فرقی نمیکند سود برای سودجو در بازار ارزاق مثل برنج باشد یا لباس فرم مدارس؛ هر جا غفلت از نظارت قانونی با بزرگی بازار گردش مالی همراهی کند، رانت و فساد مالی دور از انتظار نیست و متأسفانه بار دیگر خبرهایی مبنی بر دستگیری یکی از اعضای اتحادیه خیاطان و تولیدکنندگان پوشاک مشهد به دلیل دریافت مبالغی هنگفت از تولیدکنندگان لباس فرم به ازای دادن امتیاز تولید، رنگ واقعیت به خود گرفته است.
هر چند برای دریافت جزئیات رسمی تلاش کردیم تا با متولیان مرتبط با موضوع گفتوگو کنیم و صحت و سقم جریان را جویا شویم؛ اما بخش جالب ماجرا این بود که با گذشت بیش از ۱۰ روز، یا اظهار کردند تازه این خبر را شنیدهاند یا اگر از آن مطلع بودند، حاضر به اظهارنظر رسمی نشدند؛ ولی خود تولیدکنندگان در گفتوگو با خبرنگار ما پرداخت مبالغ بالا در قالب سکه و دلار، در ازای گرفتن امتیاز تولید لباس فرم مدارس را در مصاحبههای جداگانه تأیید کردهاند.
دریافت درصد به ازای دادن امتیاز تولید
یکی از تولیدکنندگان میگوید: بیش از دو دهه است کار تولید لباس فرم مدارس را انجام میدهم و از سه سال پیش تا امسال حاشیههای جدیدتری در صنف ما ایجاد شده است. اوایل امسال جلسهای با حضور جمعی از تولیدکنندگان لباس فرم مدارس در خارج از اتحادیه برگزار شد و شخصی که به تازگی دستگیر شده، به ما عنوان کرد به ازای هر دست لباس، هر تولیدکننده ۳۰هزار تومان به او پرداخت کند و خودش میزان تولید هر تولیدکننده را مشخص کرد که میان ارقام ۶ هزار، ۸هزار، ۱۲هزار ، ۱۵هزار تا ۵۰هزار دست لباس فرم مدرسه متغیر بود؛ یعنی کسی که ۵۰هزار دست تولید داشت، به ازای هر دست باید ۳۰هزار تومان به شخص مورد نظر پرداخت میکرد که بسیار عدد قابل توجهی بود ضمن آنکه این رقم اولیه ۳۰هزار تومان ثابت نماند و تا ۵۰هزار تومان در ماههای بعد افزایش یافت.
او عنوان میکند: سال گذشته هم این رویه وجود داشت که یکی از تولیدکنندگان زیر بار پرداخت مبالغ تعیین شده نرفت و در نهایت پس از چند وقت محل کار او پلمب شد یا در مواردی جریمههای غیرمنطقی برای تولیدکنندگانی که به گونهای سر باز میزدند، اتفاق میافتاد و همین موارد سبب شد ترس از اعتراض کردن وجود داشته باشد.
یک دست لباس و چند مدعی
یکی دیگر از تولیدکنندگان هم در این باره توضیح میدهد: یک مشکل دیگر ما از زمانی شروع شد که مدرسههایی را که ما سالها با آنها کار کرده بودیم، از ما گرفتند. مدیران مدرسهها درصدی را از تولیدکننده میگیرند به این عنوان که برای مدرسه هزینه کنند؛ اما در چند سال اخیر افراد معلومالحال در اتحادیه به مدیران مدرسهها مبالغ بالاتری را پیشنهاد دادند و موجب شدند ما مدرسهها را از دست بدهیم؛ یعنی بخش بزرگی از محل درآمد خود را از دست دادیم و خواهناخواه اگر تولیدکنندهای میخواست تولید بالایی داشته باشد، باید مبلغی را که از او خواسته میشد، بپردازد. ضمن آنکه درصد مدرسه همیشه بوده و یک امر کاملاً معمول است و حتی مشاهده شده اگر تولیدکننده از دادن درصد به مدیر مدرسه امتناع کند، مدیر از بستن قرارداد خودداری میکند و این موضوع در مدرسههای دولتی جدیتر از مدرسههای غیردولتی است. امسال تولیدکننده برای تولید لباس فرم مجبور است به دو طرف سود پرداخت کند و با حساب تورم بازار، سودی برای تولیدکنندهها به ویژه تولیدکنندههای با تیراژ پایین نمیماند. هرچند تحلیل قیمت انجام میشود؛ اما حتی درست بودن این تحلیل قیمت که توسط اتحادیه صورت میگیرد هم برای ما جای بحث دارد. ضمن آنکه امسال با توجه به شرایط جنگ، اوضاع کاری ما به دلیل شایعه غیرحضوری شدن مدرسهها بدتر شد و قراردادی با ما بسته نمیشد.
