البته رئیسجمهور از ابتدای نشستن بر منصب بالاترین نهاد اجرایی کشور در حوزه سیاست داخلی و خارجی از این دست حاشیهها کم نداشته است. اگرچه برخی این نوع عملکرد پزشکیان را روراستی و منش رفتاری وی تعبیر کرده اما در مقابل عده دیگر معتقدند او در جایگاه ریاست جمهوری حق چنین اشتباهاتی را ندارد؛ چراکه این نوع عملکرد در نهایت منعکسکننده جایگاه کشورمان در صحنه جهانی است. با این حال در این گیر و دار روز گذشته مدیر کل تشریفات ریاست جمهوری درباره عکس حاشیهساز اخیر با نیش و کنایه به منتقدان در پیامی نوشت: با اصرار برخی دوستان خوب و منصف توییتری درباره این عکس عرض میکنم که جناب دکتر پزشکیان داشت به سمت جایگاه خود پیش از شروع اجلاس میرفت که سر راه رئیس جمهور ترکیه را پشت میزش دید و دوستانه با دست به پشتش زد و ایشان هم قدری برگشت تا ببیند کیست که در همان حالت دست داد و رئیس جمهور ما هم نکتهای در گوشش گفت و خندید و رفت… . دولت و شخص رئیس جمهور محترم فارغ از حاشیهسازیهای ناشیانه و هدفمند عدهای که میشناسیم، راه و هدف خود را در رفع مشکلات داخلی با وفاق ملی و تأمین عزتمندانه منافع ملی با تعامل خارجی گم یا رها نخواهند کرد. سیدعباس موسوی ادامه داد: در حاشیه اجلاسها - نه حین دیدارهای رسمی و مذاکرات دوجانبه - از این نوع حرکات صمیمانه، دوستانه و غیررسمی میان مقامات دولتها به ویژه دولتهای دوست و همسایه در آسیا، اروپا، آمریکا و… کم نیست. باتجربهها میدانند و از این صحنهها زیاد دیدند. حالا عدهای از عزیزان! دنبال ماهیگیری خاص هستند، خود دانند ولی بدانند از هر لحاظ دارند به اصطلاح «اشتباه میزنند!».
رئیسجمهور نماد ملت است
اما بالا گرفتن انتقادها نسبت به این نوع عملکرد رئیس جمهور به ویژه در حوزه سیاست خارجی سبب شد به سراغ چند تن از فعالان سیاسی رفته و نظر آنها را در این باره جویا شویم.
سید امیرحسین قاضیزاده هاشمی، معاون رئیسجمهور در دولت سیزدهم، در گفتوگو با قدس با تأکید بر اینکه «عملکرد رئیسجمهور صرفاً عملکرد یک فرد نیست»، گفت: وقتی کسی به مقام ریاستجمهوری میرسد، او نماد یک ملت است؛ نماد دوستیها و دشمنیها. بنابراین اگر کسی به ملتی توهین یا علیه منافع ملی عمل میکند، انتظار میرود رئیسجمهور مقتدرانهتر و رسمیتر با او برخورد کند.
اینکه بگوییم آقای رئیسجمهور فردی متواضع، خاکی و مردمدار است، موضوعی مربوط به داخل کشور است. اما در روابط خارجی، هر برخورد باید متناسب با رفتار آن شخصیت با ملت ایران و منافع ملی کشور باشد.
قاضی زاده هاشمی با اشاره به برخی حاشیههای ایجاد شده در ماههای اخیر برای دکتر پزشکیان، افزود: به نظر میرسد چارچوبهای لازم در حوزه تشریفات ریاستجمهوری یا برنامهریزیها به درستی پیشبینی و اجرا نمیشود. همین مسئله سوءتفاهم ایجاد کرده و ناراحتیهایی به دنبال داشته است. اصل برخی رفتارها خلاف عرف دیپلماتیک بوده و این موجب نگرانی جدی شده است. وی تأکید کرد: فارغ از دوستیها و روابط شخصی، رعایت عرف دیپلماتیک یک اصل است. وزارت امور خارجه و تشریفات ریاستجمهوری باید بیشتر روی این موضوع تمرکز کنند، زیرا هر بار که چنین حاشیههایی ایجاد میشود، انعکاس بینالمللی و داخلی دارد و پیام منفی منتقل میکند. من سوءنیت را مطرح نمیکنم، اما حداقل این اتفاقها نشانه کارنابلدی است.
بر رفتار رئیس جمهور اشکالی وارد نیست
اما سید محمدعلی ابطحی، معاون حقوقی و مجلس رئیس جمهور در دولت هشتم، به تحلیل سیستمهای پروتکلی و جایگاه روابط شخصی در تصمیمهای دیپلماتیک پرداخت و با اشاره به دو سیستم موجود در ارتباط با پروتکلهای جهانی، گفت: یکی سیستم پروتکلهای سنتی است که به نظر من دورانش در حال پایان است. مانند بسیاری از سنتهای گذشته، تأکید صرف بر شکل و تشریفات، دیگر کارایی ندارد و دیگری آنچه از گفتوگوها و نشستها حاصل میشود، اهمیت بیشتری نسبت به ظاهر و شکل پروتکلها دارد.
