پسته، این مروارید سبز و طلای خندان کشاورزی ایران، داستان موفقیت دیگری در دل استان فارس ثبت میکند؛ این استان که روزگاری تنها به مرکبات شناخته میشد، امروز با بیش از ۳۴ هزار هکتار باغ، به یکی از قطبهای نوظهور و پرآوازه تولید پسته در کشور تبدیل شده است.
این قطب نوظهور جایی است که کیفیت بر کمیت پیروز میشود و درآمدزایی چشمگیر، کشاورزان را به کشت این محصول استراتژیک و کمآبخواه نشانده است.
از رکوردشکنی تا بازارهای جهانی
برآوردهای اولیه نشان میدهد امسال حدود ۲۴۰ هزار تن پسته خشک در کشور تولید خواهد شد که نیمی از آن متعلق به کرمان و مابقی در استانهایی مانند فارس تولید میشود.طبق آمارهای کشوری، میزان تولید پسته فارس حدود ۹ هزار تن است که بهلطف طعم و کیفیت بسیار عالی، بازارپسندی خوبی دارد.
این کیفیت بینظیر، پسته فارس را به کالایی افسانهای تبدیل کرده و ۸۰ درصد از تولیدات آن به گفته مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی فارس، راهی بازارهای چین، هند، روسیه و خلیج فارس میشود.
ابوالفضل زمانیفرد افزود: این صادرات نهتنها اقتصاد را رونق میبخشد، بلکه برداشت پسته برای ۲۰ هزار نفر اشتغالزایی مستقیم و برای ۲۰۰ هزار نفر به صورت غیرمستقیم ایجاد میکند.
۸۰ درصد پسته فارس صادر میشود
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی فارس گفت: برداشت پسته از ۲۰ شهریور در ۳۲ هزار هکتار باغهای استان آغاز شده است و تا اوایل آبان با ارقام فندقی، احمد آقایی، کله قوچی و اکبری ادامه دارد.
زمانیفرد با بیان اینکه شهرستانهای نیریز، بختگان، سروستان، خرامه و داراب تولیدکنندگان اصلی پسته فارس هستند، افزود: ۸۰ درصد پسته تولیدی به کشورهای چین، هند، روسیه و خلیج فارس صادر میشود.
نوآوری؛ کلید طلایی موفقیت در میانه چالشها
دستیابی به این موفقیتها در میانه چالشهایی مانند تحریم و کمآبی،تصادفی نیست؛ این گیاه که دوره طولانی تا به ثمر رسیدن دارد، با کشاورزی هوشمند به رکوردهای ملی رسیده است؛ بهگونهای که سال گذشته میانگین عملکرد کشور ۵۰۰ کیلوگرم در هکتار بود، اما یک باغ نمونه در فارس با تولید ۱۵ تن در هکتار، رکوردی بیسابقه ثبت کرد.
این دستاورد حاصل مدیریت علمی است؛ مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی فارس به برگزاری کارگاههای آموزشی مدیریت تغذیه و آفات و استفاده از ایستگاههای هواشناسی برای تخمین دقیق زمان مبارزه با آفات و جلوگیری از سمپاشیهای بیرویه اشاره کرد و گفت: از کائولین برای جلوگیری از آفتابسوختگی، از مالچ برای افزایش راندمان آبیاری و از اسید بوریک برای افزایش خوشهبندی استفاده شده است.
زمانیفرد گفت:به منظور افزایش میزان تولید پسته در استان، کارگاه آموزشی مدیریت تغذیه و آفات در باغات پسته با حضور محققین کشوری و استانی جهت استفاده از روشهای نوین باغداری برگزار شد و همچنین از ایستگاههای هواشناسی جهت تخمین دقیق زمان مبارزه جهت جلوگیری از سم پاشیهای بیرویه و اثر بیشتر مبارزه که باعث افزایش عملکرد میشود، استفاده شد.
وی تاکید کرد: نیاز سرمایی با استفاده از دادههای هواشناسی جهت روغن پاشی و بیدار شدن یکدست درختان تخمین دقیق زده شد و از کائولین و سیلیکات پتاسیم جهت جلوگیری از آفتابسوختگی، از مالچ جهت افزایش راندمان آبیاری و از اسید بوریک جهت افزایش خوشهبندی استفاده شد.
زمانیفرد عنوان کرد: پراکنش درخت نر جهت گردهافشانی و افزایش عملکرد در باغات پسته تعیین و از گچ و اسید جهت مدیریت خاکهای قلیایی و افزایش عملکرد و از آبشویی جهت افزایش عملکرد استفاده شد.
پاسخ هوشمند به بحران آب
تغییرات اقلیمی و کاهش منابع آب،کشاورزان را به سمت کشت محصولات مقاوم مانند پسته سوق داده است.پسته بهدلیل سیستم ریشهای قدرتمند و نیاز آبی نسبتا کم، گزینهای ایدهآل برای مناطق کمآب محسوب میشود.