سهمخواهی با درصدبندی
تولیدکننده دیگری هم با تأکید بر اینکه سالهای گذشته مشکلی در این زمینه وجود نداشته، بیان میکند: در چند سال اخیر رئیس اتحادیه خود را از تولیدکنندگان انتخاب کردیم و وی اعضای هیئت مدیره را برگزید. در سال نخست انتخاب هیئت مدیره جدید، از من و سایر همکاران به اسم کمک به اتحادیه برای پرداخت بدهی بیمه و سایر نیازها در وجه اتحادیه با مبالغ مختلف چک گرفتند که از نظر ما هم اشکالی نداشت. سال گذشته به من گفته شد چون سفارش زیادی داشتهام، باید بیش از ۵۰میلیون تومان پرداخت کنم و واسطههایی برای دریافت این مبالغ معرفی شد تا به حساب این افراد پول پرداخت شود. امسال مشاهده کردیم بسته به مبلغ پرداختی تعیین شده، قیمتگذاری هم متغیر است و حتی اگر تولیدکنندهای با کیفیت بالاتر کاری را تولید کرده باشد، قیمت لباس فرم او از کار تولیدکنندهای که مبلغ اضافی برای هر دست پرداخت کرده، پایینتر است؛ یعنی برای کسانی که در این دایره بازی قرار میگرفتند، حاشیه سود بیشتری تعریف میشد. ضمن آنکه اگر تولیدکنندهای با مدرسهای به صورت مستقیم وارد قرارداد میشد، قیمتگذاری به شکلی صورت میگرفت که هیچ حاشیه سودی نداشته باشد و به مرور خود تولیدکننده کار را کنار بگذارد.
او میگوید: همین اواخر شنیدیم شخص دستگیر شده به همراه افراد دیگری قصد ثبت شرکت تعاونی را دارند که از طریق آن در سالهای آینده مسیر تولید و توزیع لباس فرم مدارس را انجام دهند و اگر این اتفاق بیفتد، عملاً این ترس وجود دارد که هیچ تولیدکننده واقعی نتواند لباس فرم تولید کند.
گردش مالی لباس فرم مدارس چقدر است؟
برای اینکه بتوانیم به تحلیل بهتری از بزرگ بودن بازار گردش مالی لباس فرم مدارس برسیم، باید یادآور شویم در خراسان رضوی طبق آمار یکمیلیون و ۴۲۳هزار دانشآموز راهی مدرسه شدهاند که از این تعداد، ۵۵ درصد در مشهد، مناطق احمدآباد، تبادکان و رضویه به مدرسه میروند. شاید در لفظ عنوان شود تهیه لباس فرم برای دانشآموزان اجباری نیست؛ اما در واقعیت همه دانشآموزان باید هنگام حضور در مدرسه لباسی را به تن داشته باشند که به عنوان فرم برای آنها مشخص شده است. پس چه بخواهیم و چه نخواهیم، تهیه لباس فرم از هزینههای اصلی بخش زیادی از خانوادهها محسوب میشود. اولیا چه بخواهند خودشان این لباس را بدوزند یا از مسیر معرفی شده توسط مدرسه تهیه کنند، به هر حال باید بار مالی آن را متحمل شوند.
خلأهای دردسرساز
نخستین پرسش و انتظار که در فسادهای مالی و سودجویی اشخاص مطرح میشود، موضوعات نظارتی است. در زمینه لباس فرم مدارس، کارگروهی به نام کارگروه برنامهریزی، ساماندهی و نظارت بر فرایند تهیه و توزیع لباس فرم دانشآموزان وجود دارد. در توضیح این کارگروه، رئیس اداره انجمن اولیا و مربیان آموزش و پرورش خراسان رضوی به خبرنگار ما میگوید: این کارگروه در سطح سه وزارتخانه و به تبع آن در ادارههای کل استانها و سپس در ادارههای آموزش و پرورش شهرستان، منطقه و ناحیه تشکیل میشود و در آن دبیر کارگروه، رئیس انجمن اولیا و مربیان استان است و نماینده اداره کل صمت و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی در سطح استان و اعضایی از نهادهای نظارتی ادارههای داخلی آموزش و پرورش هم عضو این کارگروه هستند و در تصمیمگیریها برای ساماندهی لباس فرم نقش دارند.
