شهرستان نیشابور یکی از مهمترین و تاریخیترین مناطق استان خراسان رضوی با پیشینهای غنی در عرصههای فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی، همواره جایگاه ویژهای در توسعه منطقهای کشور داشته است. شهر نیشابور بر اساس تاریخ و روایات، حدیث سلسلةالذهب و قدمگاه امام هشتم(ع) را در دل خود جای داده و افزون بر میراث فرهنگی و مذهبی ماندگار، دارای ظرفیتهای قابل توجهی در زمینههای کشاورزی، صنعت، گردشگری و معدن است. فرماندار و رئیس خانه صمت نیشابور در گفتوگویی با طوس به تشریح وضعیت جمعیتی و اقتصادی شهرستان نیشابور پرداخته و به ظرفیتها و نیازهای این منطقه اشاره کردند.
نیشابور رتبه دوم استان در تولیدات کشاورزی است
فرماندار نیشابور با اشاره به آخرین سرشماری نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ گفت: جمعیت شهرستان نیشابور شامل ۸۶هزار و ۲۲۵ نفر در حوزه روستایی و ۲۶۹هزار و ۵۲۱ نفر در حوزه شهری است. بر اساس آمار دریافت شده از خانههای بهداشت در سال ۱۴۰۴، این ارقام، تغییر قابل توجهی داشته و نشان میدهد جمعیت روستایی به ۱۰۵هزار و ۹۰۴ نفر و جمعیت شهری به ۳۰۲هزار و ۶ نفر افزایش یافته است.
به گفته مهدی دونده، نیشابور به عنوان یکی از قطبهای تاریخی، فرهنگی و اقتصادی استان خراسان رضوی، دارای اقتصادی چندوجهی است و سه محور کشاورزی، صنایع و گردشگری به عنوان محورهای اصلی پیشران توسعه این شهر شناخته شدهاند. همچنین این شهرستان، سه روز ملی فرهنگی در تقویم جمهوری اسلامی ایران دارد که شامل سالروز بزرگداشت عطار نیشابوری و خیام و سالروز ورود آقا علی بن موسیالرضا(ع) به نیشابور است. توسعه زیرساختهای فرهنگی در آرامگاههای عطار و خیام و امامزاده محمد محروق(ع) از جمله اولویتهای شهرستان هستند و با توجه به اینکه از ۳۴ کشور مختلف زائر و بازدیدکننده داریم، متأسفانه زیرساختهای مطلوبی برای این منظور فراهم نشده است.
وی با بیان اینکه کشاورزی در شهرستان نیشابور به شیوه صنعتی و سنتی وجود دارد، افزود: کشاورزی در بخش روستایی بسیار گسترده و توسعهیافته است. از سال ۹۵ به این طرف، سرشماری در بخش کشاورزی نشان میدهد ۸۳ نوع محصول تولیدی کشاورزی در استان خراسان رضوی وجود دارد که از این میزان، ۷۶نوع در نیشابور کشت میشود و این شهرستان در تولید ۴۷ محصول رتبه نخست تا سوم استان را دارد. تعداد بهرهبرداران بخش کشاورزی در شهرستان نیشابور نیز ۲۶هزار نفر است.
فرماندار نیشابور همچنین به سطح زیر کشت اراضی زراعی و باغی شهرستان اشاره و اظهار کرد: سطح زیر کشت محصولات زراعی ۴۴هزار و ۴۶ هکتار است که شامل ۴۰هزار و ۸۲۵ هکتار آبی و ۳هزار و ۲۲۱ هکتار دیم بوده و کل تولید این محصولات به ۴۲۳هزار و ۹۷۲ تُن میرسد. سطح زیر کشت محصولات باغی در شهرستان نیز ۱۴هزار و ۲۰۳هکتار است که شامل ۱۳هزار و ۸۵۷ هکتار آبی و ۳۴۶ هکتار دیم بوده و تولید آن به ۴۶هزار و ۸۴۱ ۴۶۸۴۱ تُن میرسد.