وی تصریح کرد: بارها توصیه کردهام در سیاست خارجی اگر بتوان از قید و بندهای پروتکلی که چه کسی کجا بنشیند یا چه ترتیبی رعایت شود آزاد شد و تمرکز بر محتوا گذاشته شود، نتیجه بسیار مفیدتر خواهد بود.ابطحی در تشریح اهمیت روابط شخصی در دیپلماسی، افزود: فرض کنید رئیس جمهور یا حتی وزیران خارجه با کشورهای خلیج فارس روابط شخصی برقرار کنند. نباید فراموش کرد بخشی از تعاملات، صرفاً پروتکل و دیپلماسی رسمی نیست؛ بخش دیگر آن به روابط عاطفی و شخصی طرفین مرتبط است. استفاده هوشمندانه از این روابط میتواند در تصمیمهای سیاسی تعیینکننده باشد و بسیار مفید است. معاون رئیس جمهور در دولت هشتم، معتقد است: انعطاف در رعایت پروتکلها و تمرکز بر محتوا و روابط انسانی میتواند ضمن حفظ منافع ملی، اثرگذاری سیاست خارجی ایران در عرصه بینالمللی را نیز افزایش دهد.
حواسمان به حاشیهسازیها باشد
حمیدرضا ترقی، عضو شورای مرکزی حزب مؤتلفه اسلامی هم ضمن ارزیابی این موضوع به بررسی ابعاد رسانهای و دیپلماتیک حاشیهسازیها پرداخت. ترقی با اشاره به نقش رسانهها در ایجاد حاشیهها، گفت: اگر این نوع رفتار از بخش رسانهای رئیس جمهور باشد، طبیعتاً هدف آن ایجاد حاشیه برای ایشان است. این حاشیهسازیها نه تنها مورد قبول خود رئیس جمهور نیست، بلکه اصولاً به آن اعتنایی نمیشود. جریانهای منتقد باید بدانند بزرگنمایی این حاشیهها جز آسیب زدن به موقعیت رئیس جمهور نتیجه دیگری ندارد. در سیاست خارجی ممکن است رفتارهایی انسانی انجام شود که کاملاً مطابق با پروتکلهای بینالمللی نباشد، اما پررنگ کردن آن، هم اهمیت و محتوای سفر را تحت تأثیر قرار میدهد و هم موجب ضربه زدن به جایگاه رئیس جمهور میشود.
وی افزود: در رفتارهای رئیس جمهور، هیچ نشانهای از سوءنیت یا تخریب علیه نظام مشاهده نمیشود. ایشان با حسن نیت نسبت به مسائل کشور عمل میکنند و مواضعشان نسبت به رهبر معظم انقلاب کاملاً مثبت است. این نوع برخورد رسانهای با توجه به سابقه و منش رئیس جمهور، نه تنها زیانآور است، بلکه در رفتار ایشان مشاهده نمیشود. تمرکز بر محتوای سفرها و اقدامهای عملی، به جای حاشیههای رسانهای میتواند اثرگذاری سیاست خارجی کشور را حفظ و از آسیبهای احتمالی جلوگیری کند.
وظیفه مهم تیم تشریفات ریاست جمهوری
سید محمدتقی آقایان، پژوهشگر و کارشناس مسائل بینالملل هم در گفتوگو با قدس، با تأکید بر اهمیت رعایت آداب دیپلماتیک در دیدارهای خارجی، به بررسی رفتارهای رئیسان کشور و مسئولان عالیرتبه در عرصه بینالمللی پرداخت و گفت: در بحث پروتکلهای خارجی فرقی نمیکند رئیس جمهور باشید، رئیس مجلس یا رئیس شورای عالی امنیت ملی؛ نوع رفت و آمد، نوع دست دادن و برخورد با مسئولان کشورهای مختلف، متفاوت است. شما نمیتوانید با رئیس جمهور آذربایجان همان رفتار را داشته باشید که با نخست وزیر عراق دارید، زیرا هر کشور ویژگیها و اقدامهای خاص خود را دارد. رفتارها با کشورهایی که گاه نسبت به جمهوری اسلامی ایران موضع خصمانه دارند، باید در تعاملات رعایت شود. زبان بدن، نشستن و برخورد با آنها باید متناسب با رفتار و شخصیت طرف مقابل باشد.وی افزود: یک بخش این رعایتها برمیگردد به خود شخص و بخش دیگر بر عهده مسئول تشریفات یا مسئول رسانهای تیم آن مقام مسئول است. گاهی این نکات بازگو میشوند، اما رعایت یا عدم رعایت آنها در همان لحظه مشخص میکند که آیا تیم توانسته دستورالعملها را اجرا کند یا خیر. رعایت دقیق آداب دیپلماتیک و پروتکلهای بینالمللی به ویژه در مواجهه با کشورهایی که سابقه خصومت یا تهدید داشتهاند، اصلیترین شاخص حفظ شأن و اعتبار جمهوری اسلامی ایران در عرصه جهانی است.
نظر شما