محمد شفاعی بجستانی ادامه میدهد: در این کارگروه تصمیمهایی از جمله ابلاغ دستورالعمل مربوط به تهیه و توزیع لباس فرم دانشآموزان صورت میگیرد و بر اساس بند ۱۵ دستورالعمل اجرایی، برنامهریزی، تصمیمگیری و انتخاب تولیدی و نوع و رنگ لباس فرم دانشآموز به عهده انجمن اولیا و مربیان است که این انجمن، منتخب خود والدین دانشآموزان است و انتخاب تولیدی از شرکتهای مجازی که اداره کل صمت به آموزش و پرورش معرفی میکند، به عهده این انجمن است. دو مورد توسط اداره کل صنعت، معدن و تجارت پیگیری میشود؛ یکی معرفی شرکتهای تولیدی مجاز است که همه این شرکتهای تولیدی مجاز از اتحادیه صنف خیاطان پوشاک در سطح شهرستان و استان خواهند بود و مورد بعدی، اعلام نرخ لباس فرم است که در ستاد تنظیم بازار شهرستان معمولاً در نیمه نخست سال بر اساس تحلیل قیمتی اتحادیه پوشاک مورد بحث و بررسی قرار میگیرد و با حضور انجمن حمایت از مصرفکننده در ستاد تنظیم بازار، یک نرخ مصوب و اعلام میشود و هر شرکت تولیدی باید نرخهای اعلامی را در محل نصب کند تا اولیا هنگام دریافت لباس فرم فرزند از قیمتها اطلاع داشته باشند. هیچ مبلغی بابت لباس فرم دانشآموزان توسط اولیا به مدرسه پرداخت نمیشود و پول مستقیم به حساب شرکت تولیدی واریز خواهد شد و کارگروه آموزش و پرورش به صورت مستقیم با اتحادیه خیاطان در ارتباط نیست.
بررسی کُند متولیان
در پیگیری این موضوع، رئیس اتاق اصناف مشهد در گفتوگو با خبرنگار ما تشریح میکند: بازرسی اتحادیه، تخلف یکی از اعضای هیئت مدیره را طی نامهای به ما گزارش داده و موضوع در دو روز گذشته به اتاق اصناف اعلام شده و در حال بررسی پرونده هستیم. مدارک و مستندات لازم را از اتحادیه درخواست کردهایم و رونوشتی هم به حراست اداره کل صمت زدهایم و هم اتاق اصناف و هم اداره کل صمت در حال بررسی موضوع هستند.
محمد محمدی در پاسخ به این پرسش که چرا با گذشت ۱۰ روز از دستگیری یکی از اعضای اتحادیه، اتاق اصناف به تازگی پیگیری را آغاز کرده، عنوان میکند: اتحادیه باید موارد را به صورت مکتوب به اتاق اصناف بدهد. هفته گذشته به ما اعلام شد؛ اما نیاز به گزارش مکتوب و مستندات است تا برای حراست ارسال و بررسی شود و در مورد آن اظهارنظر صورت بگیرد و ما به دنبال شفافسازی هستیم. رئیس و هیئت مدیره اتحادیه در ابتدا موظف به بررسی چنین موضوعاتی هستند و تاکنون تولیدکنندهای در خصوص این تخلف به اتاق اصناف گزارش یا اطلاعاتی نداده است. این آمادگی وجود دارد که گزارشها و شکایتهای تولیدکنندگان را دریافت و بررسی کنیم.
سخن آخر...
نباید فراموش کنیم تخلف زمانی اتفاق میافتد که بستر آن فراهم باشد و با گذشت سه سال، این پرسش مطرح است که چرا تاکنون اعتراضی در مراجع قانونی از سوی تولیدکنندگان ثبت نشده و بخش دردناک ماجرا، خانوادههایی هستند که با نداری در این روزهای گرانی، با امید به اینکه فرزندشان متفاوت از سایر همکلاسیهایش لباسی نپوشد، به سختی توانستهاند لباس فرم فرزندان خود را تهیه کنند و حالا اگر بررسیها این نکته را تأیید کند که برای سود بیشتر، در حق خانوادههای زیادی در مشهد ظلم شده، چه کسی برای این خلأ نظارتی و بازگشت حق و حقوق مردم پاسخگو خواهد بود؟ کاش به جای این همه عنوانهای عریض و طویلی که برای حمل آن، یک تریلی نیاز است، کمی وجدانها و نظارتها بیدارتر بود و لقمهها حلالتر!
نظر شما