وی با بیان اینکه نیشابور از لحاظ تولیدات کشاورزی، رتبه دوم استان را دارد، افزود: این شهرستان حدود ۱۰ درصد از کل تولیدات کشاورزی استان را به خود اختصاص داده و همچنین ارزش ناخالص اقتصادی کل تولیدات کشاورزی استان معادل ۵/۸ درصد است.
وی ادامه داد: نیشابور در تولید شیر خام نیز با ۲۲۳هزار تُن رتبه نخست، گوشت قرمز با تولید هزار و ۷۵۰تُن، رتبه دوم و در فراوردههای لبنی، دام و طیور و برخی محصولات کشاورزی مانند گیلاس، آلو و هلو با تولید، رتبه سوم استان را دارد.
بخش خصوصی؛ موتور محرک اصلی اقتصاد نیشابور
دونده با بیان اینکه بخش خصوصی به عنوان موتور محرک اصلی اقتصاد شهرستان شناخته میشود، گفت: غیر از چند صنعت بسیار بزرگ مانند فولاد خراسان که به صورت نیمهدولتی یا سهامی عام مدیریت میشود، عمده واحدهای تولیدی کارگاهی؛ به ویژه صنایع مرتبط با معدن فیروزه، استخراج، تراش و فروش در اختیار بخش خصوصی است.
وی در ادامه به وضعیت شهرکهای صنعتی شهرستان اشاره و اظهار کرد: پس از انتزاع شهرستان زبرخان از نیشابور، شهرک صنعتی خیام که ظرفیتهای تولیدی بالایی داشت، در محدوده زبرخان قرار گرفت؛ اما نیشابور نیز یک شهرک صنعتی نوپا به نام شهرک صنعتی عطار دارد که واحدهای شاخصی در حوزههای سرامیک و فولاد مستقر هستند. صنعت نیشابور اغلب بر دو پایه معدنکاری و صنایع سنگین مانند فولاد استوار است. همچنین در تولید صنایع تبدیلی و تکمیلی، کلید و پریز، لوازم روشنایی، انواع لوازم خانگی و قطعات خودرویی نیز فعالیت دارد.
فرماندار نیشابور با بیان اینکه این شهرستان پس از مشهد، دومین شهرستان از نظر جمعیت و دومین شهرستان صنعتی خراسان رضوی محسوب میشود، افزود: در مجموع ۱۷۴ کارگاه صنعتی با اشتغال تقریباً ۹۰ هزار نفر در نیشابور فعالیت دارند. همچنین در بخش معدن با ۲۵ معدن فعال، حدود ۳۱۰ نفر نیروی کار مستقیم داریم.
دونده بر اهمیت توجه به زیرساختها تأکید کرد و گفت: وجود شهرک صنعتی و دسترسی به خطوط انرژی و حمل و نقل، بستر مناسبی را برای استقرار صنایع جدید فراهم کرده است. تنوع معدنی نیشابور از جمله فیروزه، آهن، مس و سایر مواد معدنی، ظرفیت بالایی برای اکتشاف و استخراج دارد.
وی با بیان اینکه شهرستان نیشابور با بحران آب مواجه است، اظهار کرد: دشت نیشابور با کسری شدید مخازن آب زیرزمینی و کاهش بارندگیها در دهه اخیر روبهرو است که بقای کشاورزی سنتی را تهدید میکند. ما نیاز به تحول در الگوی کشت و حرکت به سمت آبیاری نوین، ساخت گلخانه و مسائل توسعهای در این زمینه داریم.
فرماندار نیشابور با اشاره به فاصله ۱۲۰ کیلومتری این شهرستان تا مشهد، ادامه داد: زیرساخت جادهای ما برای دسترسی به مرکز استان مناسب است؛ اما در محورهای مواصلاتی به شهرستانهای همجوار با چالشهای جدی از جمله کمعرض بودن جادهها مواجه هستیم. محورهای شریانی اصلی مانند بزرگراه مشهد-نیشابور و سبزوار از وضعیت خوبی برخوردارند؛ اما تنها مشهد تا باغچه آزادراه است. از راههای روستایی که در گذشته با عرض ۵/۵ متر ایجاد شده، هماکنون بهعنوان راه مواصلاتی بین شهری استفاده میشود که همیشه شاهد حوادث و اتفاقهای ناگوار است.
