: از سوی دیگر، روسیه پس از جنگ اوکراین با محدودیت جدی در صادرات انرژی به اروپا مواجه شده است. اروپا که پیشتر بزرگترین مشتری گاز روسیه بود، اکنون در مسیر کاهش وابستگی به این کشور حرکت میکند و همین مسئله کرملین را به سمت بازارهای جدید در شرق و جنوب آسیا سوق داده است. چین بخشی از این خلأ را پر کرده، اما هند نیز هدف اصلی روسیه برای تنوعبخشی به بازارهاست. انتقال مستقیم گاز روسیه به هند از مسیر ایران میتواند یک استراتژی برد–برد باشد: روسیه بازار جدید مییابد، هند انرژی مطمئن و ارزانتر دریافت میکند و ایران به هاب اصلی انرژی منطقه تبدیل میشود.
وی گفت: اتصال گازی مستقیم ایران به هند و روسیه و تحقق مسیر انتقال گاز روسیه به هند از طریق ایران پاسخی قاطع به دخالتهای آمریکا در قفقاز خواهد بود. آمریکا با استفاده از نفوذ در گرجستان و آذربایجان و حضور در دریای سیاه، تلاش کرده مسیرهای انرژی روسیه و ایران را محدود سازد اما با عبور خط لوله از خاک ایران، تمامی این طراحیها بیاثر میشود و موقعیت ژئوپلیتیک تهران ارتقا مییابد. به بیان دیگر، ایران با این پروژه نشان میدهد که میتواند بدون توجه به فشارهای خارجی، در معادلات کلان انرژی اوراسیا تعیینکننده باشد.
نظر شما