سازمان جهاد کشاورزی نیز با اصلاح باغها و پایش مداوم، به دنبال افزایش کیفیت و کمیت تولید است و از روشهایی مانند آبشویی و استفاده از گچ برای مدیریت خاکهای قلیایی بهره میبرد.
نالههای طلای سبز و چالش برندسازی
با این وجود،کشاورزان محلی در انتظار حمایتهای بیشتر هستند؛ یکی از پستهکاران شهرستان نیریز (از تولیدکنندگان اصلی) از هزینههای سرسامآور تولید گلایه کرد و گفت: برای یک هکتار باغ به ۲۵ خودرو کود حیوانی نیاز است که هزینه آن به تنهایی ۱۰۰ میلیون تومان است.
وی بیان کرد: اگر تسهیلاتی در ابتدای فصل در اختیار ما قرار گیرد، محصول باکیفیتتر و بیشتری خواهیم داشت.چالش دیگر، مسئله برندسازی است؛ همان طور که کشاورزی دیگر به این مساله اشاره کرد و افزود: پسته استان فارس به دلیل تحریمها بدون برندسازی از استان خارج و به اسم کشورهایی مانند ترکیه به اروپا صادر میشود؛ اگرچه افزایش تعاونیهای خرید در شهرستان تا حدی به قیمت بهتر خرید از کشاورز کمک کرده، اما حل مشکل برندسازی کلیدی است.
رکوردشکنی تولید پسته در فارس
کارشناسان اقتصادی و کشاورزی نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بر لزوم ایجاد برند بینالمللی و توسعه کشاورزی هوشمند برای تثبیت دستاوردهای پسته فارس تاکید کردند.آنان این موفقیت را در شرایط تحریم استراتژیک خواندند، اما راهکارهایی اساسی برای تثبیت و توسعه این دستاورد ارائه کردند.
تهدید «نفرین منابع» و فرصت برندسازی بینالمللی
یک کارشناس اقتصادی در گفت و گو با ایرنا با اشاره به نقش ارزآوری و اشتغالزایی بالای این صنعت، هشدار داد: چالش اصلی در "نفرین منابع" یا "قیمت گذاری نامناسب" نهفته است؛ زمانی که محصولی با این کیفیت، بدون برند و هویت مستقل و با قیمتی نازل به دست دلالان و برندهای خارجی میرسد، عمده ارزش افزوده آن به جیب دیگران میرود.
مریم حسینینژاد، راهحل را سرمایهگذاری جمعی و دولتی بر روی ایجاد برندهای معتبر بینالمللی، ایجاد پلتفرمهای بازاریابی دیجیتال مستقیم برای ارتباط با خریداران نهایی در اروپا و شرق آسیا و همچنین توسعه صنایع تبدیلی و بستهبندی در خود استان دانست تا به جای فروش خام، محصول با ارزش افزوده بالا به فروش برسد.
الگویی درخشان برای کشاورزی هوشمند و سازگاری با کمآبی
رضا اوودی کارشناس ارشد زراعت و متخصص آبیاری نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، موفقیت پسته فارس را نتیجه به کارگیری تکنیکهای پیشرفته خواند و گفت: استفاده از تکنیکهایی مانند مالچ برای کاهش تبخیر، کاربرد کائولین برای جلوگیری از آفتابسوختگی و مدیریت دقیق آبیاری بر اساس دادههای هواشناسی، نشاندهنده بلوغ کشاورزان و مسئولان است.
وی با اشاره به رکورد ۱۵ تنی در هکتار، پایداری این موفقیت را منوط به حرکت به سمت سیستمهای آبیاری زیرسطحی و استفاده از آبهای نامتعارف (پساب تصفیه شده) دانست و تاکید کرد: تمرکز بر افزایش عملکرد در واحد سطح (کیلوگرم در هکتار) به جای توسعه سطح زیر کشت، تنها راه نجات از بحران آب است که محقق شدن آن نیازمند آموزش گستردهتر، نظارت دقیقتر و تزریق نهادههای باکیفیت با قیمت مناسب است.
به نظر میرسد تثبیت و تکثیر این دستاورد ملی، نیازمند عزمی جدی برای تبدیل تهدیدهای فعلی به فرصتهای آینده است.
آیندهای درخشان در گرو حل چالشها
در مجموع،تولید پسته ایران طی دهه گذشته به حدود ۴۰۰ هزار تن در سال رسیده و این آمار درخشان، همراه با کیفیت بینظیر و طعم متمایز، آیندهای طلایی را برای پسته فارس ترسیم میکند.
با این حال، آینده این طلای سبز در گرو حل ۲ چالش بزرگ یعنی تامین نهادهها و تسهیلات به موقع برای کشاورزان خرد و خروج از دام برندسازی دیگران و معرفی مستقل پسته فارس به جهان است.
اگر این موانع برطرف شود، بدون شک لبخند طلای سبز فارس برای سالهای طولانیتر و پررنگتری بر صورت اقتصاد استان و کشور خواهد درخشید.
نظر شما