وی همچنین به ترافیک سنگین در محور سبزوار-نیشابور اشاره کرد و گفت: با توجه به اینکه خراسان رضوی زائرپذیر است و بسیاری از زائران از این مسیر به مشهد میروند، ضروری است آزادراهها؛ به ویژه از باغچه به سمت نیشابور و سبزوار توسعه یابند و این توسعه مستلزم اعتبار و توجه ویژه دولت است که باید با عنوان بودجه زیارت یا سهم خراسان از آزادراهها به آن توجه کرد. از طریق مجلس پیگیر دریافت ماده ۲۳ برای توسعه، تعریض و بهسازی راه مواصلاتی نیشابور به میانجلگه هستیم که یک راه روستایی است و امیدواریم نمایندگان مجلس در اینباره به ما کمک کنند.
ساخت فرودگاه؛ خواسته دیرینه مردم نیشابور
دونده در ادامه درباره وضعیت حمل و نقل ریلی شهرستان بیان کرد: نیشابور دارای ایستگاه راهآهن کلیدی است که در محور اصلی تهران-مشهد قرار دارد و تمامی قطارها در این ایستگاه توقف میکنند. همچنین زیرساختهای مناسبی در این ایستگاه وجود دارد و یکی از مهمترین تقاطعهای غیرهمسطح در ایران به شمار میرود.
فرماندار نیشابور با اشاره به اینکه شهرستان از حمل و نقل هوایی محروم است، خواستار توجه مسئولان به این موضوع شد و خاطرنشان کرد: یکی از خواستههای دیرین مردم نیشابور ایجاد فرودگاه و تسهیل دسترسی به حمل و نقل هوایی است که اگر آمایش سرزمین به کار گرفته شده و بخشی از فرودگاههای شهرهای همجوار را به نیشابور نزدیک کرده و ما نیز از سمت نیشابور به منطقه فرودگاهی نزدیک تر میشدیم، میتوانستیم همه از فرودگاه بهره ببریم.
دونده با بیان اینکه نیشابور بیمارستان متعلق به دانشگاه علوم پزشکی ندارد، گفت: این شهرستان تنها دارای دو بیمارستان قدیمی؛ یعنی «۲۲بهمن» و «حکیم» است که یکی از آنها پیش از انقلاب و دیگری توسط تأمین اجتماعی ساخته شده و اکنون در اختیار دانشگاه علوم پزشکی قرار دارد. او همچنین از پیشرفت ۱۰۰درصدی بیمارستان سوم نیشابور خبر داد و افزود: این بیمارستان که از سال ۹۴ توسط دانشگاه علوم پزشکی در حال ساخت است، انشاءالله در ماههای آینده به بهرهبرداری خواهد رسید و تقریباً ۲۰۵ تخت را به ظرفیت شهرستان اضافه میکند هرچند هنوز سرانه درمان شهرستان نسبت به استان و کشور، از استانداردها فاصله دارد.
فرماندار نیشابور ادامه داد: در حال حاضر شهرستان نیشابور دارای ۱۷۶ پزشک متخصص و فوقتخصص با مطبهای فعال است. بیمارستان ۲۲بهمن دارای ۲۲۳ تخت بوده و بیمارستان حکیم ۲۴۷ تخت دارد. شهرستان نیشابور در سطح چهارم درمانی قرار دارد؛ در این سطح افزون بر رشتههای تخصصی، رشتههای فوقتخصصی قابل عرضه نیز وجود دارد.
بار درمان سه شهرستان زبرخان، میانجلگه و فیروزه نیز بر دوش نیشابور است
دونده به کمبود تختهای بیمارستانی به عنوان یکی از چالشهای اساسی اشاره کرد و افزود: گزارشهای فراوانی از سوی دانشگاه علوم پزشکی نیشابور درباره کمبود تخت بیمارستانی به مراجع مربوط در کشور و مجلس ارسال شده است. ما با کمبود تقریباً ۵۰۰ تخت بیمارستانی مواجه هستیم. بار درمان سه شهرستان زبرخان، میانجلگه و فیروزه نیز بر دوش نیشابور است. سرانه تخت بیمارستانی در حوزه زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی در شهرستان، حدود یک تخت به ازای هر هزار نفر است که با توجه به جمعیت ۶۵۰هزار نفری نیشابور، به طور قابل ملاحظهای پایینتر از میانگین کشوری قرار داریم که ۸/۱ است.
وی با اشاره به نیاز به پزشکان فوقتخصص، تأکید کرد: هر چند تعداد زیادی پزشک متخصص و فوقتخصص در شهرستان وجود دارد؛ اما رشتههایی مانند داخلی، اطفال، زنان و ارتوپدی نیازهای مهم شهرستان هستند که باید به آنها توجه شود.
فرماندار نیشابور با بیان اینکه نرخ بیکاری در شهرستان نیشابور حدود ۱۱ درصد است، گفت: با وجود اینکه نیشابور قطب دوم صنعتی استان است؛ اما با مشکلاتی از جمله کمبود اشتغال پایدار مواجه هستیم. ناترازیهایی که در چند سال اخیر با آن مواجه بودهایم، سرعت توسعه و پیشرفت صنایع را کمی کند کرده و امیدواریم در شهرک نوپای عطار با راهاندازی واحدهای جدید تولیدی و صنعتی شاهد افزایش اشتغال پایدار باشیم.
تخصیص ارز؛ مسئله نخست بخش خصوصی
به گفته رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت نیشابور مشکلاتی از قبیل تخصیص ارز و افزایش قیمت برق از دغدغههای اصلی محسوب میشوند که اکنون همه صنایع دچار آن هستند.
حسن جلائیزاده مرادی نیز در گفتوگو با خبرنگار ما با بیان اینکه نیشابور یکی از شهرهای صنعتی منطقه با واحدهای صنعتی پویاست، اظهار کرد: اما بسیاری از این واحدها نیز با مشکلاتی مانند کمبود نقدینگی و افزایش قیمت برق و حق ترانزیت دست و پنجه نرم میکنند. این مسائل بر تولید صنایع تأثیر منفی گذاشته و کار را سختتر میکند.
وی ادامه داد: اگر تخصیص ارز به موقع انجام نشود، بسیاری از واحدها به زمین مینشینند و نمیتوانند به فعالیت خود ادامه دهند. بدون مواد اولیه نمیشود تولید کرد. یک تولیدکننده از زمان ثبت سفارش تا دریافت حواله، بیش از ۶ ماه به زمان نیاز دارد و این مسئله چرخه کار تولید را به تأخیر میاندازد.
رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت نیشابور با اشاره به توسعه انرژیهای خورشیدی در نیشابور برای برق صنایع گفت: در زمینه انرژیهای خورشیدی، ما یک سال است فعالیت داریم و چندین واحد به شبکه انرژی خورشیدی متصل شدهاند؛ اما با توجه به اینکه در کل شهرستان با ایجاد صنایع جدید، مصرف نیز افزایش مییابد، نمیتوان پیشبینی کرد چه زمانی انرژی خورشیدی در این شهرستان تمام صنایع را پوشش خواهد داد.
سهم شایسته دومین شهرستان صنعتی استان از توسعه
بررسی ابعاد مختلف توسعه در شهرستان نیشابور نشان میدهد این منطقه با وجود برخورداری از ظرفیتهای گسترده تولیدی، فرهنگی و تاریخی، همچنان با چالشهایی در زمینه زیرساختهای درمانی، حمل و نقل و بهرهبرداری بهینه از منابع آب روبهرو است. حرکت به سمت کشاورزی نوین، توسعه صنایع مرتبط با معدن، ارتقای زیرساختهای درمانی و گردشگری و توجه به بخش خصوصی میتواند مسیر توسعه پایدار را برای این شهرستان هموار کند. نیشابور به عنوان دومین شهرستان صنعتی و پرجمعیت استان، شایسته آن است که در برنامهریزیهای ملی و استانی، سهم واقعی خود را در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور باز یابد.
نظر شما